Een van de meest bijzondere woningen van Nederland staat op Ageler Es

Alle boerderijen liggen verborgen. Je ziet alleen de gevels, nooit het hele huis. Elke open ruimte is besloten. Waar je ook kijkt, er staat altijd wel ergens een bomenrij die het uitzicht beperkt. Als je een huis mag bouwen op zo'n plek, ben je een bevoorrecht mens.'

Ard de Vries, architect van Villa Valkenberg bij Ootmarsum, komt zelf uit de Beemster. De opdracht in Twente was zijn eerste als zelfstandig architect. "Ik werkte nog op het kantoor van Jo Coenen, de rijksbouwmeester. De opdrachtgever (die buiten de publiciteit wil blijven -red.) had contact gezocht met hem, maar hij speelde deze klus door naar mij."

Ruim een jaar is het huis nu gereed. Het kreeg lovende kritieken in vakbladen, en nu opeens is er de Abe Bonnema Prijs voor Jonge Architecten, ingesteld door en vernoemd naar een van de bekendste architecten van Nederland. "Bonnema is een begrip. Profeet van de hoogbouw in Nederland, maar ook een geweldige vakman. Dat maakt deze prijs ook zo mooi. Er hangen geen commerciële ideeën aan, het gaat puur om de architectuur. Het bedrag van 20.000 euro dat je krijgt, is ook bedoeld als een stimulans om verder te gaan. '

De jury noemt Villa Valkenberg een van de meest bijzondere huizen van de afgelopen jaren en een voorbeeld voor toekomstige generaties. De Vries zelf koestert nog steeds de herinnering aan het bouwproces dat - al met al - zo'n zeven jaar duurde. "Dat is heel lang. Normaal gesproken komen er dan ook weer twijfels. Maar, gek genoeg, over dit ontwerp heb ik nooit meer geaarzeld. Het stond, na de eerste ontmoetingen met de opdrachtgever, als een huis."

Talloze keren reisde hij heen en weer tussen zijn woonplaats Amsterdam en Ootmarsum. "Alleen al voor de voegen ben ik twee keer naar Twente gereisd." Hij zat er op een keukentrap in de wei om in te schatten hoe het uitzicht vanaf een bepaalde hoogte precies zou zijn. Ook bracht hij samen met de opdrachtgevers een bezoek aan slot Bentheim. "In een klein kapelletje daar zagen we hoe het licht langs de zandstenen streek en hoe zoiets simpels als een eikenhouten trap zich manifesteert in de ruimte. Het gebouw staat er al eeuwenlang en de kwaliteit is er nog steeds. Dat is een basis om op voort te bouwen."

Alle materialen van Villa Valkenberg komen uit de directe omgeving: Bentheimer steen en eikenhout. "Ik besprak het plan met de eigenaar. Die werd daar blij van. De volgende keer dat ik kwam, lagen er twintig tot dertig enorme eiken op me te wachten. Bij dit ontwerp hoefde je eigenlijks niets te bedenken. Alles was al aanwezig."

Hij prijst de samenwerking met eigenaar en aannemer. "Zoiets maken kan alleen als je echt allemaal op dezelfde lijn zit." Zijn grootste cadeau was echter het landschap. De Vries vertaalde het in een huis dat zich ook zelf als een soort landschap ontvouwt. Via een lange laan van twee muren van Bentheimer steen kom je in het eigenlijke huis dat letterlijk boven het maaiveld zweeft. "Ik wilde geen glazen doos. Wat ik wilde was een huis met in iedere ruimte een ander uitzicht en ander licht. Als bezoeker kom je eerst in een donkere ruimte. Die bereid je als het ware voor op wat komt: grote hoge ruimtes met metershoge ramen, uitlopend op een slaapkamer waar je uiteindelijk de complete Ageler Es overziet."

Hoewel het huis er al weer een jaar staat, komt hij er nog regelmatig. "Het is als je eerste kind. Dat laat je ook moeilijk los." Nieuwe opdrachten hebben zich inmiddels aangediend. De Vries realiseert zich dat hij met Villa Valkenberg de lat hoog heeft gelegd. "De uitdaging is groot, ik weet het. Gelukkig weet ik nu hoe een huis moet worden opgebouwd. Als ze me het vragen, zeg ik: ga naar Ootmarsum, daar kijk je mij echt in de ziel."

Architect Ard de Vries