,,De eerste keer dat ik een zak hop open trok,'' zegt Ramses Snoeij, ,,heb ik er de hele avond met mijn kop ingehangen. Die geur! Dit is leuk, dacht ik meteen. Hier kun je bieren mee uit elkaar trekken.''
Dat was een jaar of 25 geleden, toen speciaalbier brouwen nog geen ontzettende hype was. Snoeij richtte Ramses Bier op, dat sinds 2013 beschikt over een charmante brouwerij in het Brabantse Hooge Zwaluwe. Daar brouwt Snoeij in vijf ketels ruim twintig verschillende bieren, allemaal met dieren in de naam: De Strijdende Kater, Den Dorstige Tijger, Willem Bever.
Pionier
Ramses was een pionier. Inmiddels zijn er twee- of driehonderd microbrouwers in Nederland. Wereldwijd zijn bijzondere bieren aan een formidabele opmars bezig. Voor een luxe biertje betalen mensen graag wat meer. Een café zonder eigen speciaalbier kan anno 2016 maar beter meteen het licht uitdoen.
Toch is het niet al goud wat er blinkt in de wereld van blonde en bruine bieren. Snoeij tovert een lijstje tevoorschijn, dat hem al maanden flink wat kopzorgen bezorgt. Het is de lijst met hopbestellingen. In de linkerkolom namen van hopsoorten: Centennial, Chinook, Pilgrim. In de kolommen daarnaast de huidige voorraad, de gewenste bestelling voor 2016 en het commentaar daarop van de leverancier. In een flink aantal gevallen staat er 'niet leverbaar', 'slechte oogst' of een combinatie van beide.
Vragen of hop essentieel is voor een speciaalbierbrouwer, is als vragen of een koe gras lust. Hop geeft bier zijn aroma en bitterheid, zijn smaak kortom. Er bestaan talloze soorten. Met de hopkeuze zet de brouwer zijn persoonlijke handtekening onder een bier.
De leverancier van Ramses, Selected Brewing Ingredients, werkt al maanden onder hoogspanning. ,,Ik ben fulltime bezig om alle kleine brouwers te helpen,'' zegt directeur Pieter van Rooij. ,,Maar het is heel complex dit jaar. Veel brouwerijen grijpen mis.''
Een van de oorzaken is al genoemd: een beroerde hopoogst. Van Rooij: ,,Het was een extreem droge zomer. Daardoor is bijvoorbeeld in Engeland en Duitsland minder geoogst. Ook het zuurgehalte van de hop, dat de bitterheid bepaalt, is minder dan normaal.''
Op de hopmarkt is een groot deel van de oogst vooraf contractueel vastgelegd door de grote brouwerijen. De Heinekens, de Krombachers. ,,70 tot 80 procent is al verkocht. Normaal gesproken is dat geen probleem. Voor kleinere brouwers kopen we op de spotmarkt de hop die overblijft. Maar als maar 50 tot 60 procent van de verwachte opbrengst geoogst wordt, heb je een probleem.''
Tegelijk met de kleinere oogst wordt het aantal kleine brouwers dat op de bijzondere hopsoorten aast juist steeds groter, en hun producten zijn ook nog eens ontzettend hopintensief - in sommige speciaalbieren zit tien tot twintig keer zoveel als in normale pils. Het zijn de ingrediënten voor een perfecte storm. ,,Afhankelijk van de soort is de hop 10 tot 300 procent duurder dan vorig jaar,'' zegt De Rooij.
En dat voel je, als brouwer. ,,Hop is toch een behoorlijke component van de kostprijs,'' zegt Gilian van der Schans, die in Waalwijk bier van het merk Sint Crispijn brouwt. Hij koos er daarom voor om niet, zoals heel veel andere microbrouwers, het sterk in opkomst zijnde Indian Pale Ale (IPA) te gaan brouwen. ,,Ik kies voor een andere variant. Omdat ik me wil onderscheiden, maar ook omdat de kosten van de hop anders gewoon te hoog worden.''
Tripel
Nu is die prijsstijging nog tot daar aan toe. De meeste brouwers geven aan dat de marge op hun speciaalbieren wel ruimte biedt om de hogere hopprijs op te vangen. Hun echte nachtmerrie is dat ze hun eigen bier, dat ze met zoveel liefde hebben bedacht en geperfectioneerd, niet meer kunnen brouwen omdat ze de juiste hop niet hebben.
,,Bij mijn tripel dreig ik nu echt in de problemen te komen,'' verzucht Snoeij. ,,Gelukkig kon ik nog een zakje van een bevriende brouwer overnemen. Ik kijk ook rond in het buitenland en bel iedere week met mijn leverancier. Ze zullen er wel stikchagrijnig van worden.''
