Toen Shirley Schijvens eind jaren 90 het confectiebedrijf van haar vader overnam, werkten in hun fabriek in Hilvarenbeek nog zo'n honderd naaisters. Zoals de meeste kledingbedrijven onder de rook van textielstad Tilburg, besteedde ook Schijvens steeds meer productie uit aan landen waar het goedkoper kon. ,,Eerst aan fabrieken in Portugal en Macedonië'', herinnert de eigenaresse zich. ,,In 2005 volgde China, een jaar later plaatsten we onze eerste bestelling in Bangladesh.'' Uiteindelijk werden de half miljoen bedrijfskledingstukken die Schijven jaarlijks levert aan onder andere Hema, Kruidvat en Praxis geproduceerd in veertig verschillende Aziatische fabrieken.
En zo belandde ook Schijvens zelf voor zaken in het verre oosten. Niet meteen in de fabrieken van haar leveranciers. ,,Als je niet oppast, zit je alleen maar in je hotel. Westerse kledingbedrijven doen zaken via lokale agenten. Die komen naar je toe met monstertjes en stofjes. Voor de inkopers van grote bedrijven is dat handig. Zij willen alleen de beste prijs. Hoe de fabriek eruitziet, interesseert ze niet. Ik moest behoorlijk doorvragen voor ik de fabrieken kon zien.'' Het ergste schrok ze bij een leverancier in China. ,,Die maakte prachtige stoffen voor ons, maar de fabriek zelf bleek een donker hol. Het dak in de gang lekte, overal stonden emmers. Nooduitgangen zag ik niet. Het plafond hing vol doeken, op de machines lag een dikke laag stof. Ik dacht: één vonk en iedereen zit hier in de val. Dan vatten de doeken vlam en vallen ze op de mensen.''
Lees ook: Bianca van der Lee (Chaud Devant) wint Amsterdamse Ondernemersprijs
Schijvens: ,,De eigenaar probeerde me gerust te stellen. 'Er komt hier geen brand', herhaalde hij wel tien keer. Het was in een achterbuurt van Nanjing. Ik denk dat hij oprecht geen idee van de gevaren had.'' Schijvens zette door. ,,In ruil voor verbeteringen boden wij aan 10 eurocent extra voor elke meter stof te betalen. Dat kostte geld, ja, maar we voelden ons verantwoordelijk. Je kunt niet tegen een leverancier zeggen: 'Verbouw de boel en betaal het zelf maar'.''
Inzicht
Om zulke risico's te verkleinen, kocht Schijven twee jaar geleden in Turkije een kledingfabriek over van een leverancier. ,,Daarmee kregen we inzicht in de boeken. Medewerkers bleken voor een groot deel zwart uitbetaald te worden. Dat is daar blijkbaar normaal, maar over hun zwarte loon krijgen mensen geen pensioen, hypotheek of ontslagvergoeding. Ook bleek het minimumloon voor medewerkers te weinig om van rond te komen.''
Lees ook: Hoe meubelgigant Ikea de bewuste consument voor zich wint
Wat is wel een eerlijk, leefbaar loon? Om daar achter te komen, besloot de onderneemster een enquête te houden onder de vijftig medewerkers van haar Turkse fabriek. ,,We vroegen ze om inzicht te geven in hun huishoudboekje. Zo kwamen we uit op gemiddeld 1.900 lira. Natuurlijk wilden de managers vervolgens meer verdienen, dus zijn we in onderhandeling gegaan.'' Uiteindelijk is Schijvens op jaarbasis nu 30.000 euro meer kwijt aan salarissen in de Turkse fabriek. ,,Per kledingstuk gaat het misschien om een meerprijs van 5 cent'', relativeert ze. ,,Maar voor de medewerkers maakt het een groot verschil.'' Haar aanpak om tot een leefbaar loon te komen, leverde het bedrijf vorig jaar de Best Practice Award op van de Fair Wear Foundation, een organisatie die zich inzet voor eerlijke arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie. Bij een leverancier in Pakistan past Schijvens nu dezelfde werkwijze toe.
Familiebedrijf
Van veilige fabrieken en eerlijke lonen in naaiateliers verschuift de aandacht in de kledingbranche nu ook naar het milieu. Welke chemicaliën gebruiken leerlooiers? Lozen stoffenfabrikanten verfstoffen met het afvalwater in het milieu? Hoeveel gif wordt gespoten op katoenplantages? Ook op dat gebied loopt het Brabantse familiebedrijf voor de troepen uit. Terwijl recycling in de kledingbranche nog in de kinderschoenen staat, zamelt Schijvens afgedankte bedrijfskleding in bij klanten als Hema, Etos en cateraar Albron. ,,Die gaat in Turkije in de shredder. We maken daar weer nieuw garen van'', besluit Schijvens.
