Blog Willemijn Verloop
Dag destructief kapitalisme, hallo gebalanceerde economie
De kloof tussen rijk en arm vormt een bedreiging voor zowel planeet als samenleving, resulterend in een botsing tussen democratie en kapitalisme. Ondernemer Willemijn Verloop ziet een groeiende weerstand tegen beide systemen en verandering in waarden. Zij wijst op het naderende Impact Tipping Point, en pleit voor een nieuwe economische vorm.
Willemijn Verloop
Willemijn Verloop is ondernemer, investeerder en founding partner van Rubio Impact Ventures. Rubio werkt samen met ondernemers die schaalbare oplossingen creëren voor maatschappelijke problemen en systeemveranderingen versnellen.
Willemijn is tevens founder en vicevoorzitter van War Child, co-founder van Social Enterprise NL en onder andere commissaris bij Tony’s Chocolonely en founding chair van de Nederlandse National Advisory Board on Impact Investing.
Sinds het begin van de negentiende eeuw heeft de industriële revolutie het kapitalisme aangejaagd. Sindsdien is het systeem nauwelijks meer veranderd. De ontwikkeling van het kapitalisme heeft geleid tot de versterking van het geld als substituut voor de natuur, het heeft onze natuurlijke hulpbronnen uitgeput en de natuur geleidelijk vernietigd. Het heeft individualisme aangejaagd en de kloof tussen rijk en arm vergroot.
In de laatste jaren is het begin van een kanteling aan het plaatsvinden naar een nieuwe economische vorm. Een vorm waarin andere, niet-financiële waarden steeds belangrijker worden. Ondanks dat die kanteling pas net begint, en er nog vele bizarre kapitalistische excessen zijn, zie ik goede onderliggende positieve trends ontstaan. Zoals de trend richting hernieuwbare energieproductie, die recent weer werd bevestigd in het World Energy Investment 2023-rapport van het Internationaal Energieagentschap (IEA). Die transitie gaat veel harder dan gedacht.
"Het is generatie Z die het voortouw heeft genomen en producten van vervuilende bedrijven niet meer wil kopen, en er ook niet meer wil werken. Ze zijn op zoek naar het creëren van maatschappelijke waarde. Die trend is cruciaal voor het bereiken van het Impact Tipping Point"
Bizarre statistiek
Hetzelfde rapport meldt ook dat olie- en gasbedrijven oogverblindende winsten hebben geboekt (dankzij de hoge energieprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne) en dat veel van hun toezeggingen om uitstoot te verminderen en te investeren in schone energie weer zijn teruggedraaid (slechts 4 procent van hun kapitaalinvestering en 0,5 procent van het netto-inkomen in 2022!).
De bizarre conclusie is dat al het geld dat olie- en gasbedrijven in de afgelopen twee tot drie jaar aan terugkoop en dividend hebben uitgegeven (totaal 1,5 miljard) genoeg zou zijn geweest om alle vereiste investeringen in schone brandstoffen tot 2030 te kunnen financieren.
Een beweging die de noodzakelijke verandering teweeg kan brengen
Maar ik zie dit soort excessen als stuiptrekkingen die op langere termijn onhoudbaar zijn. Publieke verontwaardiging zwelt aan, klimaatverandering dringt zich steeds zichtbaarder op in onze dagelijkse werkelijkheid, en daarmee wordt de onderliggende trend van de rebellerende consument steeds sterker. Het is generatie Z die het voortouw heeft genomen en producten van vervuilende bedrijven niet meer wil kopen, en er ook niet meer wil werken. Ze zijn op zoek naar het creëren van maatschappelijke waarde. En die trend is cruciaal voor het bereiken van het Impact Tipping Point.
Lees ook: 'Verduurzaming essentieel voor toekomstige economie en ondernemerschap'
Het belang van transparantie
Om die beweging te versnellen is het belangrijk dat er meer transparante voorbeelden komen van bedrijven die een gezonde balans tussen groei en impact laten zien. En dan bedoel ik ook écht laten zien. Enkel als er transparantie is over de maatschappelijke impact kunnen we het oude kapitalisme loslaten. Transparantie zal het gedrag van bedrijven sturen, omdat transparantie de consument in staat stelt om de juiste keuzes te maken. Keuzes die de winstgevendheid van bedrijven beïnvloeden en investeerders in staat stellen vergelijkbare keuzes te maken.
Bovendien zal het regeringen helpen om heldere kaders te creëren die een gebalanceerde economie nodig heeft. Er wordt al gesproken over een CO2-belasting, nog mooier zou zijn als we minder belasting op loon gingen heffen en meer op grondstoffen (Ex-tax) of als we het gaan kijken naar belastingverminderingen voor bedrijven die een positieve impact hebben op de samenleving.
Sociale kloof dichten
Transparantie kan daarnaast helpen om de sociale kloof in de samenleving te dichten. Democratie en kapitalisme botsen in de verdeling van kapitaal en werk, waar de winsten enkel de hoogst opgeleiden bereiken. Dit is een evenwicht dat we moeten herstellen. De bizarre corporate bonussen en bedrijven waar de ceo vierhonderd keer meer verdient dan zijn gemiddelde medewerker. Dit soort contrasten is ongezond en ongewenst, ze creëren het gevoel bij mensen dat de democratie niet voor hen werkt en ze komen in opstand en worden vatbaar voor de beloften van populistische leiders.
Lees ook: Sociaal ondernemerschap: een gemis bij het vak economie
Op weg naar een gebalanceerde economie
Transparantie is natuurlijk niet het enige dat we nodig hebben om het Impact Tipping Point te bereiken. Dat vereist een brede samenwerking tussen bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en flinke publieke druk. Alleen door alle krachten te bundelen kunnen we een blijvende impact maken.
Ik zie het Impact Tipping Point niet als een eindpunt, maar als een katalysator voor verdere verandering. We nemen afscheid van destructief kapitalisme en gaan op zoek naar een systeem van refuse, reduce, repair, re-use, recycle en boven alles: reconnect. In mijn maandelijkse column voor De Ondernemer zal ik jullie vanaf nu meenemen in deze zoektocht. Samen gaan we op weg naar een gebalanceerde economie, waarin ‘beter voor mij' en 'beter voor de wereld' perfect hand in hand gaan.
