Voor het succesvol overdragen van het familiebedrijf moet je eerst even stilstaan

Jong en gedreven

Enthousiast, bijna hyper kan je wel zeggen, gedreven en ook onbevangen zit een piepjonge ondernemerszoon tegenover mij in mijn kantoor. Eigenlijk weet hij niet goed wat hij komt doen. Zijn vader, dga (directeur-grootaandeelhouder, red.) en derde generatie van een niet nader te noemen familiebedrijf, wist uit ervaring dat stilstaan, aandacht voor en overleg met de eventuele volgende generatie veel gedoe kan voorkomen. En dus probeerde ik zijn zoon stap voor stap mee te nemen door belangrijke vraagstukken die voor hem liggen, maar die voor hem onzichtbaar lijken. Zijn oudere zus lijkt in een later gesprek iets meer doordrongen van de impact die het opvolgen van haar vader zou hebben op haar leven. Haar laat ik daarom meer stilstaan bij haarzelf, bij wie zij is en hoe ze binnen het bedrijf haar eigen passie kan volgen in de toekomst.

De Dwaas

Misschien helpt het om de noodzaak van het stilstaan even visueel te maken. De onbevangenheid die ik bij jonge opvolgers zie doet me denken aan de afbeelding van De Dwaas. Dat klinkt niet zo aardig, maar zo heet die tarotkaart nou eenmaal die ik bedoel. Op die kaart staat een jonge knaap die in al zijn enthousiasme onbewust van de rotsen af dreigt te lopen. Google er maar eens op, dan zul je het zien. Je wenst de dwaas op de kaart toe dat hij even pas op de plaats maakt, z’n hoofd uit de spreekwoordelijke wolken haalt en even kijkt waar hij z’n voeten neerzet. Als hij de afgrond heeft gezien, kan hij z’n route aanpassen en doorgaan. Even stilstaan zal hem redden.

Gekke vragen

Het is dus niet onverstandig om de vaart er even uit te halen. Dat doe ik door - in de ogen van sommige opvolgers - rare vragen te stellen. ,,Hoe ziet je leven eruit als je met pensioen bent?”, vraag ik dan. De meesten beantwoorden dit met een lichte frons op hun voorhoofd en een enigszins verwarde blik. Mooi, denk ik dan. Dat was de rem die ik zocht. Vooral jonge twintigers denken dat ik gek geworden ben om ze te vragen zó ver vooruit te kijken. Het antwoord vind ik helemaal niet zo heel erg interessant, want mijn bedoeling is dát ze kijken. Dat ze niet langer met hun neus in de lucht lopen maar dat ze hun blik vooruit werpen, zodat ze een horizon kunnen zien. Dan kun je zien waar je naartoe gaat, of je op de goede weg bent en wat er op je af komt.

Stilstaan voor beide generaties

Na één vraag zijn ze nog niet van me af. Gelukkig vinden de meesten het ook wel leuk om even te bezinnen op de impact van het life event dat voor de deur staat; de opvolging dus. Om het stilstaan wat te verlengen, geef ik zelfs huiswerk mee. Zo kan het zijn dat thuis het gesprek over de impact van opvolging al op gang komt, want eventuele broers en zussen krijgen ook huiswerk mee. De vader en/of moeder betrek ik op een iets minder intensieve manier, maar ook zij mogen even stilstaan om te reflecteren op hun eigen rol. Vaak zijn zij vooral bezig met het bedrijf of met het geluk van de kinderen. Zelfreflectie is dan vaak nieuw, maar ze zien de meerwaarde er al snel van in.

En weer door…

Een met regelmaat trillende telefoon leidt de aandacht af van mijn jonge coachee. ,,Als het belangrijk is, moet je hem maar even opnemen”, zeg ik geduldig. Gegeneerd drukt hij de beller weg, en hij legt uit dat het stormloopt momenteel. Hij is hier aan het stilstaan tussen de bedrijven door. En ach, als dat werkt is dat helemaal prima. Al die drive is heel hard nodig als ondernemer, dus ik prijs ze er alleen maar om. Het is aan mij om door al dat ongeduld heen te breken, om ze even pas op de plaats te laten maken. Eventjes maar. Zodra de horizon in zicht is, mogen ze van mij - enthousiast maar nu wel bewust - gelijk weer door.