De winkelstraat verandert: maar is dat eigenlijk wel een probleem?

Hoezo crisis in de winkelstraat? H&M eruit, snoepgoed erin. Verspreid over drie verdiepingen ziet het Britse Kingdom of Sweets ruimte voor nog meer suiker in hartje Amsterdam.

Het bedrijf, dat een deel van zijn zoetwaren aanprijst als 'Toxic Waste', durft het aan zeker tien jaar 1.600 vierkante meter winkelvloer - een kloek formaat supermarkt - te huren aan de Nieuwendijk, een straat die toch al geen tekort heeft aan versnaperingen, zo valt er te lezen in het AD.

Winkelgebieden veranderen drastisch door corona

De snoepcoup is een voorbode van wat in de Nederlandse winkelstraten staat te gebeuren. Aangejaagd door de coronacrisis verandert het aanzien van winkelgebieden de komende jaren drastisch. De hegemonie van de modeketens lijkt voorbij.

Shoppen in het centrum van Rotterdam. Foto: ANP

Wie naar de winkelwereld als geheel kijkt, ziet dat de winkelverkopen dit jaar 8 procent dalen en volgend jaar niet volledig zullen herstellen, zoals ABN Amro voorspelt. Wordt er ingezoomd, dan valt op dat de malaise veel groter is. In de modebranche daalt de omzet volgens de ABN-analisten dit jaar gemiddeld 15 procent. Slechts de helft daarvan zal in 2021 terugkeren.

Veenbrand is nu uitslaande brand

Juist kleding, schoenen en accessoires vormen nu de ruggengraat van de winkelstraat. De winkeliers hadden het voor corona al niet makkelijk, uitgemergeld door de vorige crisis en het wegvallen van pijlers als V&D en de winkels uit de Blokkerstal. 'In de winkelstraten smeult een veenbrand', waarschuwde winkelbranchevereniging INretail eind vorig jaar.

Inmiddels is het een uitslaande brand. Het aantal winkelstraatbezoekers ligt 40 procent lager dan in augustus 2019. Gemiddeld. In Amsterdam is dat 56 procent, in Rotterdam 46 procent.

Met de coronalockdown van dit voorjaar is het voor veel overlevers uit de vorige crisis nu einde verhaal. Inretail voorspelt dat 28 procent van de winkeliers de deuren sluit en dat bijna een op de vijf winkels leeg komt te staan. Dat treft vooral de belangrijkste winkelstraten van de grote steden. ,,Formules die al in de gevarenzone zaten, hebben het nu moeilijk'', zegt Etienne van Unen van vastgoedadviseur Colliers. ,,Net als winkels die lang hebben stilgestaan. Daardoor wordt het kaf van het koren gescheiden.''

Huren worden bijgesteld

Dat biedt volgens hem ook voordelen. ,,Doordat winkels wegvallen, komen er goede plekken vrij die vroeger niet beschikbaar waren of waar de huur te hoog lag. Vanwege de coronacrisis zullen de huren worden bijgesteld. Dan kunnen we beter functies mixen in de straten. Daarmee wordt de aantrekkingskracht groter.''

Maar daar moet de overheid dan wel aan meehelpen. ,,Tot nu toe zeiden gemeentes: dit is een winkelstraat, kom maar met je zaken'', zegt Huib Lubbers van winkelstraatonderzoeker Bureau RMC. ,,Dat heeft tot een ongebreidelde groei geleid in het aanbod. We zitten op minimaal 25 procent te veel vierkante meters. Iedereen is het erover eens dat het aanbod moet verminderen, maar er wordt te weinig over gedacht wat er dan wel moet komen.''

Winkelen in de hoofdstedelijke Kalverstraat. Foto: ANP

Overheid meer op regisseursstoel

Volgens Lubbers moet de overheid meer op de regisseursstoel gaan zitten. ,,Als ze dat niet doet, verarmt de binnenstad, wordt die een gatenkaas qua winkels, trekken ondernemers weg, vinden bewoners die niet meer fijn.''

Vasthouden aan stokpaardjes helpt daar niet bij. ,,Veel winkelstraten zijn te lang'', zegt Lubbers. ,,Maar overheden blijven vaak vasthouden aan de winkelfunctie en veel vastgoedpartijen passen ervoor om de functie van een pand te veranderen naar wonen of kantoor, omdat dat minder huur oplevert.

Creatieve ondernemer verzint altijd een list

Niet iedereen is somber. ,,Schoenen- en modezaken hebben het erg lastig gehad'', erkent Hans van Tellingen van winkeladviseur Strabo, ,,maar in juli kromp hun omzet nog maar 1,4 procent. Ik verwacht dat ze de rest van het jaar voorzichtig plussen. Slimme winkeliers en vastgoedeigenaars zien juist nu goede mogelijkheden.''

Hij wijst op de Amsterdamse Nieuwendijk. Daar mag snoepparadijs Kingdom of Sweets zijn opengegaan, ook De Koopman is er neergestreken, de outletformule van modeketen The Sting. ,,Dat is juist een formule die in het gat duikt van Hudson's Bay. Een creatieve ondernemer verzint altijd een list om te overleven.''