Graskaasdag Woerden bijzonder ondernemersinitiatief

In tien jaar tijd is de Graskaasdag uitgegroeid tot een evenement dat zich steeds meer kan meten met de Koeiemart in oktober. De kaasboeren en -handelaren laten dit jaar op 4 juni de kaasmarkt van weleer herleven met een grote veiling, kaasmarkt en tal van festiviteiten. Tijdens het Woerdense feest wordt op de kaasmarkt zo'n 20 duizend kilo kaas verhandeld. Dit lijkt misschien veel, maar voor de stad is dit niet zo bijzonder. Dagelijks wordt hier een veelvoud ingekocht, verkocht en in de grootste kaaspakhuizen van Nederland opgeslagen.

Wie denkt dat de Graskaasdag suf is, heeft het mis. Het evenement is wel degelijk een sensatie, omdat de kaasboeren en -handelaren nog op ouderwetse wijze zakendoen. Dat is meer dan handjeklap en folklore, legt kaashandelaar Coen van Riet uit. ,,Twintig kaasboeren uit het Groene Hart brengen hun boerenkaas op platte wagens, die achter oldtimer tractoren hangen, naar de markt. Sommigen komen zelfs met paard en kaasbrik (een soort koets, red.), zoals het vroeger ging. Het verkopen aan de kaashandelaren is echt. Dat is wel even anders dan op de toeristische kaasmarkten van Alkmaar en Gouda, waar het een show is. Op onze kaasmarkt wisselen de kazen van eigenaar en wordt de afgesproken prijs gewoon betaald.''

KaasstadHet idee voor de Graskaasdag ontstond tien jaar geleden. Boeren en handelaren ontdekten dat Woerden helemaal niet als kaasstad ervaren werd. Dat moest anders, vonden ze. Kaasboer Cor Janmaat: "Miljoenen kilo's kaas gaan jaarlijks Woerden in en uit. Het enige wat je daarvan ziet, zijn de moderne kaaspakhuizen en de vrachtwagens. Je ziet geen boer, handelaar of kaas. Boeren en handelaren namen de moeite niet meer om er een markt voor te organiseren. De verkoop gebeurde 'uit de kofferbak': boeren kwamen met hun aanhangers vol kaas naar de handelaar en deden zaken vanuit de auto.''

Coen: "Zeker de jongere generatie Woerdenaren, of mensen die later vanuit een andere stad hier zijn komen wonen, hebben daardoor weinig binding met Woerden als kaasstad. De kaasmarkt moet de beleving terugbrengen, waardoor iedereen zich weer met kaas kan identificeren.''

ReuzenkaasveilingHet hoogtepunt van de Graskaasdag is de openbare veiling van een graskaas van maar liefst 125 kilo. Cor: "Je kunt het vergelijken met de veiling van het eerste vaatje Hollandse Nieuwe. De kaas wordt volgens het Amerikaanse veilingsysteem per opbod verkocht. De opbrengst gaat naar een goed doel. Makelaar Jacques de Koning weet als veilingmeester de prijs geweldig op te drijven.''

De veiling is inmiddels zo populair dat de unieke biedbordjes, geleverd door de Bodegraafse webwinkel Boska, een gewild collector's item zijn. "Vorig jaar was de opbrengst van de kaas ruim 20 duizend euro. Als we dat dit jaar weer halen, zou dat prachtig zijn. De ene helft gaat als echte kaas tweewekelijks naar de voedselbanken in Woerden, Bodegraven en Gouda. De andere helft gaat naar een veeteeltproject in Malawi. Gezinnen krijgen daar een drachtige koe. Het kalf gaat naar een ander gezin,'' vertelt Coen enthousiast.

TraditiesIn tien jaar tijd zijn ook al enkele tradities ontstaan. Zo komen op de avond voor de Graskaasdag de boeren en handelaren samen om de laatste graskaas van het afgelopen jaar op te eten. Vorig jaar werd tijdens deze avond kaashandelaar Jan de Goey uitgeroepen tot eerste Hollandse Kaaskoning. Verder wordt tijdens de veiling een speciaal kaaslied gezongen en aansluitend op de veiling van de grote graskaas is er een consumentenveiling met kilokaasjes. Klanten kunnen dan proberen met handjeklap tot een goede prijs te komen.

De Graskaasdag is uitgegroeid tot een evenement waar allerlei activiteiten omheen zijn ontstaan. Coen: "De wekelijkse streekmarkt wordt aangevuld met extra kazen. Er zijn die zaterdag wel honderd soorten. We willen de mensen kennis laten maken met de smaak van boerenkaas. Het proeven is belangrijker dan het verkopen.''

AmbachtenmarktCor: "Sinds een aantal jaren is er ook een oude ambachtenmarkt met het melkmuseum, de klompenmarkt, schaapscheren en een kleinveetentoonstelling. Kunstencentrum Het Klooster geeft een aantal shows op vier podia verspreid door de binnenstad. De ondernemers van het Stadshart organiseren een braderie. Voor de kinderen is er allerlei vertier, zoals een rondrit met een koets. Genoeg te beleven dus.''

