Jaaroverzicht 2016: Deze 8 merken gingen ten onder

1. V&D

2016 was onbetwist het jaar van het failissement van warenhuisketen V&D. Of beter het jaar van de nasleep van het bankroet, want het eigenlijke failissement werd op 31 december 2015 uitgesproken. Voor de ruim tienduizend werknemers gebeurde het haast ondenkbare. V&D, sinds 1887 een begrip in de Nederlandse winkelstraten, is niet meer. De keten, verzwakt door de uitverkoop van vastgoed en in handen gekomen van buitenlandse investeerders, miste de boot door een teruggang in winkelpubliek in de stadscentra en gebrek aan investeringen.

De consument liet good old Vroom en Dreesmann links liggen. Afgezien van die paar dagen van failissementsverkoop. Toen stortten koopjesbeluste shoppers zich als wolven op de resterende voorraden. Eind 2016 zitten nog 3000, vooral oudere ex-V&D'ers zonder werk. Zij kampen nog dagelijks met de gevolgen van het faillissement.

(Tekst gaat verder na foto)

Bij veel ondernemers zal de naam MacIntosh Retail Group geen belletje doen rinkelen. Maar merken als Scapino, Dolcis, Invito en Manfield die onder deze keten vielen, waren bekend bij het grote publiek. Het Maastrichtse detailhandelsbedrijf haalde in haar hoogtijdagen een omzet van 640,3 miljoen en had ruim 11.000 medewerkers. De keten kwam voort uit een samenwerking tussen de Nederlandse Staatsmijnen en het Britse Dunlop Rubber. Ook dit concern speelde te traag in op veranderend consumentengedrag. "Het bedrijf heeft te laat ingezet op de opkomst van online winkelen. Zelfs nu halen ze nog maar 10 procent van hun omzet uit de webshop. Macintosh had er veel meer in moeten investeren", aldus ABN-Amro analist Robert Jan Vos.

De verkoop van bedrijfsonderdelen mocht niet baten; de MacIntosh Retail Group bezweek onder haar hoge schuldenlast. Met het failissement van aantal dochtermaatschappijen op 6 januari was de ondergang compleet. Al snel werd bekend dat Scapino een doorstart zou maken met Ziengs als nieuwe eigenaar. Manfield ging verder als onderdeel van de Tilburgse branchegenoot Sacha. Van de zestig Dolcis winkels werden er veertig gesloten, twintig gingen verder als filiaal van Nelson Schoenen.

De teloorgang van V&D en MacIntosh zorgde voor een domino-effect. Al gauw kwam ook de Unlimited Sports Group, eigenaar van Perry Sport (meer dan 70 winkels) en Aktiesport (ruim 180 winkels), in het nauw. USG had veel zogeheten 'shop-in-shops' in de warenhuizen van V&D en de schoenenzaken van Scapino. Die moesten noodgedwongen sluiten, waardoor een deel van de omzet wegviel.

De ondergang van de trotse keten Perry, waarop overigens de straatnamen van de Nederlandse versie van het bordspel Monopoly zijn gebaseerd, was een feit. De 2500 medewerkers (waarvan zo'n 1800 in Nederland) leefden een tijdlang tussen hoop en vrees. Gelukkig voor hen kon de curator een doorstart regelen. Het Britse beursgenoteerde bedrijf JD Sports Fashion nam het merendeel van de vestigingen over. Op 3 december opende Perry Sport haar gloednieuwe flagshipstore aan de Amsterdamse Kalverstraat volgens geheel nieuw winkelconcept.

"Foto Klein valt niets te verwijten", kopte Deondernemer.nl op 1 februari. Het Barendrechtse familiebedrijf werd kort na verschijning van het artikel failliet verklaard. Foto Klein was het zoveelste bedrijf dat tenonder ging aan de online koopdrift, analyseerde retaildeskundige Cor Molenaar. Als kleinere partij is het tegenwoordig lastig om je met service en een vertrouwd gezicht te onderscheiden. 25 procent van de verkopen gaat via internet. Molenaar: "Kleins unique selling point is daardoor flinterdun geworden."

De naam Foto Klein is inmiddels verdwenen, maar een deel van de werknemers bleef aan het werk. Branchegenoot Kamera Express nam XL winkels van Foto Klein over. Oud-eigenaar Jeroen Klein bekleedt er een managementfunctie.

Heleen C. Sonnenberg, zesde generatie van het familiebedrijf Weduwe Joustra destilleerderij liet via een persbericht op 11 juli weten 'buitengewoon onaangenaam getroffen' te zijn door het faillissement van moederconcern M. Dirkzwager. De destilleerderij, bekend van de merken Weduwe Joustra en Beerenburg, werd door het bankroet meegetrokken naar de afgrond.

