Panama Papers onthult megafraude van wereldelite

Uit elf miljoen gelekte documenten van de firma Mossack Fonseca, die de Süddeutsche Zeitung in handen heeft gekregen, blijken talloze dubieuze transacties naar belastingparadijzen.

De Panama Papers, zoals de documenten worden genoemd, brengen volgens de onderzoekers zeker twaalf vroegere en zittende staatshoofden in verband met deze praktijken. Het Duitse dagblad deelde de documenten met ICIJ, een internationale organisatie voor onderzoeksjournalistiek.

Een Russische commerciële bank zou een hoofdrol hebben gespeeld bij het witwassen van zeker twee miljard dollar van vertrouwelingen van president Vladimir Poetin. Zij maken daarvoor gebruik van allerlei brievenbusfirma's. Een van de genoemde maten van Poetin is de cellist Sergej Roldoegin, die ook de peetvader is van de oudste dochter van de Russische president. Verder zouden de broers Rotenberg, twee vroegere judovrienden van Poetin een rol hebben gespeeld bij de transacties. Die zijn gedaan via een bank die sinds de Russische overname van de Krim in Oekraïne door de Europese Unie wordt geboycot.

Uit de gelekte documenten blijkt volgens de ICIJ ook dat Nederlandse brievenbusfirma's zijn gebruikt voor betalingen via nepcontracten die vermoedelijk zijn opgesteld om smeergeld over te maken aan officials van de internationale voetbalbond FIFA. Twee firma's betaalden samen meer dan 160 miljoen dollar aan sportmarketingbedrijven die door justitie in de Verenigde Staten zijn aangeklaagd op verdenking van omkoping. De betalingen werden gedaan via een constructie die was opgezet om de televisierechten van de Copa Libertadores, de Zuid-Amerikaanse variant van de Champions League, te verhandelen.

Ook de namen van de staatshoofden van onder meer Saudi-Arabië, Argentinië, Oekraïne en Azerbeidzjan, duiken op in de Panama Papers.

In de nu bestudeerde Panama Papers wordt een flink aantal oliebedrijven genoemd, stelde het ICIJ vast. Zo zijn transacties van de IJslandse premier Sigmundur Gunnlaugsson te herleiden. Hij bezat via een offshore-onderneming obligaties van de drie grootste banken van IJsland, die in 2008 omvielen als gevolg van speculatie en marktmanipulatie. Omdat hij zelf een van de schuldeisers was, verzette Gunnlaugsson zich actief tegen het terugbetalen van andere schuldeisers, ook de Nederlandse.

In de gelekte documenten duiken oliebedrijven op die gelinkt worden aan de familie en vertrouwelingen van de Egyptische oud-president Hosni Mubarak, de voormalige Libische leider Muammar Khadaffi en de Syrische president Bashar al-Assad.

Messi

Naast politici maken tal van prominenten en sporters als Lionel Messi gebruik van belastingparadijzen. De transacties zijn legaal maar vaak is onduidelijk wie de eigenaren zijn van de bedrijven die ze verwerken. Het is daardoor mogelijk om vermogen te verdoezelen, belasting te ontduiken of smeergeld over te maken.

De Panama Papers omvatten maar liefst 11,5 miljoen documenten, e-mails en andere bestanden. Dat is ruim tien keer zoveel als de eerste lichting diplomatieke documenten die de Australiër Julian Assange verspreidde via WikiLeaks.

ICIJ zegt dat de stukken goed inzicht geven in de manier waarop Mossack Fonseca de afgelopen veertig jaar heeft geopereerd. "Ik denk dat dit lek voor tal van personen en ondernemingen de grootste klap is die ze ooit te verwerken hebben gekregen", liet ICIJ-directeur Gerard Ryle over de onthulling weten. Mossack Fonseca stelt niets te hebben gedaan dat niet door de beugel kan.

Aan het onderzoek deden wereldwijd meer dan honderd mediabedrijven mee, waaronder Trouw en het Financieele Dagblad. De komende dagen volgen meer onthullingen.

Cijfers Panama papers

11,5 miljoen gelekte documenten214.500 vennootschappen en brievenbusfirma's2620 GB aan gegevens400 onderzoeksjournalisten betrokken bij analyse documenten72 staatshoofden worden genoemd29 miljardairs uit de Forbes 500 en 511 banken worden genoemd10 keer zoveel documenten als bij WikiLeaks