Hij heeft het directiekantoor van zijn vader overgenomen. De stoelen zijn ‘een beetje doorgezakt’, zoals Roderik Zwartz het noemt. En de etalagepop in de hoek, gehuld in een wijde goudkleurige jas voor staalarbeiders, vindt Zwartz jr. iets van vroeger. „Die gaat er ook uit, ik kijk graag vooruit”, vertelt hij aan Tubantia.
Zijn vader, Ronald Zwartz (65), hoort het glimlachend aan en zegt: „De pop staat daar, omdat wij de laagjes textiel hebben geproduceerd waarmee die jas aan de binnenkant is bekleed. Ik vond het wel leuk om te tonen wat we hier allemaal doen.”
Lees ook: Van virale Dubai-reep naar duurzame miljoenenomzet: hoe De Bonte Koe familiewaarden en groei combineert
Website in drie talen
Wat vader Zwartz ‘wel leuk’ vindt om te etaleren, dat vindt zoon Roderik dus minder leuk. „Ik verander dit allemaal nog.” Maar verder lopen de meningen van vader en zoon niet ver uit elkaar, zegt Roderik.
„Natuurlijk wil ik sommige dingen veranderen en deels heb ik dat in de voorbije jaren al gedaan. Neem onze website: die was echt houtje-touwtje. We hebben nu een professioneel ogende website in drie talen. En als je in zoekmachines op internet naar bepaalde textielproducten zoekt, dan staan wij nu bovenaan bij de zoekresultaten.”
In het directiekantoor van Zwartz Textiel hangen foto’s van de overleden voorgangers van Ronald en Roderik Zwartz op een rij. Alleen van oprichter Izak Salomon Zwartz ontbreekt een beeltenis. Van hem is bekend is dat hij in 1801 vanuit Guntersblum in Rijnland-Palts als handelaar in textiel naar Oldenzaal kwam.
Soepele samenwerking in familiebedrijf
Zijn zoon Salomon Izak werd fabriquer. Hij zette veertig weefgetouwen neer bij boeren in de omgeving en liet ze bombazijn weven, een dikke stof waar destijds kleding van werd gemaakt. Salomon Izak Zwartz stichtte in 1835 ook de fabriek.
Dat de samenwerking tussen Roderik en Ronald soepel verloopt, dat is geen vanzelfsprekendheid in familiebedrijven. Regelmatig halen ruzies, opvolgingskwesties en rechtszaken tussen familieleden het nieuws. Zoals recent tussen telgen van de Van der Valk-dynastie, die vechtend over straat rolden in een geschil over de verhuur van sommige hotels aan het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).
Elke generatie bij ons had zijn eigen specialiteit
Roland Zwartz
Bij Zwartz Textiel in 190 jaar niets van dat alles. Tussen Ronald Zwartz en zijn vader Herbert ging het in Ronalds jonge jaren, toen hij nog niet in de zaak zat, weliswaar ook soms stroef, maar dat trok bij. „We hadden beiden veel temperament, vandaar. Later ging het beter.”
De in oktober dit jaar op 97-jarige leeftijd overleden Herbert Zwartz was een markante man. Naarmate hij ouder werd, was hij steeds meer bezig met zijn Joodse afkomst en het verschrikkelijke lot dat het Joodse volk onder het naziregime trof.
Zwartz gaf spreekbeurten op Duitse scholen. En als eerste niet-Duitse Jood vertelde hij op 95-jarige leeftijd zelfs in het Jüdisches Museum in Berlijn het verhaal van zijn eigen overleven in de Tweede Wereldoorlog. In het Duits, de taal die hij na de oorlog heel lang niet wilde spreken.
Getekend door de oorlog
De opvolging binnen de familie werd ook getekend door het oorlogsverleden. Ronald: „Mijn vader was voorbestemd om het bedrijf samen met zijn oudere neef Iet uit Oldenzaal te leiden. Maar Iet werd in de oorlogsjaren door de Duitsers vermoord, waarmee de Oldenzaalse tak van de familie was uitgestorven.”
Iet Zwartz, die al sinds 1936 in het familiebedrijf werkte, werd met zeven andere Joodse mannen uit Oldenzaal afgevoerd naar het concentratiekamp Mauthausen. Dat gebeurde als vergelding voor sabotagedaden van het Twentse verzet. Iet Zwartz stierf daar eind 1941.
