Vraag naar duurzaam stijgt te snel

Vorig jaar kochten Nederlanders 12 procent meer duurzaam geproduceerd voedsel dan in 2014, bleek gisteren. Het gaat om producten met keurmerken als Biologisch, Fairtrade/Max Havelaar, UTZ, Beter Leven (vlees) en ASC/MSC (vis). De vraag naar biologische producten overtreft zelfs het aanbod, zegt woordvoerster Miriam van Bree van brancheorganisatie Bionext.

,,Vorig jaar zijn 10 procent meer biologische voedingsmiddelen verkocht, terwijl het areaal land dat in gebruik is voor biologische landbouw ongeveer gelijk bleef. Nederland is niet het enige land waar de vraag stijgt. In heel Europa en de VS zit biologisch enorm in de lift.''

Albert Heijn stelt dat het graag meer biologische kipfilet en zuivel wil verkopen, maar niet kan. ,,De vraag is groter dan het aanbod. Dat heeft te maken met alles wat er voor boeren bij komt kijken als zij hun stal willen ombouwen'', zegt een woordvoerster.

BiokeurmerkBoeren kunnen niet van de ene op de andere dag overstappen op biologisch. Het biokeurmerk verdienen ze door onder andere kunstmest en bestrijdingsmiddelen uit te bannen. Maar als die eenmaal in de bodem zitten, duurt het twee jaar voordat ze zijn verdwenen. Tot die tijd zijn de gewassen die erop groeien niet biologisch. En pas als een koe biologisch gras eet, mag de boer de melk biologisch noemen.

Biomelk levert door de grote vraag aanzienlijk meer op dan reguliere melk, waaraan juist een overschot is. Dat zorgt ervoor dat melkveehouders sinds begin dit jaar letterlijk in de rij staan om over te schakelen op een biologische bedrijfsvoering. FrieslandCampina, de grootste zuivelfabrikant, heeft inmiddels een wachtlijst opgesteld om te voorkomen dat het over twee jaar met een overschot aan biologische zuivel zit - en de prijs voor de kersverse bioboeren daalt.

Er zit dus wel beweging in het aanbod, ziet ook Bionext. Sinds begin dit jaar stijgt ook het aantal biologische akkerbouwbedrijven volgens de brancheorganisatie. ,,Dat is goed nieuws, al loopt de Nederlandse landbouw achter bij de rest van Europa. We zitten nu op zo'n 4,4 procent van het totale landbouwareaal. In Denemarken is dat het dubbele.''

Het is niet genoeg, beaamt ook Albert Heijn. ,,We willen graag meer biologische groenten en fruit verkopen, maar bijvoorbeeld aardbeien en frambozen zijn slecht beschikbaar.''

Ook voor supermarktketen Lidl is het verduurzamen van het groente-, fruit- en aardappelenassortiment 'een uitdaging', zegt een woordvoerster. ,,We willen graag het pesticidegebruik terugdringen en meer producten met Milieukeur verkopen, maar dat lukt nu eenmaal niet van de ene op de andere dag.''

De verduurzamingsdrang noopt Lidl volgens haar soms tot rigoureuze maatregelen. ,,In 2013 haalden we alle makreel uit de schappen, omdat die niet duurzaam gevangen was. We besloten alleen nog wild gevangen vis met MSC-keurmerk te verkopen.'' Inmiddels is Lidls makreelleverancier gecertificeerd, sinds deze zomer ligt de vis weer in de schappen.

BetaalbaarOok chocolade, koffie, bananen en andere producten van ver kunnen supermarkten niet zomaar vervangen door alternatieven met een keurmerk. Jumbo kan niet ineens alleen nog maar Fairtrade-bananen in het schap leggen. Dat zou de prijs enorm opdrijven, verklaart een woordvoerster.

,,Het verduurzamen van ons assortiment gebeurt in constant overleg met onze leveranciers, stap voor stap. Daarbij maken we altijd een afweging tussen duurzaamheid en prijs. Soms kan dat betekenen dat we voor een ander keurmerk kiezen, we maken dan bijvoorbeeld de afweging tussen UTZ en Fairtrade. Boodschappen moeten voor de klant natuurlijk wel betaalbaar blijven.''

De groeiende handel in voedingsmiddelen met een keurmerk heeft ook een keerzijde, waarschuwde de Europese politiedienst Europol vorig jaar. Logo's voor biologisch of bijvoorbeeld Fairtrade voedsel zijn makkelijk na te maken. Door gewone producten als veel duurdere biologische te verkopen, is veel geld te verdienen. Hoe vaak dat gebeurt, is niet bekend.

,,Controleren van keurmerken is niet onze taak'', zegt een woordvoerder van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). ,,De sector moet er zelf voor zorgen dat aan de eisen voor keurmerken wordt voldaan.''