Nieuws Wet- en regelgeving
Kabinet bekijkt wet om fastfood-groei te remmen
Staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wil op aandringen van gemeenten kijken hoe de 'wildgroei' van fastfoodketens beperkt kan worden. Hij werkt aan een 'verkenning' van de juridische mogelijkheden om daar samen met gemeenten iets aan te doen. De inperking van ondernemerschap die wetgeving met zich meebrengt ligt gevoelig.
Het patatje mag blijven, maar als een bewuste keuze en niet opgedrongen. Foto: ANP.
De afgelopen jaren nam het aantal fastfoodketens snel toe. Wethouders van de vier grote steden riepen vorig jaar al om instrumenten om de hausse te beteugelen. Staatssecretaris Van Ooijen komt daar nu aan tegemoet. Hij gaat de juridische opties in kaart brengen van een harde rem op de vestiging van ketens en fastfood- en frisdrankverkoop- en -reclame op en rond scholen.
,,Er moet echt wat gebeuren, een op de zeven kinderen is nu te zwaar en het gaat de verkeerde kant op. In lagere sociale klassen is het zelfs een op de drie”, zegt Van Ooijen.
Niet op elke straathoek een billboard met reclame voor ongezond eten
Eerder besloot het kabinet het eetgedrag al meer te sturen met het plan voor een suikertaks, maar dat is niet genoeg, vreest Van Ooijen. ,,Je wil die overdaad aan aanbod echt niet. Een hamburger of een broodje döner eten is geen probleem. Maar ik wil niet die enorme aantallen, en ook niet op of te dichtbij scholen. Ik wil dat dat dan een weloverwogen keuze is, niet gestuurd omdat op elke straathoek een billboard met reclame staat voor dat ongezonde eten, en er op elke straathoek die verleiding is met weer een zaak die ongezond eten verkoopt. Dat stuurt je gedrag ongemerkt.”
Een platte ‘vettaks’ zou niet werken, er is meer nodig dan alleen een prijsprikkel. In welke wettelijke vorm de fastfoodrem er kan komen, wordt dus bekeken. Maar actie is nodig, vindt de staatssecretaris.
''Je wil die overdaad aan aanbod echt niet. Een hamburger of een broodje döner eten is geen probleem. Maar ik wil niet die enorme aantallen, en ook niet op of te dichtbij scholen''
Het patatje speciaal blijft dus gewoon. Maar als een winkel verdwijnt, een boekhandel bijvoorbeeld, moet worden gekeken of er in plaats van een nieuwe fastfoodketen iets anders kan komen. ,,Misschien een groenteboer." Een concreet plan daarvoor heeft Van Ooijen nog niet. Hij wil kijken wat er binnen de huidige regels al gedaan kan worden, maar wil ook bezien of er juridisch meer mogelijk is. Met name grotere gemeenten hadden daar volgens hem om gevraagd.
Beteugeling ondernemerschap ligt gevoelig
Zo’n beteugeling van vrij ondernemerschap ligt politiek gevoelig. Het bestrijden van de beschikbaarheid van fastfood is geen onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord en werd ook niet genoemd in het coalitieakkoord. Maar volgens Van Ooijen past een fastfoodwet in het plan om ‘de gezondheidsdoelen’ te halen: overgewicht moet nu eenmaal teruggedrongen worden, hebben partijen samen afgesproken. Dat er nu wel over nagedacht wordt, is volgens Van Ooijen omdat er 'een tandje bij' moet voor de gezondheid van kinderen.
Lees ook: Frituurbranche met handen in haar: energiekosten onbetaalbaar
Wanneer is iets fastfood?
Details, bijvoorbeeld over maximumaantallen fastfoodrestaurants per wijk of stad, zijn nog niet uitgewerkt. Van Ooijen: ,,Ik wil geen dictaten opleggen, zo van: er mag nog maar nul frisdrank verkocht worden. Wel wil ik wettelijke mogelijkheden bieden aan scholen om frisdrank en ongezond eten als snoep en snacks te beperken of helemaal te weren. Nu kunnen ze dat niet. En natuurlijk krijg je definitiediscussies: wanneer is iets fastfood? En: de McDonald’s verkoopt ook salades. Maar daardoor wil ik me nu niet laten stoppen.”
Van Ooijen komt dit jaar met de opties naar de Tweede Kamer. ,,Gemeenten zeggen: help ons. Scholen ook. Laatst nog waren we bij een school die echt het gezonde voorbeeld gaf. Maar eenmaal een paar stappen van de poort stonden reclamemakers met grote borden: pizzapunt voor een paar euro. Zie jezelf dan maar eens te beheersen. Daar moeten we bij helpen.”
Lees ook: Cafetaria-ondernemers luiden noodklok: energierekening dreigt onbetaalbaar te worden
Ongezond eten heel goedkoop
Volgens McDonald's speelt de discussie over gezonde leefstijl al langer. De bekende restaurantketen geeft aan de opstelling van Van Ooijen te begrijpen. Zelf probeert McDonald's ook al enige tijd een "gevarieerde menukaart" aan te bieden, benadrukt een woordvoerster.
ProFri, de branchevereniging voor frituurders, vindt dat de nadruk bij ongezond eten te veel op snackbars en cafetaria's wordt gelegd. ,,Eten in de snackbar is niet per se ongezond", meent directeur Frans de Rooij. Volgens hem is het juist het feit dat veel ongezond eten heel goedkoop is, een probleem. ,,In de supermarkt ben je minder geld kwijt voor snacks dan bij de snackbar." Wel is de sector bereid mee te denken om een ongezonde levensstijl aan te pakken. Maar het bepalen waar snackbars zich wel en niet mogen vestigen gaat de ProFri-voorman te ver.
