Weerbaarheidstraining voor wie vastzit in saai werk

Astrid Elburg (58) schenkt thee in, schuift een berg papieren aan de kant, en gaat zitten aan de grote houten tafel in de woonkamer van haar appartement in de Rivierenbuurt. Daaraan voert ze al veertien jaar coachinggesprekken met werknemers die dreigen uit te vallen. Elburg helpt haar cliënten te ontsnappen. Uit het systeem.

"We zitten gevangen in kaders, zijn continu bezig ons aan te passen aan de hooggespannen verwachtingen van anderen. Doodvermoeiend." En gevaarlijk, volgens Elburg. "Ik geef weerbaarheidstrainingen en voer gesprekken waarmee ik mensen de regie weer teruggeef. Zo voorkomen ze de burn-out waar ze tegenaan zitten."

Maar nu heeft Elburg vakantie. Vandaar de papierexplosie, het leek haar een mooi moment voor de administratie. Ze veert op als er wordt aangebeld, verdwijnt de gang in, komt even later grijnzend terug. "De klussers. Ze komen m'n badkamer kitten. Compleet vergeten."

Ze lacht hard, gooit haar haren naar achteren, en neemt weer plaats. Gezicht gauw in de plooi. Waar waren we gebleven? Om haar rommelige planning mag gelachen worden, over haar werk is ze bloedserieus. Naast het coachen en de weerbaarheidstrainingen geeft ze advies aan - onder andere - de Amsterdamse politie, advocatenkantoor Loyens & Loeff, de Rabobank en op de Hogeschool van Amsterdam. Ze begeleidt directies en besturen, leert ze onder meer omgaan met diversiteit op de werkvloer. Ook geeft ze gastcolleges 'Diversity & Inclusion' aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Daar deed ze onderzoek naar de rol van de 'gunfactor' bij het nemen van zakelijke beslissingen.

"Niet gek voor iemand zonder academische titel, toch?" Een trotse glimlach. "Ik ben eigenlijk opgeleid als medisch analist. Maar dat werk vond ik helemaal niks. Toen ik erachter kwam wat ik zélf interessant vond, begreep ik wat ik dan wel moest gaan doen. Nu leer ik mijn cliënten hoe ze zich kunnen onttrekken aan het systeem waarin we, al dan niet bewust, worden vastgezet."

Wat is het probleem met dat systeem?"We worden overal voortdurend in een mal gedrukt: op school moeten we een vakkenpakket kiezen, op ons werk de meest logische carrièrestappen. Zo ga je uiteindelijk doen waar je goed in bent. Je kiest niet voor waar je van hóudt. Veel mensen drijven af van wat ze in eerste instantie zélf interessant vonden. En dat houd je niet vol."

"Ik vond mijn eerste baan in het Streeklaboratorium van Groningen verschrikkelijk. Elke dag verliep hetzelfde: we begonnen om acht uur, om elf uur hadden we pauze, om drie uur ook. En om vijf uur mochten we weer naar huis. Hetzelfde gold voor mijn werk daarna, als secretaresse van een wethouder bij de gemeente Amsterdam. Ik begreep niets van die ambtenaren met hun broodtrommeltjes."

Begon u daarom voor uzelf?"Ik wilde al heel lang mijn eigen adviesbureau. Ik zat in allerlei besturen, was opgeleid tot bestuurder in de culturele sector, en heb mij gespecialiseerd in human resources. Veertien jaar geleden bleef ik na mijn scheiding achter met twee kleine kinderen. Toen dacht ik: nu begin ik voor mezelf. Maar dat ging niet zo makkelijk."

Waarom niet?"Als alleenstaande moeder had ik niet genoeg geld om van rond te komen. Ik kreeg een uitkering en moest van de sociale dienst solliciteren op allerlei baantjes die ik niet wilde. Ik moest terug in het arbeidsproces, zeiden ze. Ik had dan wel veel werkervaring, uiteindelijk ontbrak het me aan de opleidingen, volgens de Dienst Werk en Inkomen. Voor mezelf beginnen raadden ze af. Ik kon assistent van de secretaresse worden."

