Hendrik-Jan Kaptein van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) signaleert een trend. ,,Onder winkeldieven zien we helaas steeds vaker ouderen. Zoals een omaatje dat met de biefstuk onderin de rollator langs de kassa rijdt. Schrijnend, maar helaas regelmatig de praktijk.''
Veel winkeliers strijken in zo'n situatie met de hand over het hart, zegt Kaptein. ,,De dief krijgt een uitbrander, waarna de ondernemer hem op straat zet. Slechts 27 procent van de winkeliers doet aangifte. Vaak vinden ze het de moeite niet. Het is relatief veel werk en je hoort er meestal weinig van terug.''
BetrouwbaarRond de feestdagen stelen dieven in Nederland voor 300 miljoen euro aan goederen, zo becijferde het beveiligingsbedrijf Checkpoint Systems onlangs. ,,Niemand weet het precies, maar dit cijfer lijkt me redelijk betrouwbaar'', zegt Kaptein. ,,Met name luxegoederen, zoals parfums, lingerie en speelgoed, zijn in de decembermaand gewilder dan anders. En in supermarkten hebben dieven het vaak gemunt op alcohol, babyvoeding, vlees, vis en gourmetkaas.''
Gourmetkaas? ,,Ja, dat is blijkbaar ook een luxeartikel'', zegt Kaptein met een lach. ,,En met de feestdagen extra in trek. Een dief steekt in elk geval niet z'n nek uit voor een pak toiletpapier.''
Het zijn vooral 'gelegenheidsdieven' die hun slag slaan. ,,Eenlingen die een reep chocolade stelen. Die denken: ik heb m'n hele leven hard gewerkt, zo erg is dit niet. Of mensen die menen dat het geen kwaad kan om tachtig procent van de producten af te rekenen en de rest gewoon mee te nemen.''
Ach, wat maakt dat ene reepje chocolade nu helemaal uit voor een winkelier? ,,Veel'', zegt Kaptein. ,,Omdat er slechts vijf procent marge op zit, moet een winkelier twintig repen verkopen om die ene reep terug te verdienen. Kleine diefstallen kosten ondernemers handenvol geld.''
Dat weet ook Peter Streng van tabakszaak De Jongens in de Vlamingstraat in Den Haag. Met de feestdagen op komst ziet hij de bui al weer hangen. ,,Zie je dat stapeltje sigarendozen daar in de hoek'', wijst hij. ,,Een prima geschenk voor de sint of voor onder de kerstboom. Helaas komt het met enige regelmaat voor dat zo'n doosje in de binnenzak van een klant belandt.''
In de winkel is tijdens de feestdagen altijd extra personeel te vinden. ,,Niet alleen omdat het dan drukker is, ook om een oogje in het zeil te houden.'' Streng vindt het moeilijk een potentiële winkeldief te herkennen. ,,Vaak heb je echt geen idee. Oké, misschien is het iets vaker een scholier, maar dikwijls slaat een keurige oudere toe. Je moet altijd alert zijn.''
Wat is er tegen al die diefstallen te doen? Bij het CCV geven ze aan winkeliers trainingen, met name gericht op de gelegenheidsdief. Dat vereist een subtiele aanpak, betoogt Hendrik-Jan Kaptein. ,,De techniek is om een winkeldief zo lang mogelijk als klant te benaderen. Als hij een mooie vulpen in z'n binnenzak laat verdwijnen, wijs hem dan niet terecht. 'Goh, meneer ik zie dat u die mooie vulpen wilt kopen. Wist u dat er bij de kassa vullingen liggen?' Negen van de tien keer dat die klant die vulpen netjes afrekent bij de kassa. Zonder gezichtsverlies. Zodat hij de volgende keer als klant terugkomt.''
Voor notoire winkeldieven, werkt deze methode minder goed, erkent Kaptein. ,,Die vraag je of ze mee willen lopen naar het kantoortje, terwijl je ondertussen direct 112 laat bellen. De politie neemt het dan van je over.'' Het gevaar bestaat dan dat de dief in de winkel een scene gaat schoppen. ,,Daarom moet je altijd de afweging maken wat het handigste is. Nogmaals: een dief als klant behandelen is het meest effectief.''
Doosje
Ook winkelier Peter Streng weet inmiddels wat hij moet doen met een dief in z'n zaak. ,,Ik vraag altijd eerst of hij toevallig niet iets moet afrekenen. In de meeste gevallen komt dan het sigarendoosje uit de binnenzak tevoorschijn en betaalt de klant uiteindelijk keurig bij de kassa.''
Natuurlijk loopt het lang niet altijd soepel. ,,Man, ze kunnen soms vreselijk tekeer gaan. Wat moet je dan? Helaas kiezen we er dan soms voor om hem maar te laten lopen. Het kost dan te veel energie om hem vast te houden, de politie te bellen en tegelijkertijd de winkel draaiende te houden.''
In de winkel van Streng liggen veel artikelen in een glazen vitrine. Is het niet een idee om ook die laatste sigarendozen en luxe aanstekers weg te stoppen achter een slotje? ,,Dat wil ik niet'', zegt hij resoluut. ,,Ik vind principieel dat iemand met zijn handen van andermans spullen moet afblijven.''
