De harde lessen van AkzoNobel-topman Ton Büchner

Een Aziaat met een Nederlands paspoort, noemde Ton Büchner zichzelf ooit. ,,Aziaten gaan in een groep veel voorzichtiger met mensen om'', zei hij in een interview. ,,Gezichtsverlies is daar een dominante waarde.''

Je zult Büchner niet betrappen op een sneer, een stekelige opmerking of kwaadsprekerij. Beleefdheid is zijn handelsmerk. Dat komt dus mede door zijn periodes in China, Maleisië en Singapore, waar hij in de jaren 90 werkte. Zijn accent, overblijfsel van een jeugd in Cuijk, maakt het plaatje van de correcte, vriendelijke bestuurder helemaal af.

Dat niet iedereen in het zakenleven de Aziatische kaart speelt, heeft Büchner de afgelopen maanden ervaren, voor zover hij dat nog niet wist. De aandeelhouders van AkzoNobel, het bedrijf waaraan hij sinds 2012 leiding geeft, springen bepaald niet zuinig met mensen om. Ze zetten de bedrijfsleiding vol onder druk. Gisteren maakte de verf- en chemiereus bekend dat het Büchner teveel is geworden. De 52-jarige topman heeft het gevoel dat 'de druk van zijn werk zijn gezondheid bedreigde', meldt het bedrijf 's ochtends vroeg in een in allerijl belegde persconferentie.

Burn-out

Meteen gaan de gedachten terug naar 2012. Büchner, net vijf maanden in dienst van AkzoNobel, meldt zich plots ziek, omdat hij last heeft van vermoeidheidsklachten. Drie maanden later gaat hij weer aan het werk. Het levert een enorme mediastorm op. Maar Büchner zelf wil er niet al te veel aan vuil maken, vertelt hij in een interview. ,,Ik heb er over gesproken en dacht: daarmee is het klaar, voor mij, voor AkzoNobel. Ik ben verder gegaan waar ik gebleven was. Ja, meteen voluit. Ik reis niet minder, ik werk niet minder hard. Je bent ziek, je bent beter - zo zie ik dat.''

In de jaren die volgen, houdt hij woord. Hij zet AkzoNobel naar zijn hand, verbetert de prestaties en krijgt lof van medewerkers. Het verleden met de burn-out verdwijnt hoe langer hoe verder naar de achtergrond. Het gaat goed... en dan zijn daar plots de Amerikanen.

Overnamebod

Concurrent PPG komt in april met een overnamebod, als donderslag bij heldere hemel. In haar kielzog torst het bedrijf Elliott mee, een durfinvesteerder met een, laten we zeggen, enigszins omstreden reputatie. De Amerikanen halen alles uit de kast om Akzo zo ver te krijgen met PPG in gesprek te gaan. Een rechtszaak, mediacampagnes, onderzoeken die de prestaties van Akzo ter discussie stellen.

Büchner zwicht niet, pareert de aanvallen op zijn Büchners. Rustig, beleefd, gelaten bijna. Het is schijn, blijkt nu. ,,In antwoord op vragen zei hij altijd: ik ben een professional, dit hoort erbij'', zegt een ingewijde, die niet met naam in de krant wil. ,,Maar we zijn mensen. Die agressiviteit van Elliott, het op de man spelen: daar zat hij mee.''

In de publiciteit richt de agressieve aandeelhouder, die gisteren niet op het vertrek van Büchner wilde reageren, zijn pijlen op Antony Burgmans, voorzitter van de Raad van Commissarissen. Op de achtergrond is Büchner echter ook kop van Jut, voelt hij. ,,Die druk heeft hij als enorm ervaren'', zegt de bron.

Illusie

Even krijgt Büchner de tijd om zijn accu op te laden, met Pinksteren. PPG heeft net de strijd opgegeven, de druk is er af. Wellicht koestert Büchner de hoop dat hij nu eens rustig - al is rustig in het leven van een topman een relatief begrip - kan gaan werken aan het uitvoeren van zijn eigen plannen, zonder hijgerige Amerikanen in zijn nek.

Het is een illusie. In juni verdubbelt Elliott zijn belang in AkzoNobel tot bijna 10 procent, daarmee werkt de luis in de pels zich op tot grootste aandeelhouder. Kort daarna wordt nog maar eens een rechtszaak aangekondigd, met als inzet de positie van Antony Burgmans. Die zaak dient volgende week. Het signaal is helder: AkzoNobel is nog niet van de Amerikanen af, en Büchner dus ook niet.

Dat perspectief heeft hij op zich laten inwerken. Hij nam de beslissing om erger te voorkomen, meldt Akzo. ,,De situatie is heel anders dan in 2012'', meldt de bron. ,,Maar misschien heeft zijn ervaring uit 2012 hem wel geholpen dit besluit te nemen.''

Verrassing

Antony Burgmans wil niet zeggen wat de exacte klachten van Büchner zijn. ,,Ik ben geen dokter.'' Voor de voorzitter van de Raad van Commissarissen, die de afgelopen maanden zij aan zij met Büchner tegen de Amerikanen streed, komt het besluit van zijn topman als een verrassing. ,,Hij heeft dinsdag zijn beslissing pas genomen.''

De tamelijk onbekende Belg Thierry Vanlancker is de nieuwe topman. De rol van Büchner zelf is uitgespeeld. Bij Akzo, en misschien ook wel in het bedrijfsleven. In Azië mogen mensen misschien veel waarde hechten aan gezichtsverlies, of het voorkomen daarvan, in Europa gelden andere wetten. En in Amerika al helemaal.