Winkels in historische binnenstad maken plaats voor woningen: ‘Levendigheid in winkelstraten moet terug’

De coronamaatregelen van de afgelopen twee jaar hebben flinke impact gehad op veel Nederlandse binnensteden, schrijft het AD. De sluiting van de horeca, culturele instellingen en winkels, in combinatie met het thuiswerken hebben het aantal bezoekers flink doen dalen. In het Haagse winkelcentrum, voor een groot deel afhankelijk van dagjesmensen, leidde het tot 60 procent minder bezoekers ten opzichte van 2019 en veel minder omzet.

Tij niet meer te keren

Nu de maatregelen voorbij zijn, komen de bezoekers weer terug en zitten veel terrassen weer vol. Maar hiermee is nog niet alles weer koek en ei. ,,We zien in de binnenstad best wel wat leegstand’’, zegt de Haagse wethouder Saskia Bruines. Voor corona was er ook al leegstand omdat steeds meer consumenten online shoppen, maar door de pandemie is dit verder toegenomen. In juni 2021 was er 11,6 procent leegstand in de binnenstad. Vooral in de Spuistraat, Vlamingstraat, Venestraat en de Hoogstraat. Maar ook grote winkelcomplexen als De Markies en het pand van de oude Hudson’s Bay staan al lange tijd leeg.

De gemeente denkt niet dat het tij nog te keren is. Landelijk zie je dat (inter)nationale winkelketens het aantal vestigingen terugbrengen, terwijl er geen nieuwe winkelformules meer bij komen. Daarnaast zijn er structureel minder bezoekers, mede door het wegblijven van de expats, ouderen en mensen die nu thuiswerken. De uitgaven blijven ook achter ten opzichte van andere steden. Bruines wil daarom de transformatie van de binnenstad naar minder winkelmeters en meer wonen, werken, recreëren, cultuur en studeren, sneller doorzetten. In de binnenstad gebeurt dat vooral op de bovenverdiepingen en in kelders van de winkelpanden.

Alles bij elkaar wil Bruines zo’n 25.000 vierkante winkelmeters ‘uit de markt halen’. Het gaat om panden die op dit moment leegstaan. Maar ook bij toekomstige ontwikkelingen op prominente plekken zal er een functiewijziging plaatsvinden. Ook elders in Nederland zie je soortgelijke ontwikkelingen. Gezien de grote woningbehoefte denkt Bruines dat het stimuleren van ‘wonen boven winkels’ kansrijker is dan ooit. Vastgoedeigenaren kijken er ook positief tegenaan, weet ze. Inmiddels lopen er al tien initiatieven voor wonen boven winkels.

Die woningen zullen voor meer levendigheid zorgen, voorziet Bruines. ,,Het wordt dan ook voor ondernemers aantrekkelijk om zich daar te vestigen.’’ Met culturele instellingen is afgesproken dat ze van lege etalages een soort kijkdozen maken waarin iets cultureels te zien is of waar bezoekers een selfie kunnen maken. ,,Den Haag heeft een aantrekkelijke historische binnenstad en dat willen we zo houden. We willen dat mensen hier blijven komen.’’

Niet alleen fastfood horeca

Ook als het gaat om horeca komen er veranderingen. Bruines wil de bestemming ‘horeca’ aanpassen naar verschillende categorieën horeca, zodat voorkomen kan worden dat ergens alleen fastfoodzaakjes komen. Verder gaat de gemeente ook (financieel) helpen bij het opknappen van de gevels in de winkelstraten en zal er actiever worden meegedacht met ondernemers die naar een betere plek willen verhuizen. ,,Het is continu zoeken naar een goede balans.’’