Hoe Wim van der Leegte met boerenslimheid een miljardenbedrijf uit de grond stampte

Wim van der Leegte? 'Wim doet gewóón en Wim dóét gewoon', staat in de biografie over hem die komende week verschijnt. Auteur Frits Conijn heeft daarmee in zijn lezenswaardige boek Van der Leegte raak getypeerd. Want Wim van der Leegte ís allerminst gewoon. Anders bouw je geen bedrijf op met 16.000 medewerkers en 5 miljard euro omzet.

Door het boek heen lees je over het multitalent van de nu 70-jarige, gepensioneerde vormgever van industrieel concern VDL in Eindhoven. Een beeld wordt geschetst van een geboren ondernemer, die als jongen - de oudste van drie - kanaries uit de volières in de achtertuin verkoopt. Een handige koopman ook. Anekdotes trekken voorbij over ontmoetingen die Van der Leegte benut om slinks te informeren naar mogelijke handel. Als hij als bekende Brabander de eerste asperges oogst, krijgen boer en boerin al snel de vraag voorgelegd waarom ze hun machines niet bij VDL kopen.

Schaakmat

Rekenen is ook zo'n talent. In het bedrijf van zijn vader leert hij het handwerk in de metaal maar duikt hij ook meteen in de administratie. Op witte kaarten vult hij in hoeveel uren de medewerkers aan een bepaald product hebben besteed. Op bruine kaarten vermeldt hij de kosten van de gebruikte materialen en de opbrengst. Hij legt er de basis mee voor het systeem dat VDL gebruikt om de afzonderlijke bedrijven te volgen.

Verhalen uit die begintijd geven extra kleur. Boerenslimheid en onverschrokkenheid doemen op in het relaas over hoe de dan 23-jarige Van der Leegte naar een grote afnemer in Rotterdam moet. Een krediet is nodig om financiële problemen af te wenden. De Rotterdammers laten hem drie uur wachten. Van der Leegte heeft in de tussentijd een ander plan bedacht en zegt doodleuk dat hij de samenwerking gaat beëindigen. Hij zet zo de tegenpartij schaakmat: die heeft geen alternatieve leverancier. Voorlopig wil hij blijven leveren, maar dan moet vooraf voor de producten worden betaald.

Sturen op cijfers, ondernemen op gevoel ook, zonder hulp van managementboeken of consultants - zo kennen we Van der Leegte. Hoewel, een gesprek met een consulent blijkt de aanzet te hebben gegeven tot het wekelijkse bedrijfsoverleg met medewerkers die zo inzicht krijgen in de financiën en meehelpen problemen op te lossen.

In latere jaren valt zijn sociale talent op. Illustratief is de anekdote over de overname van bedrijven van de latere werkgeversvoorman Bernard Wientjes. Van der Leegte, toch al een zuinige betaler, wil niet dokken voor een net aangeschafte machine van Wientjes. Hij betwijfelt of die investering zijn geld zal opbrengen. Het herenakkoord voorziet in terugbetaling van een deel van de koopsom als over enkele jaren zou blijken dat de machine onvoldoende rendeert. Van der Leegte krijgt gelijk maar laat de compensatie maar zitten. De goede relatie met Wientjes is hem meer waard.

Paarden

Rond de overname van autofabriek Nedcar zet Van der Leegte ook al zijn vaardigheden in. Bestuurders van BMW, opdrachtgever voor de bouw van de Mini's in Born, smelten voor de man die zo gewoon doet en op een paar A4'tjes simpel zijn plan uiteenzet. Zijn netwerk zet hij in voor een creatieve en unieke regeling met een tijdelijke WW-uitkering voor de medewerkers van de autofabriek.

Het compromis over de arbeidsvoorwaarden smeedt hij met FNV-bestuurder Henk van Rees op een zaterdag als hij de boerenzoon Van Rees in de stoeterij ontvangt. Anderhalf uur gaat het volgens het verhaal genoeglijk over paarden. Na goed een uur onderhandelen zijn de mannen er uit.

De biograaf schenkt ruim aandacht aan het persoonlijke leven van Van der Leegte. Tot in detail gaat het over het gezin en enkele zwarte periodes, over het verongelukken van zijn jongste broer Piet en over ziektes in de familie. De hobby's PSV, paarden en golf komen voorbij.

De overdracht van zijn levenswerk in november 2016 aan de kinderen blijft uiteraard niet onbesproken. Opvallend is de kanttekening die voormalig Aegon-topman Kees Storm maakt bij de door Van der Leegte gekozen rol als gedelegeerd commissaris bij VDL. In die positie kan hij naast toezicht houden nog meebesturen. Naar het idee van Storm zal Van der Leegte zijn kinderen in hun nek hijgen en krijgen zij onvoldoende ruimte om zichzelf te ontplooien.

VDL's president-commissaris Louis Deterink gelooft er niks van en sluit met Storm een weddenschap: als er voor april 2020 een bestuurscrisis uitbreekt bij VDL, krijgt Storm een goede fles wijn.

Een aardig inkijkje in hoe het nu toe gaat, volgt uit een passage over de overname van AEC Maritime in Eindhoven, een bedrijf in installaties die de uitlaatgassen van schepen zuiveren. De onderhandelingen lopen stroef; de oprichters willen graag dat VDL in een keer een bedrag voor de goodwill op tafel legt. Van der Leegte formuleert een compromis met een gespreide uitbetaling op basis van de winst van het bedrijf. Het voorstel leidt in korte tijd tot een akkoord.