Nico Dijkshoorn: 'Koffiezetten als nieuwe studierichting'

Koffie. Ik ben blij dat je het woord nog mag gebruiken. Daarom schrijf ik het nog maar een keer. Koffie. ‘Lekker bakkie koffie’, dat mag dan weer niet. Zo ordinair praat je niet over koffie, alsof Tante Leen van Café De Vliegende Tering net een bak filterkoffie op tafel heeft gezet. Koffie is een levend organisme, een mindset, misschien zelfs wel een way of living. Je behandelt iedere koffieboon alsof het je eigen kind is. ‘Dit zijn mijn kinderen, Lies, Vincent en Arabica Tricolore.’

Toch kan dit alles binnenkort weer heel anders zijn. Ongeveer om de vier maanden wordt koffie uit de vorige eeuw weer ontdekt. Niks capsules, maar het gezellige geluid alsof een incontinente hond ergens in de hoek van je huis luidruchtig zijn darmen leegt. Niets zo gezellig en nostalgisch als het laatste water dat door een koffiefilter loopt.

Filtergorgel

Mijn zoon kende dat geluid niet. Ik zette onlangs, als een daad van verzet, tijdens een korte vakantie op Terschelling, een flinke pot filterkoffie. Mijn zoon lag nog in bed. Na de laatste diepe filtergorgel, het moment dat het laatste water juichend uit de gemalen koffie valt, holde mijn zoon vanuit zijn slaapkamer de huiskamer in. Hij pakte een verrekijker en ging voor het raam staan. Hij tuurde naar onze tuin. ‘Stil’ fluisterde hij. ‘Ik hoorde een stervend hert.’

Ik kreeg pas in de gaten dat koffie de verkeerde kant op ging toen Gordon koffiewinkels begon te openen. Als Gordon een moderniteit omarmt, dan weet je als ondernemer dat je meteen de andere kant op moet bewegen. Alles wat Gordon onderneemt verandert in iets waar je liever niet mee wordt geassocieerd. Spijkerbroeken, een verknipte variant op Amerikaanse soul en nu dus koffie.

Ik zie het als een soort eindpunt, BN’ers die het romantische koffieleven beginnen te omarmen. Ik maakte me wel al zorgen. Alleen op deze website krijg je 1023 treffers als je op het woord ‘koffie’ zoekt. Kijk je naar de zoekresultaten dan krijg je in één oogopslag heel duidelijk een alarmerend beeld van de koffiebeweging. ‘Groene koffie bij nieuw Westerborks koffiehuis’. 'Twentse Bierbrouwerij begint eigen koffiemerk. ‘Eigenaar Meesterlijke Koffie en Thee: 'Koffiezetten is een vak apart’.'

Die laatste zin raakt de kern. Ik leef inmiddels in een wereld waarin koffiezetten wordt gezien als een nieuwe studierichting. Koffiezetten en inschenken wordt niet meer uitbesteed aan wilsonbekwamen, maar je moet ervoor hebben doorgeleerd. Je moet een studiereis maken naar Colombia, aan een koffieboon ruiken en zeggen: ‘Ik ruik verdriet, ik ruik fruit, ik ruik een lied vol hartstocht uit de 18e eeuw.’

Koffie is het nieuwe modulaire koken. Ook nooit begrepen en toch was dat jarenlang een wereldwijde hit. Iemand een bord met gebakken bloedworst voor zijn neus zetten en dat die bloedworst dan gevriesdroogd stierensperma met chemisch gemodificeerd bietensap blijkt te zijn. Iemand in een appel laten bijten en dat het een gebakken lever blijkt te zijn in de vorm van een appel.

Koffie doet dat nu ook. Het trekt hysterische ondernemers aan. Mannen die vier jaar geleden nog onder een auto lagen in een slecht draaiende garage zijn nu opeens barista. Een meester koffiezetter. Mannen of vrouwen die kortgeleden nog in een gestreepte boodschappentas bakken kwark naar huis sleepten kunnen, met de juiste ondernemingsdrift, opeens een winkel openen die Burned Pleasure heet.

Melkschuim met figuurtje is uit

Gisteren ben ik, in een vlaag van research, midden in zo'n modern koffie slash lifestylegebeuren gaan zitten en heb ik gekeken wat ze nu eigenlijk doen. Wat op dit moment de nieuwe crazy shit is. Belangrijk nieuws: melkschuim met figuurtje is uit. Wie een dennentakje op zijn koffie krijgt weet dat hij in de verkeerde tent zit. Wel heel erg now and wow: steeds kleiner wordende kopjes.

Denkt dan aan espresso-kopjes ter grootte van een kunstoog voor een veldmuis. Er worden - ik heb ze geteld - 36 verschillende handelingen verricht, waarvan er 34 heel veel geluid maken en daarna krijg je een stukje hol porselein met drie oogdruppels koffie erin. De prijs: een pak vacuüm verpakte, gemalen koffie.

Nu, tijdens de crisis, hoop ik dat al die ellende in ieder geval iets goeds oplevert. Dat een van die zwarte baard-barista’s tijdens de isolatie slappe filterkoffie van oma ontdekt en dat die rage als een virus over Nederland zal trekken.