De John de Mol van Polen

Het tv-bedrijf van Rinke Rooyens (45) maakt in Polen furore met grote showproducties en uit Nederland geïmporteerde formats. Onlangs zat hij voor een nieuw reality-programma een maand in een Poolse gevangenis.

Toen Rinke Rooyens eind jaren negentig als consulent van het Amsterdamse Endemol naar Polen ging, was het niet de bedoeling te blijven. Ja, een soort band had hij al wel met het land. "Toen ik dertien was, heb ik een groot werkstuk gemaakt over Polen, Lech Walesa en vakbond Solidarnosc", vertelt hij in Het Parool. "Het was ongelooflijk dat ik dat voor elkaar had gebokst, want ik was een erg luie scholier en niets interesseerde me. Maar Walesa was en is mijn held. Ik snap niet dat er nog geen musical over hem is gemaakt, want die man heeft het onmogelijke voor elkaar gekregen." Maar blijven? Nee, dat niet. Tot Rooyens er aan het werk ging.

"Ken je het programma Het gevoel van ... nog, van de KRO?", vraagt Rooyens. "Het werd geproduceerd door Endemol. Het format was verkocht aan Polen, waar ik het in 1998 moest opzetten. Ik werd zwaar verliefd op de presentatrice - eind januari kwam ik hier; op 1 december in datzelfde jaar werd onze zoon geboren." Het was op dat moment meteen duidelijk dat een terugkeer naar Nederland er niet in zat: zijn vrouw, Kasia Szczot, heeft in Polen een succesvolle zangcarrière onder de artiestennaam Kayah. "Ze is de Trijntje Oosterhuis van dit land. Ik heb tweeënhalf jaar voor mijn zoontje gezorgd en niet gewerkt." Maar na een paar jaar begon het huwelijk te stokken. "Toen begon ik langzamerhand programma's te produceren." Zijn doorbraak kwam toen hij een grote inzamelingsactie voor een kinderziekenhuis produceerde. Nu is hij een van de grootste tv-producenten in het land, met een groot, kleurrijk kantoor aan de rand van Warschau. Een grote plasma-tv hangt tegenover zijn bureau. Aan de muur hangen foto's van programma's, maar ook van zijn zoon Roch, naar wie het bedrijf (Rochstar) is genoemd.

Rooyens haalt allerlei programma's naar Polen, van The voice of Poland tot Dancing with the stars. "Hier worden amper risico's genomen", zegt hij. "Eigen formats worden niet gemaakt." Een ander verschil met de Nederlandse televisiewereld is de sfeer achter de schermen. "De afstand tussen de top en de mensen op de vloer is in Polen enorm. Ik heb van Joop van den Ende geleerd dat je goed voor je sterren moet zorgen. Na afloop van Dancing with the stars toast ik backstage met de deelnemers en ik geef ze een peptalk." Een aanpak die in Polen ongebruikelijk is, zegt hij.Uit armoeMede daarom maakt zijn nieuwste programma, Rinke za kratami (Rinke achter de tralies), furore. Rooyens bracht er een maand voor door in de gevangenis van Krzywaniec, in het westen van Polen. "Dat heb ik zelf gefinancierd", zegt hij, "maar ik kon geen presentator vinden. Ik wilde dat ze daar een volle maand zouden zijn, terwijl de presentatoren die ik benaderde maar een of twee dagen in de week vrij wilden maken. Het was dus eigenlijk uit armoe dat ik het zelf heb gedaan."

Ook bracht Rooyens een boek uit, waarin hij scherpe kritiek uit op het Poolse gevangenisbeleid. Daardoor is hij in een klap een veelgevraagde spreker geworden over het gevangeniswezen. "Gevangenen zitten met vier tot zes op een cel en vervelen zich dood. Je hebt de open afdeling, waar de celdeuren open staan en ze kunnen rondlopen, maar in 'sektor H' zitten ze 23 uur per dag in hun cel. In Nederland wordt iemand na enkele jaren weer langzaam teruggeleid naar de maatschappij. Hier wordt daar niet over nagedacht. Tachtig procent komt terug."

Vooral één gevangene bleef hem bij: een alcoholiste die hem deed denken aan zijn moeder, die ook alcoholist was en overleed toen hij achttien was. "Na haar dood ben ik zelf gaan drinken." In het programma vertelt hij openlijk over zijn eigen alcohol- en drugsproblemen, en ook dat hij vijf jaar nuchter is. "De manager van mijn bedrijf vroeg of ik dat wel zo zou zeggen op tv. Ja, zei ik. Het zou hypocriet zijn als ik in mijn programma laat zien dat ik geschokt ben omdat iemand alcoholist is, en het vervolgens zou uitkomen dat ik het zelf ben geweest."

Polen zijn uiterst terughoudend over dit soort onderwerpen - de publieke zender wil er niet aan. "Een paar maanden geleden zijn 150 mensen in het ziekenhuis beland door een drug, en hier is niet eens de mogelijkheid om je drugs op een feest te checken. Dat is idioot." Rooyens nieuwe missie: het doorbreken van dit taboe door programma's over alcohol en drugs te maken.