Pionieren in de polder

Jeroen Klompe uit Mijnsheerenland moest er vier seizoenen op wachten. Maar nu hij een zakje zelfgeteelde popcorn op zijn bureau heeft liggen, glimt hij van trots. Drie jaar lang ging hij 'op zijn bek' met het telen van de bioscoopsnack. Met het telen van kikkererwten ging het net zo. Drie complete oogsten gooide hij in de prullenbak voordat hij wist hoe de vork in de steel zat.

Aan de rand van zijn 300 hectare tellende domein heeft Klompe een 'trainingsveld' ingericht. Een perceel waarop hij elk seizoen experimenteert. Chiazaad heeft er gestaan en rijst probeerde er zijn wortels in de grond te krijgen. Gewassen die uiteindelijk niet geschikt bleken voor de oer-Hollandse bodem. ,,Het is pionieren en kijken of het werkt.''

Inmiddels teelt hij twee handen vol 'tropische gewassen'. Een aantal dat nog altijd oploopt. ,,Vorige week was ik op vakantie in Afrika. En als ik op vakantie ben, bezoek ik altijd een paar bijzondere boerderijen in die omgeving. Om te leren en te kijken wat voor gewassen zij hebben staan. Dat probeer ik dan ook op mijn eigen land te telen.''

Pioniers als Klompe zijn er meer in de Hoeksche Waard. Naast gebruikelijke suikerbieten en oer-Hollandse 'piepers' zetten ze steeds meer in op superfoods als rode kidneybonen en boekweit. Gewassen die dienen als aanvulling op het bekende assortiment en die er ook voor zorgen dat de landbouwgrond in topconditie blijft. Klompe: ,,Elk gewas geeft iets anders terug aan de grond. We putten de aarde al volledig uit. Daarom vind ik het belangrijk dat we goed met onze grond omgaan.''

Zo'n 20 kilometer verderop staan er 5.000 zakjes quinoa in de schuur van Toon en Janna de Geus uit Mookhoek. Afgelopen september haalden zij voor het eerst een perceel van 0,7 hectare aan quinoa van hun land. Een probeersel, maar wel een met een achterliggende gedachte. ,,Quinoa vonden wij een leuk gewas om mee aan de slag te gaan'', zegt Janna, die met haar broer het merk 'Boer en Zus' voor de quinoa introduceerde. ,,Quinoa bederft niet snel en is een product waarmee mensen vrij eenvoudig kunnen koken. Ons streven is dan ook om ons nieuwe product rechtstreeks aan de consument te verkopen.''

Maarten Bouten deelt die ambitie met zijn bedrijf Rechtstreex. Met zijn vrachtwagen rijdt hij wekelijks over de tientallen boerenlandweggetjes in de Rotterdamse regio. Hij laadt de producten in en brengt ze naar de stad, waar het bedrijf 22 afhaalpunten heeft. ,,Wij hebben een paar duizend klanten, van Hillegersberg tot Delfshaven'', zegt Bouten, die Rechtstreex drie jaar geleden oprichtte. ,,Aardappelen en uien zijn basisbehoeften die altijd worden verkocht. Maar je merkt ook in Rotterdam dat zogenoemde superfoods als quinoa, boekweit, kikkererwten en sorghum steeds populairder worden. De mensen staan daar echt voor open.''

Klompe koestert de samenwerking. ,,Tegenwoordig wordt het weer gewaardeerd als boeren het authentieke verhaal achter hun producten vertellen. Dat kan door het letterlijk te vertellen, maar ook door op de verpakking iets over de oorsprong en teelt te plaatsen. Mensen willen liever een eerlijk product dat in gezonde grond is geteelt dan een anoniem zakje uit Peru, dat ergens in een fabriek in elkaar is geflanst. Die omslag maken we nu met zijn allen. Maar voor ons is het de kunst om onze producten bij de consument te krijgen zonder dat zij in zijn auto moet stappen om naar de Hoeksche Waard te rijden.''

