Waarom hij nauwelijks Nederlanders aan boord heeft van de joekels van een riviercruiseschepen waarmee hij vanuit Amsterdam de Rijn opvaart? Torstein Hagen, directeur en oprichter van riviercruiserederij Viking, weet het wel. "Jullie zijn zo onderkoeld, zo beheerst", zegt hij. "Amerikanen houden ervan geld uit te geven."
WereldmarktleiderLeer Hagen de Nederlanders kennen. Vergeefs probeerde de Noorse investeerder en scheepsmagnaat in de jaren negentig de macht te grijpen bij rederij Nedlloyd. Het zit hem duidelijk nog hoog, hij begint er meteen over. "Waren ze mij maar gevolgd. Dan hadden ze nu nog bestaan." In plaats daarvan maakte hij zijn riviercruisemaatschappij Viking vanuit het niets tot wereldmarktleider.
Amsterdam is voor hem een van de grote uitvalsbases. In 2016 brengt hij vele tienduizenden toeristen van en naar de stad. Vandaar ook de doop vorige week van zes nieuwe schepen van elk 135 meter lang en bijna twaalf meter breed voor de kade van de Passenger Terminal Amsterdam. Het zijn schepen van het type 'langschip' - een verwijzing naar een scheepstype van de Vikingen. Met maximaal 190 passagiers zijn ze bij uitstek geschikt voor de Europese vaarwegen. Ze worden door Viking ingezet op de Rijn, de Main, de Donau en de Seine.
KeukenhofVorig jaar doopte Viking ook al twaalf nieuwe schepen, waarvan acht in Amsterdam. Viking is sinds 1997 snel gegroeid, in Europa, maar ook op rivieren in Rusland, Egypte, China en Zuidoost-Azië. Het Amsterdamse Havenbedrijf verwacht dit jaar 345 schepen van Viking, dat daarmee voor de haven de grootste rederij is op het totaal van 1835 riviercruiseschepen.
De komende weken wordt het weer druk aan de kades achter Centraal Station. In april, als de Keukenhof in bloei staat, beleven de riviercruises in Amsterdam hun drukste maand. En dan gaat het nauwelijks om Nederlandse toeristen, die schoppen het niet eens tot de top vijf. Behalve Duitsers en Engelsen zijn het vooral kapitaalkrachtige Amerikanen en Australiërs die speciaal voor hun cruise komen invliegen.
Vijf sterren-plusDaarmee is meteen gezegd dat het vooroordeel van het bedaagde reisje langs de Rijn-Rijn-Rijn niet meer opgaat. "Het gaat om heel luxe schepen, vijf sterren-plus", zegt Alma Prins, bij het Havenbedrijf verantwoordelijk voor de cruiseactiviteiten. "Je hebt ze ook goedkoper, maar meer dan de helft zit in het luxesegment, waarvoor je zo vierhonderd dollar per dag kwijt bent."
Amsterdam is populair bij de veelal internationaal opererende rederijen. "De stad ligt erg gunstig op de Rijn-Donauroute", zegt Prins. "En vanaf Schiphol zijn veel directe vluchten." Daarmee blaast de riviercruisebranche een stevig deuntje mee met de zeecruiseschepen, die zoveel zichtbaarder zijn in de stad. Tegenover de 340.000 toeristen die Amsterdam en IJmuiden aandoen op zeecruises staan 450.000 opvarenden van riviercruises.
TurnaroundsTerwijl het bij de zeecruises voor pakweg de helft gaat om schepen die hier hun reis beginnen of eindigen, is dat bij riviercruises maar liefst tachtig procent. Het zijn vooral deze zogeheten turnarounds die lucratief zijn voor een stad, veel gunstiger dan cruises waarbij Amsterdam alleen maar een halteplaats is voor een overnachting.
Bij 'turnarounds' worden nieuwe voorraden aan boord genomen en nieuwe passagiers, met alle extra bestedingen van dien. "Bijna de helft van de passagiers verblijft vooraf of na aankomst een paar dagen in de stad. Dan gaat het vaak om de luxere hotelketens."
Impuls"Prachtig dat Amsterdam zo'n riviercruisehaven kan laten bestaan in het centrum van de stad," zegt Janine van Oosten, voorzitter van belangenvereniging Amsterdam Cruise Port. Per jaar zijn de riviercruises goed voor 38 miljoen euro aan extra bestedingen in en om Amsterdam, volgens berekeningen van de haven. "Een substantiële impuls voor de regio", zegt Van Oosten. "En niet veel Amsterdammers die zich daar bewust van zijn. "
Dit soort opbrengsten wordt niet altijd even goed meegenomen in de discussie over eventuele bruggen over het IJ," merkt Van Oosten maar op. En met een verwijzing naar de havenmeestersfunctie die ze tot eind vorig jaar bekleedde: "Je moet het IJ zien als een drukke snelweg. In de A4 leggen we ook niet opeens een aquaduct."
SeniorenDe haven investeert de komende drie jaar vier miljoen in nieuwe of langere kades, bij de Westerdoksdijk, op het Westelijk Stationseiland, de De Ruyterkade en op de kop van het Java-eiland. Maar er wordt ook steeds meer samenwerking gezocht met andere steden in de regio, zoals Zaanstad. Want de groei is er nog niet uit, verwacht de haven.
Riviercruises zullen populair blijven, alleen al door de vergrijzing. "De doelgroep is héél groot en heeft veel te besteden", zegt Prins. Door riviercruises kunnen ze in korte tijd veel steden bezichtigen. "En je hebt je spullen altijd bij je." Tegelijk ziet ze het beeld van riviercruises als vakantievorm voor senioren nog wel veranderen, zoals ook bij de zeecruises langzaam maar zeker is gebeurd.
ExcuusMaar Torstein Hagen voelt zich duidelijk op zijn gemak bij het grijze publiek dat bij hem inscheept. Hij gebruikt zijn eigen gevorderde leeftijd (73) maar wat graag om uit te leggen waarom riviercruises geschikt zijn voor senioren. Als hij een excuus zoekt waarom er geen spa of fitness aan boord is, bijvoorbeeld. Onderweg naar de volgende stad is daar nauwelijks tijd voor. "Ze krijgen meer lichaamsbeweging dan ze thuis ooit krijgen."
Of waarom ze riviercruises alleen via reisbureaus kunnen boeken. "Zelf voel ik me ook niet op mijn gemak bij boeken online, op mijn leeftijd." En waarom hebben de hutten geen bad? Ja, dat scheelt ruimte, zes procent om precies te zijn. "Maar onze passagiers zijn ook op een leeftijd gekomen waarop ze - of beter gezegd: we - twijfelen of we nog in bad kunnen komen."
