Overnamestrijd in chemiesector

Kwartetten lijkt het favoriete tijdverdrijf dezer dagen in de chemiewereld. Vorig jaar wilde het Amerikaanse zaad- en bestrijdingsmiddelenbedrijf Monsanto het Zwitserse Syngenta overnemen. Maar ook het Duitse Basf was geïnteresseerd in Syngenta, dat op zijn beurt weer wilde fuseren met het Amerikaanse Dow Chemical.

Als zo vaak liep het anders. Syngenta werd overgenomen door het Chinese ChemChina, Dow fuseerde met het Amerikaanse Dupont en gisteren meldde Bayer zich voor de overname van Monsanto, voor 40 miljard euro.

ConcentratieDe fusie- en overnamemarkt in deze sector lijkt helemaal op hol geslagen. "Er was altijd sprake van de grote zes die de markt beheersen. Dat wordt nu de grote drie,'' zegt Frank Rijkers, sectoreconoom voor de agrarische sector bij ABN Amro.

De aangekondigde overname van Monsanto, voor naar verluidt 40 miljard euro is geen verrassing voor Rijkers. "Je ziet dat Monsanto toch zenuwachtig wordt na de mislukte overnamepoging van Syngenta. Bayer weet dat ook.''

Rijkers ziet de logica van de overname wel. "Beide bedrijven vullen elkaar goed aan. Monsanto haalt het grootste deel van de omzet uit de zadenmarkt. Bayer is juist sterk op het gebied van gewasbeschermingsmiddelen.''

VetpotDe afgelopen jaren was het geen vetpot voor de bedrijven. Boeren hadden wereldwijd te maken met tegenvallende prijzen door overvloedige oogsten. Dat betekende dat ze minder geld overhadden voor nieuw zaad en bestrijdingsmiddelen. Dat zette de prijzen en de verdiensten onder druk. Door te fuseren hopen de bedrijven kosten te besparen en winst te maken.

De ontwikkeling van nieuwe plantenrassen wordt ook steeds duurder. "Innovatie is steeds belangrijker. De kosten voor het ontwikkelen van nieuwe rassen worden steeds hoger. Schaalgrootte leidt tot efficiency-voordelen en daarmee tot lagere kosten. Dat is een andere reden voor de fusiegolf,'' weet Rijkers.

Daarnaast doen de bedrijven aan risicospreiding. Monsanto is voornamelijk actief op de zadenmarkt, Bayer op de markt voor bestrijdingsmiddelen. Door de activiteiten te bundelen zijn ze niet meer afhankelijk van één markt.

De voorgenomen fusie leidt bij de boeren tot zorgen. "Wij zijn hier niet direct gelukkig mee,'' formuleert Joris Braecke van LTO-Nederland voorzichtig. Braecke is portefeuillehouder Plantgezondheid bij de branchevereniging van agrariërs. "Er is al sprake van grote concentratie, met name op het gebied van zaden voor grote gewassen. Als die concentratie doorgaat, leidt dat tot nog minder concurrentie.''

InnovatieDat is weer slecht voor de prijzen die boeren moeten betalen voor hun zaaigoed, vreest Braecke. Een vrees die Rijkers goed begrijpt. "Het is een redelijke wetmatigheid dat minder aanbieders tot minder concurrentie en dus tot hogere prijzen leidt. Anderzijds kan het ook tot snellere innovaties leiden. Daar profiteren boeren van.''

Braecke vreest het tegenovergestelde. "Als er minder concurrentie is daalt de noodzaak juist om steeds met nieuwe rassen te komen. Dat betekent dat de diversiteit op den duur vermindert.''

Braecke vreest ook voor de duurzaamheid. "De gefuseerde bedrijven verkopen ook gewasbeschermingsmiddelen. Ze hebben dus geen prikkel rassen te kweken die met minder pesticiden toe kunnen. Telers zullen van bestrijdingsmiddelen afhankelijk blijven. Al met al hopen wij, dat de mededingingsautoriteiten de overname zullen verbieden.''