Dit is waarom KPN opnieuw het vrouwenquotum invoert

,,We willen minstens 30 procent vrouwen in de top," stelt nieuwe ceo Maximo Ibarra onomwonden in de nieuwe interne glossy 'De Max'. In het blad, een initiatief van KPN's vrouwennetwerk, vraagt het concern aandacht voor meer vrouwen en diversiteit in het senior management.

,,Om dit doel te bereiken hebben we een verplicht beleid geïmplementeerd. De shortlist voor een [hoge] job moet uit minstens vijftig procent vrouwelijke kandidaten bestaan. Dat we een technisch georiënteerd bedrijf zijn is geen reden voor excepties."

Vrouwenquotum

KPN startte met het vrouwenquotum in 2009 onder toenmalig topman Ad Scheepbouwer, nadat jarenlange pogingen om het aantal vrouwen te verhogen niet werkten. Onder opvolger Eelco Blok verdween het beleid langzaam, ondanks dat het resultaat kende. KPN reorganiseerde fors, het quotum leidde bovendien tot interne kritiek: hoogopgeleide allochtone mannen zouden de dupe zijn. ,,We hanteren sinds anderhalf tot twee jaar geen specifiek vrouwenquotum meer," zei programmamanager diversiteit Jasper Rynders in 2014.

Kritiek

Het stoppen leidde bij bekend worden in 2014 tot grote media-aandacht en kritiek van onder meer PvdA-minister Jet Bussemaker (Emancipitatie). Nu blijkt KPN het quotum van 30 procent toch weer in te hebben gevoerd. In een reactie laat KPN-woordvoerster Victorina de Boer weten dat het percentage nooit is weggeweest. ,,Het klopt echter dat we recent diverse maatregelen hebben genomen en de aanpak hebben geïntensiveerd."

KPN is daar vanaf eind 2016 weer mee gestart, vertelt ze. ,,Ook voor Eelco Blok was evident dat meer vrouwen en diversiteit van belang is." Omdat het eerdere beleid onvoldoende resultaat opleverde scherpte Blok de aanpak in zijn laatste jaar verder aan. Concreet moeten bij vacatures vanaf loonschaal twaalf de helft van de kandidaten vrouw zijn. Verder krijgen managers ook diversiteitsdoelstellingen mee, zodat ze zelf medeverantwoordelijk worden gemaakt voor meer vrouwen in hogere functies.

Veel potentieel

Ook is KPN een samenwerking gestart met Stichting Topvrouwen, dat een database is gestart met vrouwen die geschikt zijn voor directiefuncties en commissariaten. Duidelijk is dat er genoeg potentieel tot verbetering is: uit KPN's eigen interne cijfers blijkt dat slechts een vijfde van het senior management vrouw is. Onder het middenmanagement is dat 16 procent.

In de meest recente Female Board Index, dat jaarlijks het aantal vrouwen in directieteams en commissariaten meet, staat KPN met 18,2 procent vrouwen de 34e plek in. De Raad van Bestuur telt sinds het vertrek van Carla Smits Nusteling in 2012 geen vrouwen meer. Wel zijn twee van de acht commissarissen vrouwelijk, waaronder oud-fractieleider van GroenLinks Jolande Sap.

WoltersKluwer

Andere grote bedrijven lukt het wel om het sinds 2012 geldende wettelijke streefgetal van 30 procent vrouwen in directies en raden van toezicht te halen. Bij koploper Wolters Kluwer is bijna de helft (44,5 procent) vrouw en bij AkzoNobel 40 procent. Unilever (38,5 procent) en PostNL (37,5 procent) halen eveneens ruimschoots de dertig procent.

Hoogleraar corporate governance Mijntje Lückerath, die de Female Board Index opstelt, juicht KPN's nieuwe aanpak toe. ,,Een percentage is een mooi streven, maar werkt alleen in combinatie met andere maatregelen. Diversiteit moet in de hele onderneming prioriteit hebben, anders werkt het niet." De ervaringen van koploper WoltersKluwer bevestigen dat. ,,Wij kennen geen streefcijfer, maar zoeken voor iedere directiefunctie heel bewust naar kandidaten met een diverse achtergrond," vertelt communicatie directeur Caroline Wouters.

Algemene beeld blijft somber

Inmiddels is dus bijna de helft van de hoge directeuren vrouw. ,,We zijn daar trots op," zegt Wouters, die spreekt van bewust beleid. ,,We zijn daar al in 2003 mee gestart. Belangrijk is om onderop te beginnen. De pijplijn moet gevuld zijn met talent." Wellicht speelt mee dat de uitgever sinds die tijd met Nancy McKinstry dezelfde vrouwelijke ceo kent. ,,Het heeft in ieder geval naar buiten een positieve uitstraling. We worden gezien als inclusief bedrijf."

Ondanks deze succesverhalen blijft het overgrote deel van de grote Nederlandse bedrijven ver onder de 30 procent vrouwen steken. Hoe weinig de feminisering van de boardroom opschiet bleek begin maart ook uit de Topvrouwenmonitor. Nieuwe minister Ingrid Engelshoven (OCW) noemde de resultaten ,,om te huilen." De roep groeit daarom om een verplicht quotum in te stellen als de huidige wet in 2020 afloopt. ,,Waar geen wil is, is een wet," dreigde toenmalig minister Jet Bussemaker vorig jaar al eens.

Regels vrijblijvend

Opsteller van de Female Board Index Lückerath stelt dat de regels momenteel te vrijblijvend zijn. ,,Bedrijven die de streefnorm van 30 procent niet halen, moeten in hun jaarverslag duidelijk uitleggen waarom. In de praktijk gebeurt dat vaak niet. Nu er geen enkele sanctie op staat en het niet gecontroleerd wordt, komen ze er mee weg." Zelf is ze geen voorstander van een verplicht vrouwenquotum. ,,Ik vind dat je als overheid geen regels zou moeten stellen in het private domein. Dat is een principieel argument. Ik denk dat het beter is bedrijven echt te dwingen uit te leggen waarom ze niet voor meer vrouwen zorgen." Tegelijk neemt Lückeraths begrip toe voor de groeiend roep om een quotum. ,,Voorstanders zeggen: we horen het mantra dat het vanzelf goedkomt al zo lang. En het gebeurt niet."

Nieuwe ceo Ibarra

Bij KPN lijkt het wel goed te komen. Het bedrijf meet begin komend jaar of de aanpak in 2017 tot meer vrouwen heeft geleid. Aan nieuwe ceo Maximo Ibarra zal het niet liggen. ,,Voor mij is diversiteit de normaalste zaak van de wereld," zegt hij in de naar hem genoemde diversiteits glossy De Max. ,,Ik praat aan de keukentafel vaak over dit onderwerp met mijn vrouw Barbara en onze dochter."