Zij wist toen waarschijnlijk niet dat het faillissement van het moederbedrijf was te wijten aan boekhoudfraude bij slijterijketen Mitra. Huisbankier ABN Amro ontdekte de fraude toen voor deze dochteronderneming een miljoenenkrediet werd aangevraagd. De bank weigerde het krediet, waarop het einde verhaal was voor het drankenconcern. Dirkzwager Groep, opgericht in 1879 kampte al jaren met dalende verkopen en toegenomen concurrentie. Mitra, met 169 winkels een van de grootste slijterijketens van het land, kon eind juli een doorstart maken. Ook andere onderdelen van Dirkzwager maakten een doorstart. Distilleerder Cooymans kwam bij bottelarij Avandis terecht. Weduwe Joustra ging verder onder de vleugels van Boomsma Distilleerderij.

De McGregor Fashion Group leek zijn zaakjes dit voorjaar aardig op orde te hebben: we zijn schuldenvrij, verkondigde het concern. Maar in juni volgde plotsklaps surseance van betaling voor de keten achter modemerken McGregor, Gaastra en de winkelformule Adam.

Maar tot een faillissement kwam het niet. Vier aandeelhouders: Jeroen Schothorst, Ben Kolff, Marcel Boekhoorn en zakenbank NIBC, redden het bedrijf van de ondergang. McGregor (omzet 325 miljoen euro, 1200 medewerkers, 150 eigen winkels en 200 shop-in-shops) maakte een doorstart als Doniger Fashion Group. Kind van de rekening waren de oude werknemers. Zeker tweehonderd oudere werknemers kregen congé.

Het is de Britse keten Marks & Spencer definitief niet gelukt om succesvol voet te zetten aan Nederlandse bodem. Het warenhuis maakte in november bekend alle eigen vestigingen op het Europese vasteland te sluiten, waaronder die in Amsterdam en Den Haag. Voor de 160 Nederlandse winkelmedewerkers komt een afvloeiingsregeling. Na de opening van de winkels aan de Haagse Grote Marktstraat en in de Amsterdamse Kalvertoren moest M&S zich als een olievlek over Nederland verspreiden. Dat probeerden de Britten met een proef met shops in tankstations, maar die mislukte. "Sinds de terugkeer van Marks & Spencer naar Nederland is het niet gelukt de formule succesvol te maken", jammerde een woordvoerder van het warenhuis.

Het is de tweede keer dat Marks & Spencer zich aan dezelfde steen stoot. In 2001 trok het bedrijf zich ook al uit Nederland terug waarbij het in 1992 geopende warenhuis aan de Amsterdamse Kalverstraat sneuvelde. In 2013 keerde het merk terug als onderdeel van een internationale aanval onder de toenmalige Nederlandse topman Marc Bolland. Toen die begin dit jaar het veld moest ruimen, was dat een duidelijk teken aan de wand.

(Tekst gaat verder na foto)

Roland Kahn, de selfmade ondernemer die dit voorjaar nog het failliete V&D probeerde te redden, kwam in de zomer zelf in het nauw. MS Mode, samen met CoolCat en Sapph onderdeel van Kahns imperium CoolInvestments, ging failliet. Kahn stak afgelopen zomer op Deondernemer.nl de hand in eigen boezem. Natuurlijk, de zachte winter deed de verkopen kelderen. Er heerst een 'negatief sentiment' in de modebranche en de concurrentie is stevig. Maar ook binnen zijn bedrijf is sprake van een gebrek aan kwaliteit, bekende de modeondernemer: "Wij hebben last van ZARA en H&M, maar vooral van onze eigen incompetentie."

De keten telde 400 vestigingen waarvan 270 in België, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk en Spanje. Er werkten 2.300 mensen, waarvan 900 in Nederland. Kahn had een doorstart echter snel geregeld. Begin september werd bekend dat MS Mode, ooit begonnen als De Mantelspecialist, zou voortbestaan. In afgeslankte vorm, uiteraard. Kahns eigen CoolInvestments en investeerder GA Europe sloten daarover een akkoord. In Nederland blijven 95 winkels geopend, in België gaat MS Mode door met 24 filialen.

Jaaroverzicht 2016:

Top 10 meest gelezen van 2016: van Pokemon GO tot Night NannyDe 6 meest inspirerende ondernemers van 2016De 8 belangrijkste tech ontwikkelingen van 2016De 7 niet te vermijden ondernemers van 2016Deze 8 merken gingen ten onder in 2016De 4 opvallendste jonge starters van 2016De 5 belangrijkste influencers van 2016Dit was 2016: 5 visies voor de toekomst6 BN'ers in business (vrouw)6 BN'ers in Business (man)6 ondernemersvideo's die je niet mag missen