De Utrechtse vrijmarkt is allang niet meer echt 'vrij'

Sidney Rubens van restaurant Brass en bestuurslid van Koninklijke Horeca Utrecht (KHU) herinnert zich nog levendig dat hij als kleine jongen pannenkoeken aan het bakken was op de vrijmarkt. Dat kon toen nog zonder problemen bij hem voor de deur aan de Van Asch van Wijckskade. ,,Samen met een vriend haalde ik 25 piek op. Stinkend rijk voelden we ons", vertelt hij aan het AD.

OndernemersbloedNet als toen, begin jaren tachtig, kruipt het ondernemersbloed bij Rubens nog steeds waar het niet gaan kan. Aan de regelgeving is echter wel veel veranderd. Wat in 1982 begon als een spontaan buurtfeest van een groepje binnenstadsbewoners in de Breedstraatbuurt, groeide in een paar jaar uit tot een volksfeest waar honderdduizenden uit het hele land op afkwamen.

Mocht je als particulier de eerste jaren gerust een sateetje verkopen op straat, of poffertjes bakken, een paar jaar later was dit ten strengste verboden. Ambtenaren van de Keuringsdienst van Waren werden vaste gasten op de vrijmarkt. Weer een paar jaar later werd de alcoholverkoop aan banden gelegd. Alleen de echte horeca en een paar vergunninghouders mogen nu nog een biertje verkopen op de vrijmarkt.

FoodstreetDit jaar werden door de gemeente de teugels nog wat harder aangetrokken. Om opstoppingen in het vrijmarktgebied te voorkomen, werden voor het eerst commerciële verkopers van eten en drinken van de vrijmark geweerd. Daarvoor in de plaats werd er een 'foodstreet' ingericht op de busbaan vanaf het Vredenburg tot aan de Nobelstraat. Acht ondernemers hebben hiervoor een aanvraag gedaan, volgens de gemeente. Drie ondernemers hebben er daadwerkelijk gestaan.

EvaluatieDe KHU kan nog niet zeggen of ze de proef geslaagd vindt, omdat ze binnenkort met de gemeente gaat evalueren. Rubens begrijpt wel dat de gemeente de regie meer en meer overneemt. ,,Voor ons als horeca is het prettig dat je een deel van de openbare ruimte mag afzetten met hekken. Zo kun je voorkomen dat mensen met kratten en karren bier het plein op gaan zonder dat ze bij ons een drankje nemen. Ik merk dat er ook goede controle is op illegale verkoop van alcohol en dat er ook echt wordt gehandhaafd.''

BoetesDe gemeente heeft dit jaar 34 boetes uitgedeeld aan particulieren. Volgens woordvoerder Karen Salden gaat het hoofdzakelijk om foutparkeren en wildplassers. De band Samba Sabor heeft een boete van 180 euro gekregen omdat die zonder vergunning optrad tijdens koningsnacht. Er zijn geen boetes aan de horeca uitgedeeld.

Strikte sluitingstijdVan Jos de Winter, eigenaar van café de Nieuwe Dikke Dries aan het Oudkerkhof, mag het allemaal wel wat vriendelijker met de regelgeving. Hij doelt vooral op de strikte sluitingstijd van 18.00 uur op Koningsdag. ,,Als het feestje aan het eind van de middag net een beetje lekker op gang begint te komen, moet de muziek alweer uit. Het zou mij veel waard zijn als we tot 21.00 uur door mogen gaan.'' Onder druk van de almaar duurdere vergunningen, veiligheidseisen en vroege sluittijd, heeft De Winter zijn feestje aan het Oudkerkhof bescheidener gehouden dan andere jaren.

Terugverdienen,,Normaal heb ik altijd een podium en een band, maar om de kosten te beheersen heb ik dat dit keer niet gedaan. Ik speelde zelf voor dj en we hadden een bar minder. Ik kan dat simpelweg niet allemaal terugverdienen in die paar uurtjes.''

BekerfinaleDe KHU en de gemeente hebben met elkaar gesproken over het oprekken van de tijd naar 21.00 uur voor dit jaar. Volgens KHU heeft de gemeente dat toch niet gedaan vanwege de bekerfinale, die al veel extra politie-inzet vergde.

Of een verlenging tot 21 uur volgens jaar wel doorgaat, kan de gemeente niet zeggen. ,,Dat wordt betrokken bij de evaluatie van Koningsdag 2016,'' zegt Salden.