De miljoenenbusiness van de Zwarte Cross

Het is in een paar jaar tijd van een regionaal festivalletje uitgegroeid tot een nationaal fenomeen: de Zwarte Cross. In 2016 was het muziek-, motorcross en theaterfestival in Lichtenvoorde voor het eerst uitverkocht. Liefst 220.000 mensen trok het festijn, meer dan welk ander in Nederland dan ook. Hetzelfde aantal werd in 2017 gehaald. En voor de editie van 2018 vlogen de kaarten ook alweer de deur uit.

Het succes van de Zwarte Cross

Het megafestival is echter niet alleen een publieksmagneet, maar ook een enorme geldmachine geworden. De laatste twee edities haalden, mede door het goede weer, een omzet van grofweg 12,5 miljoen euro per keer. Daarvan kwam ruwweg 7,5 miljoen euro binnen via de verkoop van drank en eten op het terrein, 4 miljoen euro via de verkoop van kaartjes en bijna een miljoen via sponsoring.

Grote sponsors zijn Grolsch en veevoederfabrikant ForFarmers. De sponsors betalen deels in natura, bijvoorbeeld met publiciteit voor het festival.

De drie eigenaren

Een deel van de winst komt terecht in de BV's van de drie eigenaren van het Feestfabriek-imperium: D'n Uutwas (van Hendrik-Jan Lovink, genoemd naar het beleggingsfonds D'n Anwas van de Rabobank Doetinchem, dat in 2000 in een schandaal verwikkeld was), Doezeburg (van Gijs Jolink, zoon van Bennie Jolink van Normaal) en RON JOVI, van Ronnie Degen. Lovink en Jolink, die ook samen speelden in Jovink & De Voederbietels, zijn de creatieve bazen van de Zwarte Cross, Degen doet vooral de commerciële kant. Het eigen vermogen van de drie BV's is de afgelopen jaren flink gegroeid. D'n Uutwas had op 31 december 2014 een eigen vermogen van 4 miljoen euro. Eind 2016 was dit gegroeid naar 6 miljoen. Doezeburg groeide in dezelfde twee jaar van 3,5 naar 5,4 miljoen, RON JOVI van 3,5 naar 5,5 miljoen.

Het zijn duizelingwekkende bedragen. Het roept ook vragen op. Wat doen en willen ze met al dat geld? Wat betekent het voor de toekomst van het festival? Profiteren alleen de eigenaren van de Feestfabriek van het succes of pikt de regio ook een graantje mee?

Het zakelijke brein van de Zwarte Cross

Ronnie Degen is het zakelijke brein van de Zwarte Cross en dus de aangewezen persoon om daar zijn licht op te laten schijnen.

Eind 2015 zat er 5,5 miljoen euro in jouw BV.

Degen: "Het is eigen vermogen van een BV waarvan ik de eigenaar ben. Ik heb het niet alleen verdiend met de Zwarte Cross, maar ook met dingen die ik eerder heb gedaan en georganiseerd. Voor ons is het geld in de BV's puur een buffer voor de jaren dat het slecht gaat. In 2007 hadden we een compleet verregende editie. Er werd minder omgezet en de schade aan de landerijen was groot. Dat jaar hebben we miljoenen aan eigen vermogen in het festival moeten steken."

Jullie verdienen het meest aan de horeca. Hoe werkt dat?

Degen: "De verkoop van drank hebben we helemaal in eigen hand. In de dranktenten staan mensen van verenigingen uit de buurt. Die werken als vrijwilliger, de vereniging krijgt per gewerkt manuur gemiddeld 5 euro. Er zijn 159 verenigingen bij betrokken, waarvan 140 uit de gemeente Oost Gelre (waar Lichtenvoorde in ligt, red.). De eettenten werken wel voor eigen rekening. Wij spreken met ze af wat ze voor hun waren mogen vragen en zij dragen een vast percentage over hun omzet aan ons af."

Benno Voorhuis, voorzitter van de Lichtenvoordse Ondernemers Vereniging, onderkent het belang voor de lokale economie en het verenigingsleven. "Verenigingen hebben dankzij de Zwarte Cross duidelijk meer financiële draagkracht. Er zijn ook veel corsogroepen die mensen op de Zwarte Cross hebben staan. Ik durf wel te zeggen dat het Lichtenvoordse bloemencorso (een van de grootste van Nederland, red.) veel moeilijker zou kunnen bestaan als de Zwarte Cross er niet was."

De spin-off voor de regio

Wat de spin-off voor de regio is, kan Degen niet in cijfers uitdrukken. "Maar ik weet wel dat de hotels in de wijde omtrek volgeboekt zijn met de Zwarte Cross en dat de horeca in Lichtenvoorde ook goede zaken doet dat weekend. De terrassen zitten vol. Verder zijn er lokale bedrijven waar we zaken mee doen. Ter Horst uit Varsseveld zorgt bijvoorbeeld voor de afvoer van het afval. Verder is de Zwarte Cross heel goed voor de promotie van de streek. Als je ergens in het land zegt dat je uit Lichtenvoorde komt, is het al snel: oh, van de Zwarte Cross!"