Onderduik in de jenerveropslag
Ronald Zwartz’ vader Herbert overleefde de oorlog door met zijn vader Albert onder te duiken in een jeneveropslagkelder in Enschede. Terwijl de familie was ondergedoken werd het bedrijf geleid door een Verwalter, een door de Duitsers aangestelde waarnemer. „Volgens mijn opa een nette Duitser”, zegt Ronald Zwartz. „Die man schijnt in de jaren 50 zelfs nog een keer op bezoek te zijn geweest.”
Herbert Zwartz zou nog tot 1978 geduld moeten hebben eer hij op de directiestoel kon zitten, want vader Albert bleef tot zijn dood op 83-jarige leeftijd directeur. ‘Hij wist van geen ophouden en beschouwde het familiebedrijf als zijn levenswerk’. Dat staat in het boek Elke dag een draadje dat in 1985 bij het 150-jarig bestaan van het bedrijf verscheen.
Lees ook: Vergrijzing en gebrek aan opvolging bedreiging voor familiebedrijven: ‘Complexiteit opvolging vaak onderschat’
Elk een eigen specialiteit
Dat Zwartz 190 jaar lang alle stormen in de textielsector doorstond en ook nu een kerngezond bedrijf is, dat lukte volgens Ronald Zwartz doordat het bedrijf altijd in nichemarkten actief was en nooit bulk produceerde. „Elke generatie bij ons had zijn eigen specialiteit. Wij staan bekend als juteweverij, maar we hebben hier nooit een jutezak gemaakt.”
Dat weven van jutezakken, die vooral werden gebruikt voor vervoer van bulk als kolen en graan, gebeurde bij Ter Horst &Co. in Rijssen. Het ooit 1300 werknemers tellende Ter Horst ging in 2003 failliet, waar het relatief kleine Zwartz Textiel fier overeind bleef.
Geen bulk, maar speciaalproducten
Het bedrijf telt nu 45 personeelsleden, meer dan 80 zijn dat er volgens Ronald Zwartz nooit geweest.
„We zijn competitief, omdat we specialiteiten hebben. Onder mijn vader was textielbehang met daarin weefsels van jute en linnen populair. Zelf heb ik decoratiematerialen uit natuurlijke materialen ontwikkeld voor de bloemisterijsector. Dat loopt nu terug, want vroeger moest je als bloemist een hele container kopen en nu kun je bij AliExpress een doosje of een rolletje bestellen dat je vier dagen later in huis hebt.”
Geotextiel
Daarom zet Ronalds zoon Roderik nu stevig in op geotextiel, dat het bedrijf heeft ontwikkeld voor de grond-, weg- en waterbouw en ook voor industriële toepassingen. Roderik Zwartz: „Aannemers gebruiken ons doek van jute en tencel (duurzame vezel gemaakt uit houtpulp, red.) bij de aanleg van tijdelijke wegen waar een synthetische basis niet nodig is. Bijvoorbeeld als gronddoek dat wordt aangebracht onder een tijdelijke weg naar een te plaatsen windmolen.”
We hebben gebruikgemaakt van de BOR-regeling. Maar dat wordt in de toekomst lastiger
Ronald Zwartz
Ronald Zwartz kwam zelf in 1989 in de zaak „Ik heb drie jaar met mijn vader samengewerkt en dat ging best goed.” In 1992 deed Herbert de zaak over aan Ronald. „Hij wilde niet dat ik voor elk belangrijk besluit toestemming van mijn drie zussen zou moeten vragen”, zegt Ronald. „Hij regelde het daarom zelf met mijn zussen die geen interesse hadden hem op te volgen.”
Zevende generatie
Bij de opvolging van Ronald, die in augustus aftrad, was het nog eenvoudiger: Roderik is enig kind. Een bedrijf dat een grote waarde vertegenwoordigt overdragen aan kinderen, dat is nog niet zo simpel. „We hebben gebruikgemaakt van de BOR-regeling”, zegt Ronald. „Maar dat wordt in de toekomst lastiger.”
De BOR-regeling (de bedrijfsopvolgingsregeling) moet voorkomen dat hoge schenk- of erfbelastingen de continuïteit van de onderneming in gevaar brengen en wordt met ingang van komend jaar inderdaad versoberd. Mocht met de nu 1-jarige zoon Frederik van Roderik rond 2055 de zevende generatie Zwartz aantreden, dan wordt er dus weer enige creativiteit gevraagd...
