Uber-baas vertrekt: schijt aan regels en wetten

Het is nog maar de vraag of Kalanick het wel redt zonder zijn Uber. ,,Ik hou meer van Uber dan van al het andere in de wereld", zegt hij in een reactie op zijn terugtreden, afgedwongen door belangrijke aandeelhouders.

Verziekte bedrijfscultuur

De val van Kalanick moet voorkomen dat Uber ten onder gaat aan een verziekte bedrijfscultuur, ingekleurd door een inmiddels schier oneindige lijst van grote en kleine schandalen, rellen en incidenten. Uber heeft zich gevormd naar het karakter van zijn grote inspirator: compromisloos, op het randje opererend en erover, schijt aan conventies en de gevestigde orde. De wet was voor Kalanick niet per se een begrenzing, eerder een beginpunt voor spannende avonturen.

Nieuw hoofdstuk

Onder zijn leiding kan het bedrijf de cultuur van controverse nooit van zich afschudden, redeneren de financiers. Uber spreekt van 'een nieuw hoofdstuk', dat het bedrijf nu 'volledig kan omarmen'. Belangrijke passage in dat hoofdstuk is de band met de chauffeurs, die onder Kalanick meestal onder hoogspanning stond. Binnenkort kunnen klanten via de app een fooi geven. Daarnaast worden de chauffeurs beter verzekerd. Volgens Kalanick krijgt het bedrijf zonder hem weer de kans om te bouwen 'in plaats van weer afgeleid te worden door een nieuw gevecht'.

Wondercoach

Niet iedereen is ervan overtuigd dat het slim is om Kalanick richting de coulissen te dirigeren. Economisch analist John Tamny noemt de situatie in Amerikaanse media net zoiets als dat footballteam The New England Patriots het plots zonder wondercoach Bill Belichick moet doen. Zijn ze dan nog favoriet voor het kampioenschap? Hij rekent Kalanick tot de vital few, mensen die nodig zijn om de wereld vooruit te helpen.

,,Kalanick is van vitaal belang, zoals slechts een microscopisch klein deel van de wereldbevolking dat is. In plaats van hem te offeren om de overgevoeligen onder ons te behagen, zouden we volwassen moeten zijn en onderkennen dat we soms bad boys nodig hebben om menselijke vooruitgang te boeken. Alleen op die manier kunnen we barrières doorbreken."

Door muren

Vedran Vego, mede-oprichter van de Amsterdamse start-up Otly, zat een jaar geleden met Kalanick om de tafel, nadat Uber de Amsterdammers had uitverkoren als investeringsobject. ,,Ik had het gevoel dat hij oprecht was. Van tevoren dacht ik dat die ontmoeting voor de show was, maar hij nam uitgebreid de tijd, ook al zag hij er heel moe uit. Hij vroeg zijn assistenten zelfs om 15 tot 20 minuten extra te regelen. Ik zag een good guy."

Een bad boy en een good guy in één dus. In een groot portret in The New York Times omschrijft Mark Cuban, een miljardair die optrad als mentor van Kalanick, het dubbele in zijn karakter. ,,Zijn grootste kracht is dat hij door muren gaat om zijn doel te bereiken. Zijn grootste zwakte is dat hij door muren gaat om zijn doel te bereiken."

Handen vuil maken

Vega vindt dat we één ding niet moeten vergeten: ,,Als consument profiteren we allemaal van het werk van Kalanick. Zelf haat ik het ook om taxi's te moeten bellen, dankzij Uber hoeft dat niet meer. Wie als eerste een bestaande sector overhoop wil gooien, krijgt tegenstand en moet misschien vuile handen maken. Hij heeft de weg geëffend voor Uber en voor vergelijkbare bedrijven. Die hadden zonder Kalanick nooit bestaan."

Seksisme

Aan de voortdurende strijd met wet- en regelgevers en oude instanties mag dan nog een sympathiek en innovatief sausje kleven, bij de interne bedrijfscultuur is dat niet het geval. Verhalen over het wijdverbreide seksisme en de machocultuur in Silicon Valley doen al lang de ronde. Kalanick heeft er weinig moeite voor gedaan om dit te verbergen. In interviews schept hij op over zijn seksuele veroveringen sinds hij een gevierd topman is en herdoopt zijn bedrijf lachend tot 'Boober'. Critici als Silicon Valley-journaliste Sarah Lacy vinden dit helemaal niet zo hilarisch. Ze schrijft verschillende kritische stukken over de in haar ogen totaal door vrouwenhaat verziekte startupcultuur in Silicon Valley.

Ayn Rand

Deze worden toegeschreven aan de dominante aanwezigheid van twee type mannen: de macho durfkapitalist en de computernerd. Maar ook schrijfster Ayn Rand wordt vaak genoemd. Rand is een van de inspiratiebronnen van het libertarisme dat Kalanick, Twitter-baas Jack Dorsey, Evan Spiegel (Snapchat) en ook president Trump aanhangen. Volgens libertariërs zijn egoïsme, hebzucht en eigenbelang belangrijke economische drijfveren en moet het bedrijfsleven op geen enkele manier door overheden en regels worden beknot. Deze mannen vragen zich volgens Vanity Fair nooit af wie toestemming gaat geven, 'hoogstens wie hen gaat stoppen'.

Terugkerende tech-topmannen

Kalanick heeft Uber altijd als zijn kind gezien. Het gedwongen afscheid zal hem dus veel pijn doen. Maar er is hoop. Bekende voorbeelden van techbazen die weggingen en weer terugkeerden in de bedrijfstop zijn Jack Dorsey van Twitter, Michael Dell van Dell, Jerry Yang van Yahoo, Larry Page van Google, en uiteraard Steve Jobs van Apple. Alleen de twee laatste rentrees werden een succes.