Delftse platenzaak het Platenmanneke groeit na 40 jaar met 10 procent per jaar

Never Mind The Bollocks van de Sex Pistols was amper een week uit. Maar zelfs muziekfreak Martin Kollaart had bij de opening van 't Platenmanneke nog geen weet van de plaat die de punkmuziek naar het middelpunt van de belangstelling zou katapulteren. The Sex Pistols ontbraken nog, maar dankzij het even eigentijdse als tegendraadse aanbod sloten muziekliefhebbers Het Platenmanneke na de opening direct in het hart. Zaterdag bestaat de winkel aan de Voldersgracht veertig jaar.

Martin Kollaart (70) staat nog altijd dagelijks in de winkel met museale allure. In de schappen en het magazijn zijn maar liefst 100.000 verschillende platen te vinden. Het is de vrucht van veertig jaar stug, consequent en eigenwijs inkopen en verzamelen.

Opening

,,We zijn destijds op 11 november om elf minuten over elf open gegaan'', zegt Kollaart. ,,Ik heb wel iets met het gekkengetal. Ook zaterdag zullen we om 11 over 11 op gepaste wijze bij het jubileum stil staan.''

Dat 't Platenmanneke nog bestaat, is in zeker zin een wonder. De winkel is een tijdgenoot van Free Record Shop, het bedrijf van Hans Breukhoven dat na een bescheiden start in de jaren zeventig uitgroeide tot een imperium met 248 filialen.

Free Record Shop is echter ter ziele. Want ja, wie koopt er nog muziek in een winkel nu je miljoenen liedjes kunt streamen op je telefoon of computer?

Kollaart weet het antwoord wel. ,,Echte muziekliefhebbers willen een album in hun handen hebben. Een ouderwetse lp van vinyl. Ik verkoop aan tieners, maar ook aan mensen die al dik met pensioen zijn. Onze omzet groeit met tien procent per jaar.''

Rode draad

Vinyl is de rode draad in de carrière van Kollaart, die er inmiddels ruim vijftig jaar in de muziekwereld op heeft zitten. Hij begon als medewerker bij de destijds befaamde platenzaak Dankers in Rotterdam.

Na onder meer bij EMI en Multifoon te hebben gewerkt, richtte Kollaart in 1972 distributiefirma Flying Disc op. In een ruimte van 25 vierkante meter hield hij aan een Delftse gracht kantoor met twee andere bedrijven die school zouden maken. Het eerste was Ampco, een bedrijf dat heel groot zou worden in de wereld van professioneel licht en geluid. De andere kamergenoot was Mojo Concerts, de door Barry Visser opgerichte concertpromotor die zou uitgroeien tot de marktleider in Nederland.

Holland Pop

,,Die jongens hadden alleen een telefoon en een bureau nodig'', zegt Kollaart. ,,Ik zette mijn platen daar op de grond. Ik groeide er al snel uit. Toen ben ik een stukje verderop aan de gracht gaan zitten.''

Ooit hielp Kollaart Mojo Concerts overleven toen het bedrijf in 1970 na het organiseren van het befaamde Holland Pop Festival in Rotterdam-Kralingen op apegapen lag. Dit 'Hollandse Woodstock' met optredens van onder meer The Byrds, Canned Heat, Pink Floyd en Jefferson Airplane trok 100.000 bezoekers, maar als gevolg van de slechte beveiliging waren de meesten gratis naar binnen gepiept.

,,Ik heb Mojo daarna geld geleend om The Byrds naar Nederland te halen'', zegt Kollaart. ,,Ik had geld omdat ik op het festival juist aardig verdiend had, met de verkoop van fruit vanuit een marktkraam. De concerten in Amsterdam en Rotterdam waren uitverkocht. Toen konden ze verder.''

Het bedrijf Flying Disc van Martin Kollaart groeide uit tot één van de grootste onafhankelijke distributeurs van Nederland. Met dank aan zijn neus voor goede en verkoopbare muziek. De prijzen waren een andere troef.

