Gassan Diamonds: van 1,5 miljoen naar 150 miljoen euro omzet

Kom bij Benno Leeser niet aan met het verhaal dat laboratoria met toenemende nauwkeurigheid synthetische diamanten uitbraken die nauwelijks nog van echte te onderscheiden zijn. 'Het is net als met Rolex, Hermes of Gucci, je wil toch the real thing', reageert de directeur van Gassan Diamonds resoluut. 'Het verschil is wel degelijk met het blote oog zichtbaar. Een synthetische diamant heeft niet dezelfde schittering.'

Wat is er mooier dan een echte diamant? Niets, vindt Marie-Louise Bartels, de playing captain van de diamantbewerkers bij Gassan Diamonds. 'Elke diamant die Moeder Aarde ons geeft, is uniek', zegt ze, en haar ogen stralen. 'De weg die je als diamantslijper bewandelt vanuit het ruwe materiaal naar het eindproduct heeft iets magisch.'

Bijzondere schittering

Ruwe diamant ontstaat tot wel 200 kilometer onder het aardoppervlak, wanneer zuivere koolstof onder extreem hoge temperaturen en zeer hoge druk kristalliseert. Door vulkanische uitbarstingen vindt het via kraterpijpen zijn weg omhoog. Kimberliet, het vulkanisch gesteente dat diamant bevat, wordt gevonden in Australië, Rusland, Canada, Brazilië, Colombia, India en vooral in Afrika bezuiden de Sahara. Het beperkte aantal vindplekken op aarde maakt diamant zeldzaam en kostbaar.

'Kijk eens door de loep', zegt Bartels. 'Het licht valt op het bovenste vlakke deel van de diamant naar binnen en landt op het onderste puntje. Het mag niet weglekken. Het licht moet terugkaatsen naar alle facetten, dat zijn de geslepen vlakjes op de diamant. Die moeten onder de juiste hoek staan ten opzichte van elkaar en de precies de goeie vorm en grootte hebben. Dan krijg je de mooie regenboogkleuren die je wilt zien. Dan krijgt de diamant zijn bijzondere schittering.'

Kostbaar

Een briljant telt 57 facetten. Bij Gassan bedachten ze dat het slijpen nog wel een aantal stapjes gedetailleerder zou kunnen. Zo ontstond de 'Gassan 121', een diamant met 121 facetten. Het is nu het populairste product van het 72 jaar oude familiebedrijf, zegt Leeser. 'Goed voor 60 procent van onze diamantverkopen.'

Het bewerkingsproces is van invloed op de verkoopwaarde van een diamant. Hoe perfecter geslepen, hoe kostbaarder de diamant. In zijn ruwe vorm oogt een diamant als een weinig spectaculair blokje matglas. Dat blokje wordt voorzichtig doorgezaagd of met een tik gekloofd. Nooit in twee gelijke helften, zegt Bartels. 'Altijd in een groter en een kleiner deel. Een grote diamant is nu eenmaal meer waard dan twee kleine.'

Hoe zwaarder de diamant, hoe kostbaarder. De meeteenheid is karaat − 1 karaat staat voor 0,2 gram. Ook de kleur is van invloed op de prijs. Vaakst voorkomend zijn gelige kleuren. Des te witter de diamant, des te uitzonderlijker, des te kostbaarder. De zuiverheid van de diamant is een volgend criterium bij de waardebepaling.

Hoe minder koolstofinsluitingen er in een diamant zitten, hoe zuiverder die is. De koolstofinsluitingen zijn met het blote oog zichtbaar als zwarte stipjes of vlekjes. Die kan een diamantbewerker niet altijd weg slijpen. Hij moet het gewicht in de gaten houden, anders slijpt hij zomaar duizenden euro's van de waarde af.

