Patrick Wessels: platformeconomie in zes stellingen

Hoewel het online fenomeen nog behoorlijk nieuw is, is het ondertussen een onmisbare schakel in de afzet van producten en diensten. Het is zelfs zo nieuw dat er nog geen exacte cijfers over de zogenaamde platformeconomie zijn. Het CBS heeft pas begin dit jaar een overeenkomst gesloten met een partij die samen met onze nationale statistici gaat onderzoeken hoeveel platformen er überhaupt zijn en wat de economische impact ervan is.

Kansen en bedreigingen

Ondertussen moet je als ondernemer kijken naar kansen en bedreigingen. Ga je er zelf iets mee doen? Haak je aan bij bestaande platformen? Het zijn vragen die vast wel eens door het ondernemersbrein schieten. Maar is het de inspanning – en vooral de investering – waard? Wat kun je er specifiek in jouw branche van verwachten? Het is vaak nog koffiedik kijken, toch zijn er al trends zichtbaar die misschien een tipje van de sluier oplichten. Aan de hand van een aantal stellingen laat consumentenpsycholoog Patrick Wessels, tevens blogger en lid van de Raad van Advies van De Ondernemer, zijn licht schijnen op de platformeconomie zoals wij die nu kennen.

Platformen vormen een bedreiging voor bestaande ondernemingen. Met name op het gebied van dienstverlening is het voor dataverzamelende en algoritmes vormende e-bedrijven veel gemakkelijker om vraag en aanbod bij elkaar te brengen dan voor een ‘old school’ bedrijf. Bestaande bedrijven moeten daarom ook aan het platform om zichzelf overeind te houden.

,,Dit is niet meteen gezegd. Er zijn meerdere manieren om overeind te blijven. Als kleine onderneming kun je niet opboksen tegen de grote datagedreven spelers. Maar je kunt je, in elk geval lokaal, heel goed onderscheiden door aanvullende dienstverlening. Online kun je niet proeven of de wijn die je bestelt ook echt lekker is. Het advies van een vakman hoort daarbij. Voor expertise ga je toch naar een winkel. Het creëren van ervaringen én creativiteit zijn heel belangrijk. Bijzonder uit de hoek komen ook. Een ondernemer die jou goed kent, kan ineens een goede fles wijn uit een totaal ander land aanraden. Die dan ook nog smaakt. Algoritmes zullen dit niet zo snel doen. Die borduren alleen maar voort op wat je ooit hebt besteld of gezocht.”

Mkb en zzp profiteren van bestaande platformen waarop zij hun diensten en producten kunnen aanbieden om zo gemakkelijk gevonden te worden door een groot publiek.

,,In eerste instantie profiteer je als ondernemer inderdaad van de zichtbaarheid. Dat wordt echter minder als je concurrenten zich ook profileren op hetzelfde medium. Dan moet je zorgen dat je je onderscheidt van de rest. Maar wat nog belangrijker is: laat je niet meenemen in een prijsoorlog die op zo’n platform gemakkelijk kan ontstaan omdat al je concurrenten om dezelfde klant vechten. Vraag jezelf dus altijd eerst bewust af of een bepaald platform de juiste plek is voor jouw onderneming. Is zo’n platform lokaal georiënteerd of landelijk? Als klusjesman is bekendheid in de regio belangrijk, maar voor een tekstschrijver maakt het niet uit waar de opdrachtgever zit. Dus kijk niet alleen wat er aan concurrentie op een platform te vinden is, maar ook naar waar die concurrentie haar afzetgebied heeft. Beoordeel daarna of het voor jou zin heeft om je op een bepaald platform te profileren.”

Het aanbod aan platforms is nu al ongekend groot. Alleen al om bijvoorbeeld een schoonmaker te vinden, zijn er verschillende platforms in de lucht. Er dreigt een onoverzichtelijk woud aan aanbieders. Er moeten keurmerken komen om gebruikers inzicht te geven in de kwaliteit van de beschikbare platforms.