Daarom moeten boeren hun waar weer ouderwets aanprijzen. Iets dat de agrariërs niet meer gewend zijn. Klompe: ,,Het is onwennig, maar we moeten wel. Anders weet niemand welke producten wij maken.'' Met zijn bedrijf staat hij op meerdere beurzen, waar horecamensen tientallen producten proeven. ,,Koks werken graag met bijzondere en lekkere gewassen uit de eigen streek. Als hij aan tafel zegt dat de sorghum op het bord uit Mijnsheerenland komt, maakt dat echt wel indruk.''

Behalve de kisten vol zaden, granen en erwten die hij aan Bouten meegeeft om in Rotterdam aan de man te brengen, zet Klompe ook in op een webshop en een mogelijke winkel op zijn erf. Zeker zo'n winkeltje aan huis ziet hij wel zitten: ,,We moeten af van het inpakken-wegwezen-kopen-idee. Mensen willen gezond voedsel en weten waar dat vandaan komt. Als we hier zo'n winkeltje beginnen, krijgen de mensen een kopje koffie en leggen we uit hoe dit product tot stand komt. Zo willen we een meerwaarde te geven.''

Broer en zus De Geus bieden die meerwaarde door recepten aan hun papieren zakjes te spelden. Ze verkopen bij de voordeur, aan de Mookhoek 57. ,,Mensen kiezen niet zo snel voor quinoa omdat ze geen flauw idee hebben wat ze ermee moeten maken. We zetten ook recepten op Facebook en op internet. Daardoor wordt ons product toegankelijker.'' Toon: ,,Het zijn geen recepten die alleen sterrenchefs kunnen maken. Ze zijn gewoon eenvoudig, voor op een doordeweekse avond.''

Volgens Klompe hoeft het koken met de, voor velen, onbekende gewassen geen hogere wiskunde te zijn. Zelf verwerkt hij qionoa in de chocolade of vermengt hij het met pompoen tot een burger. Ook van sorghum, een glutenvrij graangewas, valt veel te maken. ,,Vrijwel niemand weet dat je van sorghum heel simpel een glutenvrije pizzabodem kunt maken.''

De agrariër investeerde onlangs in een gloednieuwe combine. Het oude landbouwvoertuig werd gestript, schoongemaakt en opnieuw opgebouwd. Met die investering wil hij de mensen met een hardnekkige glutenallergie ook voorzien van zijn producten. Volgende maand krijgt hij als eerste in Nederland zelfs het certificaat voor een glutenvrij landbouwbedrijf.

De Hoeksche Waardse boeren hopen dat het over is met het importeren van 'superfood' uit Zuid-Amerika. Dat mensen geen 'anonieme zakjes' meer kopen maar de producten direct bij de boer ophalen of bestellen. Ze geloven heilig dat de hype rond het supervoedsel, die in 2015 op zijn hoogtepunt was, een blijvende erfenis in ons land achterlaat. Janna de Geus: ,,Pasta had ook jaren nodig om in Nederland ingeburgerd te raken. Dat is nu echt een aanvulling op het bestaande aanbod. Quinoa kan over tien jaar ook een blijvertje zijn.'' Toon vult aan: ,,De hype die door de voedselgoeroes is gestart, is er inmiddels af. Maar quinoa is, net als andere gewassen, neutraal van smaak. Daar is altijd een markt voor. 'Superfood' als tarwe-drankjes vinden de mensen te extreem.''

Het verschil in prijs tussen de producten uit de polder en verre landen als Peru en Chili is er nauwelijks. Sterker, quinoa is met gemiddeld 4 euro voor 400 gram iets duurder dan in de supermarkt waar je per 100 gram grofweg 90 cent betaalt. ,,Als men een schip vollaadt en naar Europa laat varen, is dat goedkoper dan dat wij het hier verbouwen en ik het in kleine hoeveelheden verkoop. Maar bij ons ken je het productieproces. Bij import weet ik niet wat er onderweg mee is gebeurd'', zegt Klompe. ,,Eerlijkheid en puurheid hebben nou eenmaal een prijskaartje.''