Ze gaat verzitten, schudt haar hoofd. "Tot die tijd had ik altijd als zelfstandige gewerkt, en ik zat in de raad van bestuur van de VPRO en het Nationaal Ballet. Maar mijn maatschappelijke bijdrage of achtergrond interesseerden ze niet. Ik moest gewoon meedoen aan de procedure. Het systeem dus. Het was vreselijk - ze spraken me zo denigrerend toe."

En toen was daar goede vriendin Angela Groothuizen. Elburg gooit haar hoofd in haar nek, schaterlacht. "Ik beklaagde me in die tijd, begin 2000, vaak over het gebrek aan deelnemers met een dubbele culturele achtergrond bij Wie is de Mol, dat zij toen presenteerde. 'Waarom doe jij zelf dan niet mee?' vroeg ze. Het spel werd toen nog door onbekende Nederlanders gespeeld."

Dus daar ging ze. Haar dochters bracht ze naar hun vader, en Elburg stapte voor het televisieprogramma in 2003 op het vliegtuig naar Canada. Na drie weken was ze thuis met de zevenduizend euro die ze won. Ze schreef zich in voor een coachingsopleiding en gaf een half jaar gratis consults. "Vervolgens klopte ik aan bij bedrijven waar ik toevallig iemand kende. Ik vroeg of ik een paar trainingen op ze mocht uittesten." Ze moest vlieguren maken, besloot ze, een netwerk opbouwen. "Dat doe je door eerst te geven. Gelukkig werd ik na zes maanden wel tegen betaling ingehuurd." Sindsdien werkt ze non-stop. Tot één uur 's nachts, en om zeven uur staat ze op.

Krijgt u zo zelf geen burn-out?"Nee. Ik krijg juist energie van mijn werk. Dat komt doordat ik me blijf verwonderen. Zodra je die verwondering kwijtraakt, raak je uitgeput. Dat is dan ook het eerste waarover ik begin tijdens de consults.

"Mijn cliënten vraag ik terug te denken aan de manier waarop ze als kinderen naar de wereld keken. Wat viel je op? Wat fascineerde je? Door jezelf die vragen te stellen, ontdek je wat je ook alweer interessant vond. En daar moet je dan naar leren handelen."

Elburg groeide op in Paramaribo, kwam op haar zeventiende naar Nederland. "We kwamen terecht in een achterstandswijk in Groningen. Woonden daar met z'n achten: mijn moeder en zeven kinderen. Ze leerde ons dat je hard moest werken. Niet dat ze mij pushte overigens - die druk legde ik mezelf op. Het duurde even voordat ik erachter kwam dat je niet hoeft toe te geven aan de knellende kaders, bedacht door anderen."

Heeft u daar nu niet meer mee te maken?"Jawel hoor. Ik krijg vaak te horen dat ik mij moet schikken. Dat ik te veel wil, of te snel. Mensen vinden weleens dat je geen recht van spreken hebt als je geen academische titel hebt, of miljoenen verdient als ondernemer. Eigenlijk ontplof ik dan. Vanbinnen. Ik blijf altijd vriendelijk. Uiteindelijk weet ik dat ik toch alles voor elkaar krijg."

Geboren 14 juni 1958, ParamariboOpleiding Havo aan de Graaf von Zinzendorfschool in Paramaribo, daarna diverse opleidingen, waaronder de Medische Analistenopleiding in Groningen (1981-1985), een aantal modules kunstgeschiedenis aan de UvA, Executive Coaching bij Ten Have en Partners, trainingsprogramma Atana Bestuurlijke diversiteit, Moreel Beraad aan de Internationale School voor Wijsbegeerte.Loopbaan Astrid Elburg werkte als medisch analist bij het Streeklaboratorium in Groningen, vertrok na één jaar naar Amsterdam voor een baan als assistent van PvdA-wethouder Piet Jonker. Ze was pr-adviseur en galeriehouder, en richtte veertien jaar geleden Elburg Consultancy op. Daarnaast is ze toezichthouder bij technologiemuseum Nemo.