Traditionele wijze

Het slijpen gebeurt nog op traditionele wijze. De bewerker drukt de diamant, vastgeklemd in een houder met een loep erop, gedurende een aantal seconden tegen een draaiende slijpmolen aan. De draaischijf is ingesmeerd met olijfolie, met daarop diamantpoeder. 'Diamant tegen diamant', zegt Bartels. 'Hard tegen hard. Diamant is het hardste materiaal dat we kennen op aarde.'

Voortdurend controleert de diamantbewerker via de loep het resultaat van zijn slijpwerk. Vanwege de extreme hardheid van het materiaal duurt het al gauw twee dagen voordat een diamant klaar is voor de sorteerkamer. De verkoopprijzen variëren van 500 euro voor de goedkoopste diamant tot zeer incidentele uitschieters boven de 1 miljoen.

Kers op de taart

Het leeuwendeel van zijn omzet behaalt Gassan met de verkoop van diamanten tot 25 duizend euro. 'Alles daarboven is prachtig, maar niet meer dan de kers op de taart', zegt Leeser. Zijn onderneming draait 'alweer een tijdje' zonder verlies. 'In 2016 hebben we 1,5 miljoen euro verdiend. De vooruitzichten voor 2017 zijn beduidend beter.'

Geen passender locatie denkbaar voor het hoofdkantoor dan de historische Boas Diamantfabriek aan de Amsterdamse Nieuwe Uilenburgerstraat. Met 357 slijpmolens was het in de late 19de eeuw de grootste diamantfabriek van Europa. Joodse handelaren brachten het ambacht in de 15de eeuw naar Amsterdam. De stad verwierf er in de 17de eeuw wereldfaam mee. In de 20ste eeuw vaagden de nazi's de bedrijfstak goeddeels weg. Ze voerden 90 procent van de Amsterdamse diamantbewerkers af naar de vernietigingskampen.

Eliazar Gassan en Alida Gassan-Smit, de overgrootouders van Benno Leeser, stierven op 5 oktober 1942 in Auschwitz. Hun oudste zoon Samuel, Leesers grootvader, wist naar Zwitserland te vluchten. Na terugkeer in zijn onherkenbaar veranderde stad besloot hij de Amsterdamse diamantindustrie weer op te bouwen. Eind 1945 startte hij zijn firma Samuel Gassan N.V., de voorloper van het huidige Gassan Diamonds.

Familiebedrijf

Maart 1990 verhuisde Benno Leeser het familiebedrijf naar de Boas Diamantfabriek waar zijn opa als 15-jarige jongen het vak had geleerd. Het monumentale pand, in de 20ste eeuw lang een troosteloze opslagplaats voor balen textiel, kreeg na de restauratie zijn oorspronkelijke functie en glorie terug. En al komt er nu geen stoommachine meer aan te pas, het ketelhuis en de schoorsteen aan het voorplein staan er nog.

Het is een komen en gaan van touringcars op het voorplein. Aan de achterzijde, die grenst aan een gracht, meren rondvaartboten af. Jaarlijks komen hier volgens Leeser 400 duizend toeristen een kijkje nemen. De hele bedrijfsvoering is erop ingesteld dat de toeristen na de rondleiding ter plekke een sieraad kunnen kopen én meekrijgen met een door henzelf gekozen diamant erin.

Toeristen, oude adel, nieuwe rijken, Leeser ziet ze allemaal even graag op Uilenburg arriveren. Alsook in zijn winkels op de Dam, in de P.C. Hooftstraat, op Schiphol en op de luchthaven van Singapore. Op Schiphol zijn Chinezen 'by far' de actiefste kopers, zegt hij, goed voor 30 tot 40 procent van de winkelomzet. 'Als je onderweg bent en vier uur de tijd hebt om daar rond te lopen en je ziet een goed aanbod, dan ben je geïnteresseerd.'

Profiel

• Bedrijf: Gassan Diamonds
• Waar: Amsterdam
• Sinds: 1945
• Aantal werknemers: 500 (incl. parttime)
• Jaaromzet: 150 miljoen euro