'Lockdown loopt op zijn einde, maar leed zzp-ondernemer is nog niet geleden'

Hoewel het niet in mijn aard ligt om te sikkeneuren, loop ik namelijk niet over van optimisme – ondanks de goede berichten. Voor veel zelfstandige ondernemers zal de coronacrisis namelijk langer duren dan de coronapandemie. Mensen die maandenlang, tot ruim een jaar, hun beroep niet hebben kunnen uitoefenen, mogen langzaamaan hun bedrijven weer opstarten.

Maar zij zijn niet van vandaag op morgen volledig op stoom. Beperkende maatregelen blijven immers van kracht. Die zorgen voor achterblijvende inkomsten. 'Ik moet opstarten met de rem erop', vertelde een judo-leraar mij. En dat terwijl hij wel aanloopinvesteringen moet doen om zijn sportschool te heropenen en zijn vaste kosten onverminderd doorlopen.

Bij TVL en TOZO: bekende bottlenecks waardoor zelfstandigen massaal achter het net vissen

Het kabinet heeft ingezien dat het voor groepen ondernemers nog lang geen zomer is. Het verlengt de coronasteunpakketten en biedt ondernemers ruimte bij het terugbetalen van opgebouwde belastingschulden. Dat is goed nieuws. Want, het kan macro-economisch misschien al weer goed gaan met Nederland; op het niveau van een individuele zelfstandige ondernemer is het leed soms niet te overzien.

Dit geldt zeker voor diegenen die steevast niet in aanmerking komen voor coronasteun, door voorwaarden als de partnertoets bij TOZO en de eis van een apart bedrijfsadres bij TVL. Het zijn bekende bottlenecks waardoor zelfstandigen massaal achter het net vissen, die met verlenging van de regelingen niet worden opgelost. De overheid geeft tot op heden geen sjoege om de toegankelijkheid van de economische steunpakketten voor zelfstandig ondernemers te verbeteren. 'Niet uitvoerbaar', luidt vaak het argument.

'Kan Niet ligt op het kerkhof, en Wil Niet ligt ernaast'

Op dergelijke momenten denk ik aan mijn oma. Die zei altijd: 'Kan Niet ligt op het kerkhof, en Wil Niet ligt ernaast'. Ook de beoogde vangnetregeling (de TONK) pakt in veel gemeenten beroerd uit, alhoewel we daar wel wat beweging de goede kant op zien. Het kabinet heeft gemeenten opgeroepen tot guller gedrag en enkelen passen de TONK inmiddels al ruimhartiger toe. Het laat echter onverlet dat zelfstandige ondernemers in de getroffen sectoren keihard zijn ingeteerd op hun financiële én mentale buffers. Waarschijnlijk duurt het jaren voordat zij die weer hebben aangevuld.

Het is daarom zaak dat zelfstandig ondernemers in deze - hopelijk laatste - fase van de coronapandemie én daarna geholpen worden om hun bedrijven en buffers opnieuw op te bouwen. Daar is het volgende voor nodig:

• Volle kracht vooruit met het vaccinatieprogramma;
• Zo snel als mogelijk verder versoepelen;
• Doortrekken van de coronasteunpakketten tot eind 2021;
• Landelijke richtlijnen voor de TONK-regeling, zodat niet de plek waar je woont maar de situatie waarin je verkeert bepaalt welke ondersteuning je krijgt;
• Coulance voor ondernemers bij de terugbetaling van belastingschulden. Er zullen ondernemers zijn voor wie het lastig blijft om hun schulden binnen vijf jaar af te betalen. Bij schrijnende gevallen moet maatwerk en kwijtschelding mogelijk zijn;
• Hulp aan zelfstandigen en die hun ondernemersvaardigheden willen aanscherpen en/of hun businessmodel kritisch onder de loep willen nemen. De wake-up call van corona kunnen we zo ten goede keren;
• Duidelijkheid over de positie van zelfstandigen op de arbeidsmarkt en een plek aan de overlegtafels;
• Ombouw in plaats van afbouw van huidige fiscale regelingen voor zelfstandigen tot een fiscale stimulans om sociale en ondernemersrisico’s af te dekken.

Oproep aan politiek: laat de aandacht voor getroffen ondernemers niet verslappen

Dit zijn allemaal ‘harde’ voorstellen, die je met regels en beleid kunt organiseren. Voor een goed en snel herstel van economie en ondernemer, zijn echter ook ‘soft skills’ nodig. Mijn laatste oproep aan de politiek is om de aandacht voor getroffen ondernemers niet te laten verslappen, hoe zeer we wellicht de neiging hebben om de coronabladzijde gauw om te slaan en aan een nieuw, leuker hoofdstuk te beginnen.

Ik vraag onze overheid met klem om de situatie van zelfstandig ondernemers die door corona een dreun van jewelste hebben gekregen, de aankomende jaren dienstbaar en met empathie te blijven bekijken. Ook als de economie in totaal weer groeit en er andere onderwerpen op de politieke agenda staan. De crisis heeft diepe sporen achtergelaten bij mensen van vlees en bloed. Pensioenpotjes zijn op, spaargelden - zelfs van kinderen - zijn aangesproken, bedrijfsactiva verkocht om het hoofd boven water te houden. Dit mag niet snel worden vergeten.