We leven nu negen maanden na de val van Kabinet Rutte III, en zeven maanden na deverkiezingen. Alsof er niets aande hand is, blijft politiek Den Haag vooral met zichzelf bezig. Metbeeldvorming in plaats van beleid. De carrousel van ministers enstaatssecretarissen draait na elke crisis vrolijk door. Onzedemissionaire premier zou na tien jaar toch moeten weten datbeeldvorming volgt uit het beleid dat je voert, of nalaat uit tevoeren. Er zijn genoeg voorbeelden uit de afgelopen tien jaar te noemenwaarbij zíj́n kabinetten het gevoerde beleid als een boemerang inhet gezicht kreeg terug geslingerd. Ik doe een kleinegreep.
Hoe het woningtekort toenam
Een buitengewoon pijnlijk voorbeeld is natuurlijk de toeslagenaffaire. Reden voor de val van Kabinet Rutte III. Voor de 40.000 gedupeerden ettert de zaak nog steeds door, getuige deze indrukwekkende documentaire die afgelopen week werd uitgezonden. Of neem de onbevredigende manier waarop de aardbevingsschade in Groningen wordt afgewikkeld: een grote groep wordt nog steeds niet gezien.
In de Troonrede werd met geen woord gerept over ondernemers, over zzp'ers die al anderhalf jaar aan het potverteren zijn, over de cultuursector, de horeca- en evenementbedrijven die hun inkomsten zagen verdampen, over de leningen van de bank waar ondernemers nog geen inkomsten tegenover zien staan.
Het woningtekort in Nederland werdmede veroorzaakt door invoering van deverhuurderheffing die woningcoöperaties jaarlijks 1,7 miljardeuro kost –een verkapte belasting om de staatskas op orde tekrijgen van toenmalig minister van Wonen Stef Blok in kabinet RutteII, die in diezelfde tijd buitenlandsebeleggers probeerde te paaien om huizen van woningbouwcoöperatiesop te kopen; juist, dezelfde man die nu als minister van EconomischeZaken na het sluiten van de gaskraan in Groningen gasuit de Waddenzee wil halen; een uniek natuurgebied dat doorUnesco op de Werelderfgoedlijst is gezet. Hiervoor was hij overigensminister van Buitenlandse zaken, die – voordat Sigrid Kaag zijnstokje eind mei van dit jaar overnam – de roep om evacuatieplannenvan de ambassade uit Kabul vorig jaar negeerde, zoals de Volkskrantonlangs onthulde.
De stikstofcrisis laat zien dat de achtereenvolgende kabinetten in de afgelopen tien jaar alles hebben gedaan om over de uitstoot van stikstof geen keuzes voor de lange termijn te maken.
Wetgeving ominternationale wetgeving te omzeilen
De stikstofcrisislaat zien dat de achtereenvolgende kabinetten in de afgelopen tien jaar– het RIVM waarschuwde hier al in 2004 voor - alles hebben gedaanom over de uitstoot van stikstof geen keuzes voor de lange termijn temaken. Sterker: er werd in 2015 nog een wet opgesteld en aangenomenom bij natuurgebieden tijdelijk extra vervuiling toe te staan.Uiteindelijk kon de Raad van State in 2019 niet anders dan op grondvan Europese wetgeving de regering terug te fluiten.
Johan Remkes,dezelfde die nu de formatie moet lostrekken, concludeerde vorig jaarin het rapport ‘Niet Alles Kan’ dat de plannenom de stikstofcrisis aan te pakken onvoldoende zijn en juridischgeen stand zullen houden. Dat boeren en de bouwsector zo boos zijn,is meer dan logisch: hen werd lange tijd een worst voorgehouden, diehen nu weer is afgepakt. En wat te denken van het zwabberendecoronabeleid van ministerHugo-dansen-met-jansen-de-Jong, waar vooral de horeca- encultuursector in Nederland anderhalf jaar de wrange vruchten vanplukken. De nachthoreca mag open, maar als Assepoesters moeten weklokslag twaalf naar huis. Wie verzint het?
Lees ook: Juist nu hebben we een regering nodig, maar de politiek blijft hangen in de achteruitkijkspiegel
Alleen het decorstaat nog overeind
Die anderhalve meterwas de hele zomer al een wassenneus, in restaurants, op terrassen,markten en in krappe winkeltjes. Het decor stond nog wel overeind -de ontsmettingsgel bij de voordeur, de waarschuwingsbordjes om 1,5meter afstand van elkaar te houden en de handenwas instructies op hettoilet - maar iedereen was het toneelstuk allang vergeten. Het groteMax Verstappen-feest in Zandvoort met tienduizenden bezoekers leverdeuiteindelijk niet de uitbraak van corona op, die werd gevreesd. GGDKennemerland meldde dat 91mensen twee weken na de Grand Prix positief waren getest.
Nederland is en blijft een goed land om in te wonen’, sprak de Koning afgelopen dinsdag in de troonrede. Zeker, maar niet voor iedereen.
Vertrouwen in depolitiek daalt naar ongekend laag niveau
‘Nederland is enblijft een goed land om in te wonen’, sprak de Koning afgelopendinsdag in detroonrede. Zeker, maar niet voor iedereen: voor teveel mensen isde toekomst onzeker, omdat de politiek niet thuis geeft. Geenregering formeert. Geen keuzes maakt. Meer bezig is met beeldvormingover zichzelf dan met het uitdenken en invoeren van beleid voor delange termijn. In de Troonrede werd met geen woord gerept overondernemers, over zzp'ers die al anderhalf jaar aan het potverterenzijn, over de cultuursector, de horeca- en evenementsector die huninkomsten zagen verdampen, over de leningen van de bank waarondernemers nog geen inkomsten tegenover zien staan.
Lees ook: Boek 'Propaganda' vertaald: in 2021 even actueel als in 1928
Alleen voor de bühne regeren, voor beeldvorming, heeft consequenties. Een dag voor Prinsjesdag werd bekend gemaakt dat zes op de tien Nederlanders nog maar weinig vertrouwen heeft in de politiek. Mensen keren zich af van politici en duiken in hun eigen gelijk. Ondernemers hebben baat bij een stabiele samenleving en een enigszins voorspelbare toekomst: investeringen vragen niet om verrassingen in wetgeving of afgedwongen maatregelen, omdat de regering internationale wetgeving negeert.
Desondanks staat onze immer vrolijke demissionair minister-president na de opening van het parlementaire jaar weer grijnzend voor de camera. Hij heeft er patent op om bij crises met diepe rimpels in zijn voorhoofd te doen alsof hij wordt overvallen door ‘de gebeurtenissen’ om vervolgens na tig vergaderingen met een grote grijns te verkondigen dat hij wel denkt dat ‘het kabinet eruit komt’. Of het demissionaire kabinet. Dat maakt hem niet uit. Als de beeldvorming maar klopt.
Tonie Broekhuijsen
Mediaspecialist
MediaspecialistTonie Broekhuijsen vertaalde de klassieke communicatiebijbelPropaganda van Edward Bernays naar het Nederlands, en voorzag het vaneen uitgebreid voorwoord. Het boek is te bestellen bij de webshopvan DeOndernemer via deze link.