Voorhuis onderschrijft dat. "De Lichtenvoordse economie profiteert duidelijk van de Zwarte Cross", zegt hij. "Met name de horeca en de foodsector. Maar ook de zaterdagmarkt trekt meer klanten in het weekend van het festival. Als het zonnig is, verkopen de drogisten meer zonnebrand en de modezaken meer T-shirts en korte broeken."

"Winkels in andere sectoren hebben het juist rustiger op die vrijdag en zaterdag, omdat alle Lichtenvoordenaren op de Zwarte Cross zijn. Die verkopen juist meer voor en na het festival. Veel mensen uit het dorp stellen hun vakantie uit tot na de Zwarte Cross. Dus als het festival geweest is, gaan die hun vakantie-inkopen doen."

Investeren in de bereikbaarheid

Het succes van de Zwarte Cross gaat ver. Het evenement krijgt nu zelfs een eigen afrit aan de Hamelandroute. "We waren al van plan om een rotonde aan te leggen in de Hamelandroute, de weg die tussen Lichtenvoorde en het terrein van de Zwarte Cross doorloopt", zegt Marieke Frank, wethouder Economie van de gemeente Oost Gelre. "Het zou een rotonde met drie poten worden. Nu hebben we besloten dat er een vierde poot komt, richting het festivalterrein. Het is een investering in de bereikbaarheid. Op het terrein wordt de Zwarte Cross gehouden, maar er kunnen in de toekomst ook andere grote evenementen plaatshebben. Het festival betekent heel veel voor de gemeente, bijvoorbeeld op het gebied van marketing en promotie. En het brengt ook geld in het laatje. De officiële Zwarte Cross-camping leverde in 2017 bijvoorbeeld 87.000 euro op aan toeristenbelasting."

Het drankje Nozem, speciaal ontwikkeld voor de Zwart Cross

Het is allang niet meer alleen de Zwarte Cross waarmee de mannen van de Feestfabriek geld verdienen. In 2012 werd Nozem geïntroduceerd, een drankje op basis van citrusvruchten en chili met 10 procent alcohol. Aanvankelijk speciaal ontwikkeld voor de Zwarte Cross.

Degen: "Eerst was het alleen te krijgen op de cross, in kleine flesjes, shooters. Maar de mensen gingen er ook in de café's om vragen. Dus besloten we het op de markt te brengen. Het voordeel daarvan is dat de mensen ook door het jaar heen aan de cross denken. Het ging geweldig, tot anderhalf jaar geleden de markt voor shooters instortte. Nu brengen we het ook uit in literflessen."

De fles (15 euro) kreeg het uiterlijk van een fles motorolie en het onderschrift: Smerig lekker!. Typische Feestfabriek-humor en het werkt. Degen: "Het groeit hard. Nozem BV heeft inmiddels 3,5 arbeidsplaatsen."

Maar er is meer. De Feestfabriek brengt ook vuurwerk op de markt, variërend van de Baterbox (40 euro) tot Tante Rikie's Kruittuintje (130 euro). "Nieuw is dit jaar de Buurtmaker (150 euro, red.)", vertelt Degen. "Een enorme box met 160 schoten, prima geschikt om met de hele buurt te kopen."

En sinds 2013 is er ook een relaxt broertje van de Zwarte Cross: het festival Mañana Mañana, dat eerst in Hummelo werd gehouden en het laatste jaar in Vorden.

Dit eveneens driedaagse festival groeit ook gestaag en mocht vorig jaar 27.000 bezoekers verwelkomen.

Alles Komt Vast Goed BV

Begin dit jaar werd Alles Komt Vast Goed BV opgericht. Wat was daarvan het doel? Degen: "Wij pachten de grond die we voor het festival nodig hebben van de eigenaren. Onderdeel daarvan is een terrein van 16 hectare dat eigendom was van Wijndomein Besselinkschans. De eigenaar wilde het verkopen. Omdat we bang waren dat het misschien in handen zou komen van iemand die niet met ons wilde samenwerken, hebben we het gekocht. Daarvoor is die BV opgericht."

De zaken gaan dus uitermate voorspoedig voor de mannen van de Feestfabriek, iedereen in de Achterhoek draagt zijn steentje bij en, eerlijk is eerlijk, profiteert er deels ook van.

Is het nu geen mooi moment om van al die miljoenen op de bank een keer een topband als AC/DC te boeken, als gebaar naar de Achterhoek?

Degen: "Weet je wel wat dat kost? AC/DC vraagt meer dan 3 miljoen euro voor een concert! Pinkpop heeft 1,2 miljoen euro betaald voor Bruce Springsteen. En als je het één keer doet, moet je het ieder jaar doen. Dat zou te veel kosten."

"We hebben relatief lage toegangsprijzen, de prijzen van de dagkaarten zijn dit jaar verlaagd van 30 euro naar 27,50. Jeugd tot 16 jaar betaalt een tientje en kinderen tot 1,40 meter mogen gratis naar binnen. Dat heeft geen enkel ander groot festival. Voor dat geld kun je geen hele grote namen aantrekken. Maar de bezoekers van de Zwarte Cross komen ook niet voor de grote namen. Die komen voor de sfeer, het totaalgebeuren."