Vakvrouw Irma (80) stopt niet met werken

Er was een tijd dat Irma Van den Broeck geen Chocotoffs bliefde. Dat kwam zo: in een huis stond al heel lang een raam open. De bewoonster was in geen tijden gezien. Vreemd, vonden de buren. De politie werd erbij gehaald en Van den Broeck was die dag lijkschouwer van dienst. Bij binnenkomst in de woning trof ze een schriftje aan. Daarin had de bewoonster tot in detail beschreven hoe ze zichzelf van het leven zou beroven. Nadat ze de tekst had neergepend, was ze in een houten kast gaan zitten. De deuren aan de binnenkant dichtgeplakt met tape. Daarna had ze gedaan wat ze moest doen. Haar laatste zin luidde: 'Ik heb nog een Chocotoff genomen.' Dat soort dingen blijft je altijd bij, vertelt Van den Broeck in haar Nijmeegse huis. De vrouw in kwestie zat al maanden dood in de kast.

De lijkschouwer schenkt thee in gebloemde porseleinen kopjes. Ze is 80. Toen ze vijftien jaar geleden van haar baas met pensioen moest, had ze daar geen zin in. Ze ging verder als freelance dokter. Nu draait ze als forensisch arts onregelmatige diensten. Ze wordt opgeroepen bij ongelukken, zelfdodingen en moorden. In een jaar tijd deed ze 88 lijkschouwingen. Een uitzonderlijk hoog aantal, zegt ze. 'Ik draai veel diensten.' Ze is nu eenmaal flexibel en kan gaan en staan waar ze wil. ,,Dit vak is zo boeiend", verklaart ze haar werklust. ,,Je bent altijd op zoek naar de waarheid, je puzzelt. Dat houdt je scherp." Haar lichtblauwe ogen staan nieuwsgierig en wanneer ze praat, kiest ze haar woorden zorgvuldig.

Irma Van den Broeck komt 'van Antwerpen'. Het was de ellende van de Tweede Wereldoorlog die maakte dat de jonge Irma dokter wilde worden. ,,Om de arme kindjes te helpen." Ze belandde in Nijmegen voor de studie geneeskunde. Eenmaal kinderarts ging ze op avontuur naar Argentinië, het land waar haar moeder was opgegroeid. Het was begin jaren 70, de militaire coup hing in de lucht. Vaak viel op de zuigelingenafdeling van het gammele ziekenhuis waar ze werkte de stroom uit. Of de verwarming. ,,We hielden de baby's warm met paardendekens."

In de Argentijnse chaos stond ook haar eigen leven op z'n kop. Ze raakte in verwachting. Van een man over wie ze nu, ruim veertig jaar later, nog altijd liever niet praat. De zwangerschap was een schande voor haar familie. Pas toen haar dochter vijf maanden was, durfde ze het nieuws per post te delen met haar moeders beste vriendin. Die lichtte haar ouders in. Na een paar spannende weken kreeg ze antwoord: ,,Welkom thuis met het kleintje." Met de baby vloog ze naar Brussel. Vader en moeder stonden op het vliegveld. Ze tuurden in het reiswiegje, van waaruit de baby hen stralend aankeek. ,,Ze lacht al", zei haar vader. Toen was het ijs gebroken.

Nu, op haar tachtigste, is ze lijkschouwer. Ze rolde erin. Het beroep van jeugdarts bij de GGD liet zich het best combineren met het alleenstaand moederschap. Jarenlang redde ze het zo - een man kwam er nooit meer. Op een dag volgde er een reorganisatie en belandde de taak 'gemeentelijke lijkschouw' op het bordje van de jeugdartsen. Irma Van den Broeck vond het fascinerend. Leerde hoe ze aan lijkvlekken (paarse vlekken als gevolg van een gestopte bloedcirculatie,) en lijkstijfheid kon aflezen in welke positie iemand was overleden. Hoe lang iemand ongeveer dood was. Het mysterie ontrafelen, dat boeit haar het meest.

Inderdaad, zegt ze met een glimlach, af en toe lijkt haar werk op wat je ziet in misdaadseries. Maar dan wordt ze fel: ,,Die Nederlandse tv-series zijn slecht, hoor. Dan denk ik: dit klopt toch voor geen meter. Vroeger had je Silent Witness met dokter Ryan. Dat was een van de betere." Als een Nederlandse dokter Ryan komt ze in huizen waar geheimen wonen. Ze treft overleden alcoholisten en verslaafden aan. Ze schouwt zonderlingen, verzamelaars of 'gewone' mensen met een heimelijke doodswens. Soms biedt ze troost aan gebroken familieleden. ,,Als vader of moeder niet geleden heeft, kan ik dat uitleggen. Ik geef antwoord op vragen. Dat kan de familie enorm helpen."

Honderden overledenen heeft Van den Broeck in haar leven gezien. Is dat niet gruwelijk? Soms wel. Zoals die man die zich met een schot hagel in de mond had geschoten. Of die man die met een mes was vermoord in de badkuip. Treinaanrijdingen noemt ze 'afschuwelijk'. Maar het lukt haar altijd om afstand te houden. Zelfs als ze een waterlijk aantreft - Nijmegen ligt aan de rivier - of hartje zomer een kamer moet betreden waarvan de vloer bezaaid ligt met maden en poppen omdat de bewoner al maanden dood is. ,,Je gaat nooit alleen naar binnen. Altijd met een forensisch onderzoeker van de politie. Die samenwerking is ontzettend goed. Je bespreekt alles met elkaar."

Zodra ze aan het werk gaat, kijkt ze voorbij de gruwelijke details. ,,Je bestudeert een stoffelijk overschot. Dat is dan niet meer die mens", zegt ze met haar zachte Vlaamse accent. Bij dode kinderen ligt dat ingewikkelder. Die grijpen haar meer aan. Want een kind moet leven, niet overlijden. Ze had eens een baby van negen maanden die was mishandeld; de beentjes waren op verschillende plekken gebroken. En er was de verdronken peuter in de vijver van opa en oma. Maar dat zijn incidenten. Vaker ziet ze oudere mensen die er netjes bij liggen na een euthanasie.

Ja, 'oudere mensen' zijn van haar leeftijd, weet ze heel goed. 'Ik heb geluk met mijn gezondheid. Werken kost mij niet meer inspanning dan dertig jaar geleden.' Ze studeert zelfs nog. Omdat de forensiche technieken zich antijd blijven ontwikkelen. Een pensioendatum heeft ze niet in haar hoofd. Waarom zou ze? Ze is eigen baas, haar werk is avontuurlijk en zo lang ze goed functioneert, gaat ze door. Haar geheim om fit te blijven: bewegen op muziek, viool spelen en vers eten. Niet van die pakjes. ,,Zo heb ik het altijd gedaan."

Gerelateerde artikelen:Riet (86) staat al 50 jaar achter de toonbankPensionado's redden de aarde met infraroodverwarmingGepensioneerde docent opent kroeg in Rotterdam