,,Nee, daar geloof ik niet in. Dan heb je straks allerlei verschillende keurmerken voor hetzelfde en weet je als consument weer niet wat goed werkt. Ik geloof meer in reviews. Maar dan wel via een onafhankelijke site met herleidbare reviews, zoals TrustPilot. Dat is pas sterk. Een beoordeling op een eigen website zegt niks, ook niet op websites waarvan niet vast te stellen is of het een echte review is of eentje door iemand die ze uit verveling schrijft.”

Bij de nu al talrijke platforms is het niet altijd even goed gesteld met functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid. Toch is het succes voor een groot gedeelte hiervan afhankelijk: werkt een website niet meteen naar behoren, dan zie je de bezoeker nooit meer terug.

,,Daar ben ik het helemaal mee eens. Als een consument een website bezoekt, dan kijkt hij bewust naar uitstraling, overzichtelijkheid en of de site überhaupt is wat hij zoekt. Kortom, of het een prettige site is. Maar ook al is dit zo, dan zijn er onbewust zaken die het toch kunnen verpesten: reageert de website traag? Werken knoppen niet? Is het lettertype goed leesbaar? Dat soort zaken. Als er een alternatief is, is de consument vertrokken. Dat geldt ook voor zaken die misschien als een service worden bedacht, maar die door bezoekers als heel hinderlijk of als druk zetten wordt ervaren. Bijvoorbeeld: ‘er kijken nu nog zeven mensen naar deze hotelkamer’. Of ‘er zijn er nog maar twee op voorraad’. Je kunt je bezoekers beter inspireren door hen te wijzen op unieke of bijzondere producten, locaties of diensten.''

De kansen voor ondernemers liggen in de andere perceptie van een klant wanneer deze online of fysiek iets koopt.

,,Kopen in een winkel is een ervaring. Daar gaat het om de benadering van het personeel en het aanbod in die winkel. Op internet gaat het vooral om de prijs. Je kunt eenvoudig prijzen vergelijken en op basis daarvan je keuze maken. Maar waar honderd euro voor een product in een winkel een goed aanbod lijkt, zal de consument op internet alleen kopen waar de prijs het laagst is. Of juist uiteindelijk iets kopen dat veel duurder uitvalt omdat je van het ene mooie op het andere nog mooiere product uitkomt. In een winkel heb je veel minder snel last van keuzestress. Omdat er eenvoudigweg minder keuze is. Daar kijk de consument meer naar wat hij of zij echt nodig heeft. Daar kun je als mkb op inspelen.''

Bij de ‘as a service’ economie heb je meer dan voorheen abonnementen in plaats van éénmalige grote investeringen. Dat is voor ondernemers een goede ontwikkeling.

,,Het klinkt inderdaad mooi: een nieuwe auto voor 250 euro per maand all-in in plaats van dertigduizend euro in een keer op tafel leggen. Je ziet dat het werkt, want private lease is populair en kan ook in heel andere branches waar je grote uitgaven moet doen een succes worden. Toch matcht dit niet met literatuur op dit gebied. Maandelijkse afschrijvingen doen elke maand psychologisch weer pijn. Je zou ook kunnen sparen om de auto in één keer te kopen. Dat voelt eigenlijk fijner. Of neem een vakantie. Als je bijvoorbeeld in de winter je zomervakantie boekt en betaalt, dan ben je voor je gevoel straks gratis op vakantie. Bovendien ben je er dan al maanden mee bezig: plannen maken, wat ga je allemaal doen. Dan heb je duizend potentiële opties, daar word je gelukkig van.

,,Als je je vakantie achteraf betaalt, dan heb je hooguit enkele tientallen werkelijke ervaringen uit die drie weken. Toch zal het aanbod aan abonnementen gaan toenemen omdat er veel aanbod is: scheermesjes, onderbroeken… Vroeger kocht je bij een postorderbedrijf op afbetaling, maar dat vertelde je vanwege schaamte liever niet. Nu koop je op een vergelijkbare manier, maar dan heet dat abonnement. Dat wordt minder zwaar ervaren. Een briljante marketingvondst.”