Wanneer mag je je personeel testen op alcohol- of drugsgebruik?

Hoe komt het dat er binnenkort in meer beroepen getest mag worden op alcohol en drugs?

Danielle Pinedo in gesprek met NU.nl: ,,Nu is zo dat je je werknemers alleen mag testen op alcohol en drugs als daar een wettelijke basis voor is. Dat geldt nu alleen voor bijvoorbeeld piloten, machinisten van de NS en politieagenten. Zij kunnen worden getest. In alle andere beroepsgroepen mag niet getest worden vanwege de privacywetgeving. De uitkomst van een test valt namelijk onder bijzondere persoonsgegevens."

,,De roep vanuit de zware industrie om werknemers te mogen testen op alcohol- en drugsgebruik is er al langer. De voormalige staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) Tamara van Ark kwam in 2020 met een brief aan het kabinet waarin ze dit aankaart. Daarna bleef het vanwege corona even op de plank liggen. Minister Van Gennip van SZW heeft mei dit jaar in een nieuwe brief aan de kamer geschreven dat ze met een wetsvoorstel gaat komen."

Wat mogen bedrijven op dit gebied nu al wel?

,,Bedrijven mogen een beleid hebben waarin staat dat alcohol- en drugsgebruik niet is toegestaan tijdens werktijd. Je kunt in je beleid bijvoorbeeld hebben staan dat als iemand onder invloed is van alcohol of drugs, diegene naar huis gestuurd mag worden. Ook zijn er andere sancties die in een beleid kunnen staan, zoals een waarschuwing of ontslag. Maar hoe weet je nu of dat inderdaad het geval is? Daarom willen werkgevers graag meer mogelijkheden om te testen."

,,Hoewel testen niet is toegestaan, zijn er werkgevers die het toch doen. Dit blijkt ook uit rechtspraak over dit onderwerp. Zo is er een zaak waarin een ontslag heeft standgehouden na een positieve drugtest. Eerst was het de vraag of die test inbreuk was op de persoonlijke levenssfeer van de werknemer en wel gerechtvaardigd was. Maar als een werknemer bekend is met het alcohol- en drugsbeleid, weet welke sancties er zijn en ook nog eventueel hulp weigert, kan ontslag alsnog volgen."

Testen terwijl het niet mag heeft dus wel zin?

,,Dat er uitspraken zijn waarin een ontslag standhield, zegt niet dat je dan als bedrijf maar het risico kunt nemen. Het uitgangspunt is dat het nu verboden is. Een ontslag is niet in alle gevallen gerechtvaardigd. Een test kan alsnog gezien worden als schending van de AVG-wetgeving en daar staan hoge boetes op."

Wat gebeurt er precies als de wet voor testen op alcohol en drugs wordt gewijzigd?

,,Dan wordt de Arbeidsomstandighedenwet aangepast waardoor testen op alcohol en drugs in meer beroepsgroepen mogelijk is. De minister wil zich eerst gaan richten op bedrijven waar grote risico's zijn als iemand alcohol of drugs heeft gebruikt. Deze in totaal ongeveer vierhonderd bedrijven vallen onder het Besluit risico's zware ongevallen (Brzo). Het gaat voornamelijk om de chemische industrie en bedrijven waar gevaarlijke stoffen worden opgeslagen. Mogelijk volgen hierna ook andere soorten bedrijven waar ook veiligheidsrisico's zijn."