,,Ik importeerde platen uit Frankrijk en Amerika'', zegt Kollaart. ,,In Frankrijk waren lp's in de winkel net zo duur als in Nederland, maar ze werden belast met 33 procent btw. Die btw hoefde ik niet te betalen. Ik kon goedkoop inkopen. De omzet steeg snel, van 1 miljoen naar 4 miljoen gulden een paar jaar later. Ik groeide uit het pand en verhuisde naar de Voldersgracht.

,,Flying Disc leverde aan 150 winkels, die de lp's voor 15,90 gulden konden verkopen. Dat was goedkoper dan bij de traditionele platenzaken, die bovendien een veel minder divers aanbod hadden.''

New York

Kollaart reisde met regelmaat af naar de Verenigde Staten, waar hij ook uiterst scherp inkocht. ,,Ik kocht op een gegeven moment 35.000 lp's voor 100.000 dollar. In de haven van New York hebben we die eigenhandig in een 20-voetscontainer ingeladen.''

Lag de nadruk lang op distributie, vanaf 1974 waagde Kollaart zich ook in de detailhandel. Eerst in Dordrecht en vanaf 1977 ook in Delft. Muzikaal gezien was het rond de opening van de winkel een enerverende tijd.

In de winkel lag de muziek van de babyboomgeneratie (Beach Boys, The Beatles, Bob Dylan, The Rolling Stones en Crosby, Stills, Nash & Young) naast het werk van nieuwe helden. Het was dat tijd dat The Talking Heads, Blondie, Mink de Ville, The Clash, The Cure en tientallen andere bands die gemakshalve onder punk en new wave werden gerangschikt aan de deur klopten.

,,In veel platenzaken die wij bevoorraadden werkten jonge mensen'', zegt Kollaart. ,,Die tipten me over bandjes die niemand nog kende. Zoals The Police, van wie de eerste singles in Engeland waren geflopt.''

Martin Kollaart tipte ook Barry Visser over de band. ,,Ik kwam er achter dat Mojo toen Pinkpop al hielp bij de programmering. Ik zei: je moet The Police laten optreden. Barry had nog nooit van de band gehoord. Maar het gebeurde. Het optreden op Pinkpop werd de grote doorbraak van The Police. Ik heb de platenmaatschappij geadviseerd in Nederland de volgorde van uitgave van de singles te veranderen. Toen werd het een groot succes. Door mijn handen zijn 9000 lp's van The Police gegaan.''

Zakelijk

Begin jaren tachtig braken moeilijke tijden aan. Ten tijde van de massale overstap naar de compact disc ging distributiebedrijf Flying Disc failliet.

In 't Platenmanneke bleef Martin Kollaart het vinyl ondanks de teruglopende verkopen echter trouw. ,,Ik heb niks met cd's. De schijfjes werden enorm gehypt, maar van de geluidskwaliteit ben ik nooit onder de indruk geweest. Bitches Brew van Miles Davis was de eerste cd die ik had. Die klonk zo schel, dat was verschrikkelijk.''

Van principes alleen kun je echter niet leven. De tucht van de markt dwong hem om cd's te verkopen. ,,Ik heb er veel verkocht. Al heb ik ze altijd langs de rand van de winkel geplaatst. Het hart was en is voor het vinyl.''

Als je maar lang genoeg ouderwets blijft, word je vanzelf weer hip. Dat geldt zeker voor 't Platenmanneke. Terwijl de cd de strijd tegen streamingdiensten als Spotify verliest, is vinyl helemaal terug.

,,Tweedehands zijn ze te koop vanaf tien euro'', zegt Kollaart, die wellicht als enige middenstander in Nederland nooit aan uitverkoop doet. ,, Ze zijn allemaal beluisterd en schoongemaakt. Maar we hebben collectors items die honderden euro's waard zijn. Vooral in het begin van de jaren negentig waren de oplages heel klein. Die platen zijn nu veel geld waard.''