De braderie ontstond vorig jaar door een initiatief van de BIZ-vereniging (Bedrijven Investeringszone, red.), die het dit jaar professioneler aanpakt. Horecaondernemers kunnen niet zelf een kraam of tent neerzetten, maar de organisatie wijst op aanvraag een pagodetent op een vastgestelde plek toe. De ondernemers worden uitgedaagd creatieve gerechten met kaas te bedenken. De dag wordt afgesloten met een gratis kaasfondue.

Goed boerenCoen vindt het vooral een bijzonder evenement, omdat de organisatie in handen is van de boeren en handelaren zelf. Deze groep heeft zich verenigd in Agrarisch Centrum Woerden (ACW) en organiseert onder meer ook de Koeiemart in oktober. Deze markt is van oudsher een begrip en ijkpunt voor Woerdenaren. De kachel mocht vroeger pas aan als de Koeiemart was geweest. De twee Woerdense markten staan los van elkaar en de Graskaasdag heeft nog geen lange traditie. "De boerenfamilies die uit Woerden zijn vertrokken, komen naar de Koeiemart om oude bekenden en familieleden te ontmoeten. Herinneringen worden opgehaald. Dat zien we nu ook tijdens de Graskaasdag. Tegenwoordig zijn het niet alleen de boerenfamilies, maar ook de oud-inwoners van de stad. De Koeiemart kun je zien als het einde van de agrarische cyclus, de Graskaasdag als het begin.''

De kaasrijper: Coen van Riet poetst de kazenMet een pakhuis waar plaats is voor 150 duizend kilo kaas is Coen van Riet een kleine speler in de markt. Recent heeft hij zijn bedrijfsnaam gewijzigd in De Kaasrijper. "Het vak van de kaashandelaar is het laten rijpen van kaas. Dat is echt vakmanschap. Consumenten kunnen proeven dat een kaas uit mijn pakhuis of van een andere handelaar komt.''

Tijdens de Graskaasdag staat Coen in een kraam op de kaasmarkt. "Voor mij is deze markt een mooie gelegenheid om met de consumenten in contact te komen en met ze over kaas te praten.''

De kaasboerin: Lida van de Weerd brengt haar kaas onder de aandachtSinds ze trouwde met kaasboer Dick, is Lida van de Weerd kaasboerin. Op de boerderij in Woerden maken ze boerenkaas met onder meer fenegriek, komijn, brandnetel en Italiaanse kruiden. "Onze boerenkaas heeft een eigen smaak. Wij pasteuriseren en thermiseren niet, want dat vlakt de smaak af. Ik kijk altijd uit naar de eerste graskazen; de smaak is voller en verfijnder. Ook letten wij op de voeding, zoals brokken voor de koeien. Door het verse gras zit de lekkere smaak erin. We gaan ook naar de Graskaasdag om dit weer onder de aandacht te brengen en de kaas te verkopen.''

De techneut: André van der Heijden regelt licht en geluid"We verhuren apparatuur voor licht en geluid. Voor de Graskaasdag leveren we onder meer de geluidsset voor de sprekers en muziek op de podia. Het podium waar de veiling wordt gehouden, bevindt zich in een dichte vrachtwagentrailer. Wij zorgen met verlichting voor wat kleur in de trailer,'' legt André van der Heijden uit. Purple Haze, dat dit jaar door Ondernemerskring Woerden verkozen is tot onderneming van het jaar, steunt de Graskaasdag met overtuiging. "Ik denk dat Woerden zich door de Graskaasdag beter als kaasstad kan profileren.''

De veilingmeester: Jacques de Koning haalt een mooi bedrag opMakelaar Jacques de Koning uit Woerden is al jaren de veilingmeester die de prijs van de reuzenkaas van 125 kilo weet op te drijven. "Ik heb steeds meer oog gekregen voor de kaashandel. De boeren en handelaren zijn gedreven mensen die trots zijn op hun werk. Het is puur. Ik bereid mijn taak als veilingmeester goed voor. Ik wil weten waar de boeren mee bezig zijn, zodat ik tijdens de veiling die trots naar boven kan halen. Ik wil mijn pappenheimers kennen om ze op hun emotie aan te kunnen spreken. Veiling is 100 procent emotie.''

De cateraar: Sjoerd Mampaey voedt alle aanwezigenBroodje Midas is al ruim 25 jaar gevestigd in Woerden. Sjoerd Mampaey heeft zeven jaar geleden de zaak overgenomen van zijn vader. ,,We heten nu officieel Midas Broodjes, Burgers en Catering. We verzorgen maaltijden van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, van lunch tot buffet. Tijdens de Graskaasdag hebben we een kraam op het Kerkplein. We verkopen hotdogs, broodjes kaas en hamburgers. We doen het voornamelijk om de Graskaasdag te steunen. Ik vind kaas een mooi product dat bij Woerden hoort. We hebben hier de grootste kaaspakhuizen van Nederland. Daar mogen we zeker trots op zijn.''

Lees ook:Kaashandelaar uit Amersfoort bedient de wereld