Innovatiefste bedrijf van Nederland: 10 miljoen omzet met levensreddende apparaten

Bij het bedrijfsfeestje van een temperatuursensorenfabriek in Pijnacker sloeg begin november het noodlot toe: het hoofd verkoop zakte in elkaar met een acute hartstilstand. Gelukkig voor hem gingen zijn collega's meteen tot actie over. Ze trokken de aed van de muur en begonnen te reanimeren. In korte tijd kregen ze de rikketik van hun collega weer aan de praat.

Ambulance

Dat het goed afliep met de man kwam niet alleen doordat zijn collega's snel ingrepen en goed hadden opgelet bij hun bhv-cursus. Ze deden nog iets anders goed: meteen de ambulance bellen. Het klinkt misschien nogal wiedes, dat je 112 belt als iemand een hartstilstand krijgt. Maar in de praktijk is het dat niet, weet Thomas Paulen, directeur van het Eindhovense VanBerlo. 'Mensen gaan wel aan de slag met de aed en beginnen met beademing en hartmassage. Maar in hun paniek vergeten ze dikwijls de ambulance te bellen.' Dat verzint Paulen niet zelf, maar weet hij uit de eerste hand van ambulancepersoneel.

Bruggen slaan

'Producten worden steeds slimmer, maar mensen niet per se', zegt Paulen. 'De taak van ontwerpers zoals wij is om een brug te slaan tussen technologie en de klant. Dat doen we door het product zo te ontwerpen dat mensen het op een heel intuïtieve manier kunnen gebruiken.'

En dus ontwierp VanBerlo samen met de TU Delft en het Eindhovense Holst Centre een slimmere aed, de Lifesaver. Zodra je de oranje defibrillator van de muur trekt, komt een grote oranje drukknop met '112' erop tevoorschijn. Maar dan begint het pas. In de aed zit een met sensoren en oled-lichtjes gevulde folie. Zodra je het drukgevoelige materiaal op de borst van de patiënt legt, beginnen de groene oled-lichtjes te knipperen in het gewenste ritme van de hartmassage. De folie geeft tips ('Press here' of 'Press harder') of complimenten ('Good') om de overlevingskansen te vergroten. Bijkomend voordeel is dat de meeste elektronica in de Lifesaver printbaar is, waardoor je hem makkelijk kunt updaten. VanBerlo zoekt nog een partij om het apparaat mee op de markt te brengen.

Prijzenkast

De Lifesaver is een van de vele uitvindingen waaraan VanBerlo zijn recente uitverkiezing tot 'innovatiefste bedrijf van Nederland' dankt, een prijs van de Erasmus Universiteit en Avrotros. De jury lauwerde VanBerlo's 'unieke competentie om een brug te slaan tussen de wereld van harde technologie en de zachte kant van innovatie in design en creativiteit'. De prijzenkast van VanBerlo is sowieso overvol. Alleen al de afgelopen twee jaar won het bureau vier Red Dot Awards, een internationale ontwerpersprijs, plus zes al even prestigieuze IF Awards.

Brandweerscharen

Een van de bekroonde uitvindingen zijn de brandweerscharen die VanBerlo samen met het Lissese bedrijf Resqtec ontwierp. De scharen waarmee brandweerlieden automobilisten uit hun auto knippen na een ongeluk zijn van oudsher loodzwaar en moeilijk te hanteren, vertelt Paulen terwijl hij als een museumgids langs een galerij met VanBerlo-uitvindingen loopt. VanBerlo's ontwerpers staken hun licht op bij brandweerlieden en brachten flink wat tijd door met het openknippen van oude barrels op een autosloop, allemaal om een betere versie van het levensreddende gereedschap te bedenken. Het resultaat, de zwart-groene Resqtec P4, is veel lichter en wendbaarder dan zijn alarmrode voorgangers. 'Je kunt de nieuwe scharen veel beter in balans houden. In elke positie kun je goed bij de bediening.' En terwijl voor de oude hydraulische scharen nog een zware pomp en slangen nodig waren, werkt de Resqtec P4 op batterijen. 'Bij hydraulische scharen moet de brandweerman eerst de pomp naast zich neerzetten en de slangen neerleggen voordat hij aan het werk kan. Met onze brandweerschaar kan hij meteen naar het slachtoffer rennen en aan de slag gaan.'

Meer dan levens redden

Maar VanBerlo doet meer dan alleen levens helpen redden. Het bedrijf ontwerpt kinderzitjes voor Maxi-Cosi, slaap-apps voor Auping, thermostaten voor Bosch, espressoapparaten voor Douwe Egberts, schoonmaakflessen voor Vanish en Cillit Bang. Om nog maar te zwijgen van laadpalen voor elektrische auto's, reizigersinformatie voor Amsterdamse bussen en trams of systemen voor het inchecken van bagage op het vliegveld. Of biovergistingsinstallaties, huisstijlen en gehoorapparaten. Voor dat laatste product hielden VanBerlo's ontwerpers er hun eigen variant van methodacting op na, vertelt Paulen. 'Ze hebben een paar weken met gehoorapparaten rondgelopen, om te kijken hoe mensen reageerden. Een gehoorapparaat heeft altijd iets stigmatiserends gehad - het was in elk geval niet cool om zo'n apparaat te dragen. Met een goed ontwerp kun je daar iets aan doen.'

Ideeënfabriek

Je zou VanBerlo een ideeënfabriek kunnen noemen: zoals AkzoNobel blikken hoogglanslak produceert en Unilever pindakaas en poedersoep, zo produceert VanBerlo hersenkronkels. Maar de kwalificatie 'ideeënfabriek' vindt Paulen maar niks. De term suggereert dat er alleen maar verstrooide Willie Wortels rondlopen op VanBerlo's kakelverse kantoor in een oude energiecentrale van Philips in Strijp-T.

'We verzinnen aan de lopende band prachtige ideeën waarvan we denken: dit wordt een groot succes. Maar je moet ideeën zo snel mogelijk toetsen aan de realiteit. En dan kom je er vaak achter dat je idee toch niet zo briljant was als je dacht.' Pas echt interessant wordt het wanneer je er de vinger achter kunt krijgen waarom mensen niet kapot zijn van je idee, legt Paulen uit. Niet zelden moeten VanBerlo's ontwerpers drie of vier keer terug naar de tekentafel voordat ze de noot weten te kraken. Paulen vergelijkt het innovatieproces met een processie van Echternach: met steeds twee stapjes naar voren en dan weer een stapje terug komen ze uiteindelijk bij een oplossing.

Valkuil

Een gebrek aan realiteitszin is misschien wel de belangrijkste valkuil voor de uitvinder, zegt Paulen. Het gaat er niet alleen om of iets technisch voor elkaar te krijgen is, maar ook of de mensen erop zitten te wachten en of er geld mee te verdienen valt. Waarom is Google Glass geen succes geworden, vraagt Paulen, of de Segway, een gemotoriseerde, zelfbalancerende step? 'Omdat te weinig in de praktijk getest is hoe mensen erop reageren. Wat los je er nou echt mee op? Je moet niet beginnen met een techniek en daar vervolgens een probleem bij verzinnen, maar andersom.'

Bedrijf: VanBerlo
Waar: Eindhoven
Sinds: 1982
Aantal werknemers: 90
Jaaromzet: 10 miljoen euro