ABN AMRO: 'Niet alleen maatregelen raken bedrijfsleven, ook het virus zelf'

De vergelijking tussen gemeentes laat ook zien dat het vooral de hoogte van het aantal besmettingen is die doorwerkt in het aantal lokale fysieke transacties. Zo waren de effecten van de eerste virusuitbraak op het aantal transacties in de stad Groningen fors (-40 procent), maar in Amsterdam nog veel forser (-55 procent) omdat het virus daar sterk om zich heen greep. De grote verschillen tussen deze en andere gemeentes houden volgens ABN AMRO geen verband met de lockdownmaatregelen, die in alle gemeentes immers even streng was en tegelijkertijd inging.

Aantal transacties sinds halverwege september gedaald

De bank concludeert hieruit dat consumenten geneigd zijn de hand op de knip te houden naarmate het virus zich sneller in hun lokale omgeving verspreidt. Dit is goed zichtbaar in het supermarktbezoek. De totale uitgaven aan levensmiddelen nemen weliswaar niet af, maar het aantal transacties wél, wat betekent dat er per bezoek meer wordt besteed. Ook worden er meer online boodschappen besteld. Hieruit leidt ABN AMRO af dat consumenten liever niet de deur uitgaan. Ook geven zij minder uit naarmate het virus zich sneller verspreidt, ongeacht een aanscherping van de maatregelen.

Gegeven het aantoonbare effect van het virus, in combinatie met de iets aangescherpte overheidsmaatregelen, zal de tweede golf vanuit economisch perspectief impact hebben. De transactiegegevens over de laatste weken van september duiden hierop. Zo daalde het totale aantal transacties met 8 procent in de aanloop naar de aankondiging van nieuwe maatregelen op 28 september. De gemiddelde daling in juli en augustus bedroeg 4 procent.

Economie krimpt naar verwachting met 5,2 procent

Als de regering niet tot een tweede zware lockdown overgaat, zullen de gevolgen van de tweede golf minder schadelijk zijn. Toch kan de impact hiervan - zeker in combinatie met tweede ronde-effecten als een groeiende werkloosheid en een stijging van de faillissementen – zeker niet worden genegeerd.

,,Naarmate deze effecten zich manifesteren, zullen consumenten hun uitgaven nog verder beperken. Terwijl Nederland in het tweede kwartaal tot de eurolanden met de laagste economische krimp behoorde, bevindt onze economie zich door het hoge aantal besmettingen juist in de achterhoede van de eurozone”, benadrukt Nora Neuteboom, econoom bij ABN AMRO. ,,Door de opleving van het virus verwachten we dat de groei ook in het vierde kwartaal zwak is en slechts tussen 1 en 1,5 procent zal bedragen. Per saldo verwachten we dat de economie in 2020 met 5,2 procent zal krimpen, waarna pas in 2021 weer een matige groei van 2,9 procent in het vooruitzicht ligt.”

Mathijs Bouman: 'Virus doet winkelverkopen dalen'

Econoom Mathijs Bouman bracht recent aan de NOS een soortgelijk geluid als dat van de ABN AMRO-collega's: ,,Er is veel gekeken naar wat er is gebeurd de afgelopen maanden in verschillende landen. En daaruit blijkt dat het grootste gevaar voor de economie komt van het virus, niet van de maatregelen. Het virus maakt consumenten bang waardoor ze geen geld meer uitgeven."

Bouman: ,,In mei nam de consumptie al weer toe. Mensen dachten dat het wel weer kon, ze waren minder bang. Er is een interessant onderzoek in de VS naar betalingen en winkelbezoeken: wat verklaart het beste de daling van de winkelverkopen? Dat is het virus. Niet de maatregelen."