Hoe het Spotify-model jouw scrumteam kan helpen

Men ziet een organisatie volgens de auteur nog steeds als een ingewikkelde machine die je kunt analyseren en waarin je vervolgens onderdelen kunt vervangen. Maar de aanname dat alles dan gerepareerd en verbeterd is, is volgens hem onjuist.

Complex systeem

Een alternatieve zienswijze, die Van der Wadt in zijn boek beschrijft, is de organisatie zien als complex systeem (Cynefin-raamwerk). “Net als in een natuurlijk ecosysteem groeit een organisatie, sterven delen af of veranderen stukken. Een dergelijk complex systeem kun je onmogelijk vanuit een helikopter view in zijn volledigheid analyseren, doordat er zoveel gebeurt en er continu veranderingen zijn die elkaar allemaal beïnvloeden. Omdat niemand het overzicht alleen kan bewaren, wordt leiderschap op elk niveau van de organisatie van belang om te overleven. Een complex systeem laat zich dan ook het best besturen door zelforganiserende teams. Natuurlijk zijn bepaalde kaders en een duidelijke richting van belang om zelforganisatie te laten werken”, staat geschreven in het boek.

Alignment en Autonomie-model

Om dit innovatieve en complexe systeem vorm te geven legt de schrijver het 'Alignment en Autonomie-model' uit. “Autonomie is de mate waarin men zelf keuzes mag maken. Alignment is het kompas dat teams en organisaties hebben; datgene wat richting geeft. Het is aan de leiders van een complex systeem om vorm te geven aan organisaties door betekenis toe te voegen, niet door allerlei regels te bedenken en daarop toe te zien. Alleen als er een betekenisvolle richting is, kan ware zelforganisatie plaatsvinden, want iedereen weet waar men naar toewerkt.”

Vier typen organisaties

Wanneer je autonomie en alignment als assen ziet, onthult de matrix die dan ontstaat vier verschillende typen organisaties:

• Organisaties waar veel alignment is en weinig autonomie, ervaart men als autoritair. Het leiderschap heeft een coherente en betekenisvolle visie, maar geeft medewerkers onvoldoende ruimte om op autonome wijze handen en voeten te geven aan deze visie. Leiders vertellen niet alleen wat de organisatie moet bereiken, maar vertellen medewerkers ook precies wat zij moeten doen om daar te komen. Dit resulteert in een passieve houding van medewerkers; men conformeert zich aan wat het leiderschap opdraagt.
• Organisaties waar weinig alignment is en veel autonomie, ervaart men als ondernemend. ‘Ondernemend’ moet je dan echter wel opvatten in die zin dat iedereen als het ware als zzp’er een eigen richting kan bepalen. Een dergelijke organisatie loopt meerdere risico’s: (1) individuen die elkaar tegenwerken, (2) werk dat twee keer wordt gedaan door gebrek aan coördinatie en (3) een geheel dat zich zo diffuus beweegt dat het voor klanten onduidelijk is waar de organisatie voor staat.
• Een organisatie waar geen alignment is en geen autonomie, is een plek waar niemand gelukkig wordt. Het leiderschap heeft geen gezamenlijk beeld van de betekenis die de organisatie als geheel moet geven. Daarnaast krijgen medewerkers weinig ruimte om zelf keuzes te maken. Dit resulteert in een ongelukkig systeem dat lastig of niet tot resultaat komt en waar onverschilligheid hoogtij viert. Dat leidt dan weer tot boze klanten, waarop het leiderschap niet zelden krampachtig reageert door de autonomie nog verder te verminderen.

• Een grote mate van alignment en autonomie resulteert in een innovatieve organisatie. Doordat het leiderschap zorgt voor richting, kan de complexe organisatie zelforganiserend werken. Leiderschap bestaat zowel op managementniveau als op individueel niveau (door de grote mate van autonomie). De innovatieve organisatie zorgt ervoor dat je alle energie en creativiteit bundelt in dezelfde richting. Zo worden klanten uiteindelijk verrast met een steeds betere, goedkopere en snellere dienstverlening. De waardering die klanten teruggeven, zorgt als positieve prikkel voor een extra stimulans voor het systeem. Dit is het kwadrant van de matrix waar je in wilt zitten als je als organisatie wilt overleven in de 21e eeuw.

Spotify-model

De populaire muziekdienst Spotify heeft dit model populair gemaakt door het op te nemen in een bekende YouTube-video genaamd Spotify Engineering Culture. Spotify is begonnen als één Scrumteam, maar groeide al snel uit tot meerdere teams. Het organisatiemodel dat groeienderwijs is ontstaan wordt het ‘Spotify-model’ genoemd.

Het Scrum Modellenboek met 40 slimme tools & tips voor een betere én leukere sprint door Rik Van der Wardt is naar verwachting vanaf eind oktober verkrijgbaar.