Een portret van Tilburgs bekendste horecavrouw

Haar leeftijd? Dat gaat de lezers niks aan. "Ik heb er een hekel aan dat het in de krant moet." Stellig: "En ík heb het voor het zeggen."

Ze is onverzettelijk, Sophia 'Sofke' Trommelen. De horecavrouw die bekend werd als uitbater van café Marktzicht en later café De Roskam ('Voskens' in de volksmond). Maar dat weten haar stamgasten van weleer vast nog wel.

Café MarktzichtLaten we het er op houden dat ze midden 30 was toen Sofke - één van bekendste horecagezichten van weleer - haar carrière in 1972 bij café Marktzicht startte.

Ze weet eigenlijk niet waar de roeping vandaan kwam. "Mijn vader bezocht graag cafés, niet dat het een dronkenlap was. En ik zei altijd 'ik wil een café'." Een groentezaak aan de Piusstraat kwam leeg te staan, Trommelen knapte de bouwval op. Hoogzwanger was ze. Een paar maanden na de geboorte van dochter Sandy opende Marktzicht de deuren.

FlauwekulHet werd een café vol flauwekul. Het was niet groot, dus gauw gezellig. Een echt bruin café, vanaf de straat kon je de houten vloer en daarin getrokken bierlucht al ruiken. Achterin stond een verkleedkist waar ze met stamgast Ad Willemen - 'de aangever' - gretig uit putte. De grootste lol hadden ze: middenin de zomer carnaval vieren, de politie voor de gek houden of er werd muziek uit haar immense single-collectie gedraaid.

In het begin werkte Sofke iedere dag, later vijf dagen per week. De kinderen naar bed, Sofke tot de sluit (om twee uur) aan het werk. "Ik heb het ook altijd leuk gevonden. Bij de Roskam later werkte ik weer zeven dagen per week, van 's ochtend tien tot 's nachts. Ik ben nooit met tegenzin naar mijn werk gegaan."

Toch wilde ze begin jaren 90 stoppen. "Ik kon doodvallen achter de bar en dan had ik helemaal niks gehad, geen moment voor mezelf. Dat dacht ik toen. Geen vakantie, niks. Toch wel zonde."

De RoskamZe wilde met Marktzicht stoppen, maar bloed kruipt waar het niet gaan kan. Onverwacht deed de gelegenheid zich voor De Roskam aan de Korte Heuvel - beter bekend als Voskens - over te nemen. "Ik was er nog nooit binnen geweest. Toen ik het zag, wilde ik het meteen hebben. Het was liefde op het eerste gezicht. Dat interieur, het mooiste café van Tilburg."

Sophia voor De Roskam. Tekst gaat verder onder foto

Het oudste ook: De Roskam kreeg in 1797 een horecavergunning. De uit Leiden afkomstige familie Voskens verwierf het recht om in het pand een herberg te mogen drijven en alcohol te schenken. Er zijn in Tilburg eerder tapvergunningen afgegeven aan herbergen, maar die zaken zijn al lang verdwenen. In Tilburg zijn ook horecabedrijven die in oudere panden zijn gehuisvest, maar geen enkel ander etablissement wordt al 200 jaar onafgebroken uitgebaat.

Sofke hield het oude in stand, maar gaf het nieuw elan. Ze laat een paspoort zien, gevonden toen ze het café overnam. Het is van Engelien Voskens, de kleurrijke uitbaatster die er vóór haar de scepter zwaaide. 'Ons Sofke' was net zo eigenzinnig.

Intellectueel TilburgOndanks die overeenkomst was het een moeilijke overstap: van een feestcafé naar De Roskam. Het café - nog altijd Voskens genoemd - werd na de oorlog door intellectueel Tilburg ontdekt. Er zaten veel wetenschappers, kunstenaars et cetera in de kleurrijke klantenkring van De Roskam. Leden van biljartverenigingen, de tangoclub en de schietvereniging waren er kind aan huis. Maar ook een denksportvereniging en studentendisputen.

Het schuurde in het begin. "Mensen dachten dat ze privileges hadden, vonden ons prutsers. De gasten die vanuit Marktzicht mee verhuisden, werden met de nek aangekeken."

Toch vond ze steun bij sommige vaste klanten en - door haar vasthoudendheid - won ze harten. Nog altijd zingen de studenten van Equilibre over 'Sofke'.

Uiteenlopend publiek Het publiek liep wild uiteen: van feestgangers tot een misdadiger als Antonio Brizzi. "'Tonio, wel betalen hè', zei ik toen hij zonder af te rekenen weg wilde gaan", blikt ze terug. "'Komt in orde', zei hij. Niet hij, maar drie handlangers keerden terug. Ze gooiden stinkbommen binnen en sloegen het glaswerk achter de bar aan diggelen." Sofke belde snel de politie. "De agenten waren binnen, toen Brizzi met een maat terugkeerde. Ze gingen iets verderop zitten, om te intimideren. Die agenten waren lafbekken, durfden niks te zeggen." Er knapte iets in Sofke toen Brizzi om een 'pilske' vroeg. Ze stond op, schreeuwde met priemende vinger. "D'r uit, d'r uit!"

Even daarna hoort ze via via dat ze 'de groeten krijgt en bovenaan de agenda staat'. Een dreigement. "Doe de groeten maar terug", reageert ze. "Dit is het einde van mijn café, dacht ik toen."

OntzagMaar haar felheid - aanwezig bij alle Trommelen-vrouwen - wekt blijkbaar ontzag. Op een dag komt Brizzi weer binnen. "'Sofke, ge krijgt nog geld van me', zei d'n Brizzi. Hij betaalde, zei geen 'tot ziens' en ik was er helemaal vanaf." Ze vertelt het vol vuur, met een lach, krachtige stem.

De anekdotes vindt ze heerlijk om op te diepen, maar na haar zestigste was de rek er echt uit. Sofke stopte, al was dat tegen het zere been van een flink aantal klanten. Op straat wordt ze nog vaak herkend, zelfs in het buitenland. "Vrolijke reacties."

Ze lacht: "Al is dat niet altijd zo geweest. Mensen zijn écht heel kwaad geweest dat ik ermee ophield. Dat wilde er bij hen niet in."