Bij online bestellingen is achteraf betalen al jaren gemeengoed. Maar nu werkt Adyen samen met Klarna dat uitgesteld betalen regelt, aan de mogelijkheid dat winkeliers dat aanbieden. Het is niet echt pinnen op de oude manier. Betalen op de pof in de winkel gaat via de app van Klarna, door een QR-code op een Adyen-terminal op de toonbank wordt het geld aan de winkelier overgemaakt. De klant betaalt later aan Klarna.
De betaalmethode in de winkel is officieel nog een proef. Bij H&M is het al mogelijk om in de winkel kleding via de app op afbetaling te kopen. Adyen en Klarna bieden met het ‘pinnen op de pof’ zo eigenlijk een moderne creditcard, zonder dat je daadwerkelijk die creditcard hebt. Volgens de bedrijven is er vraag naar kopen op afbetaling in de winkel.
'Lastig om overzicht te houden’
,,Er is wel iets te zeggen voor achteraf betalen als je online iets bestelt. Als je eerst wil weten of het echt goed past en de juiste kleur en noem maar op. Ook is het fijn als je even geen geld hebt voor die wasmachine en in termijnen kunt betalen. Als je maar zo snel mogelijk betaalt. Als je dat niet doet, is het heel lastig om overzicht te houden als je een paar keer per week iets via Klarna koopt’’, waarschuwt Karin Radstaak van budgetvoorlichter Nibud.
Als je het nu niet kunt betalen, wie zegt me dat je het over dertig dagen wel kan betalen?
,,Als je het nu niet kunt betalen, wie zegt me dat je het over dertig dagen wel kan betalen? En tegen die tijd heb je misschien al weer andere uitgaven gedaan via Klarna die je nog moet betalen of heb je ook bij een andere aanbieder op afbetaling gekocht. Dat maakt uitkomen met je geld moeilijk.’’
Impulsieve aankopen
Overzicht houden wordt nog ingewikkelder als Klarna-betalingen in fysieke winkels gemeengoed worden. Feitelijk lopen consumenten dan als een Amerikaan met een stapeltje creditcards op zak door de winkelstraat te kijken welke het doet. Impulsieve aankopen worden dan nog eenvoudiger omdat het banksaldo er niet toe doet. Klarna is niet alleen. Ook Riverty en Billink zijn grote spelers op de markt. En die markt is enorm.
In 2022 werd 45 miljoen keer iets online op afbetaling gekocht; in totaal voor 4,8 miljard euro. De bedrijven krijgen per transactie geld van de online verkoper, dat loopt op tot zo’n 4 procent van het aankoopbedrag.
Als de klant niet op tijd betaalt, veelal binnen dertig dagen, komen er aanmaningskosten bij. Klarna zegt dat bij iedere transactie goed wordt gekeken of de klant dit financieel nog wel kan dragen. ,,In Nederland betaalt 99,4 procent van de mensen op tijd’’, zegt Daniel Greaves van Klarna. Maar overzicht hoeveel degene bij andere aanbieders nog moet afbetalen of dat er mogelijk andere schulden zijn, is er niet. Kopen op de pof is natuurlijk niet nieuw. Vroeger gebeurde het ook bij de kruidenier om de hoek en in het café. Wehkamp bood in termijnen betalen al aan in de jaren 50 van de vorige eeuw. Maar toen was geld nog voornamelijk contant geld dat je echt in handen had en geen abstract getal op je telefoon.
Zonder ooit een euro vast te hebben komen er nu steeds meer mogelijkheden om te betalen. Betalen met de telefoon of smartwatch is gemeengoed. Jaarlijks sturen we elkaar 150 miljoen Tikkies. In Amerika kan het met iPhones inmiddels nog makkelijker, gewoon de twee telefoons even tegen elkaar houden. Het is eenvoudiger dan ooit om je geld uit te geven. Deskundigen wijzen erop dat met name jongeren in de problemen kunnen komen. Er is geen goede leeftijdscontrole bij gebruik van achteraf betalen. Vorig jaar waren er zo’n 600.000 uitgestelde betalingen door jongeren tussen 13 en 17 jaar blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten; terwijl wettelijk 18 jaar de leeftijdsgrens is bij kopen op afbetaling.
Vanwege Europese regels is het niet te verbieden
De Tweede Kamer nam deze week een motie aan om buy now, pay later in fysieke winkels te verbieden. Maar staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming) zei meteen dat hij het vanwege Europese regels niet kán verbieden. Pas in 2026 als er nieuwe EU-regels zijn kan toezichthouder Autoriteit Financiële Markten zo nodig ingrijpen in de sector. AFM wil dat de leningen bij de bedrijven die uitgesteld betalen aanbieden geregistreerd worden bij het Bureau Krediet Registratie, zodat duidelijk wordt hoeveel verschillende leningen er lopen en dat de leeftijdsverificatie waterdicht wordt. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door je te legitimeren in de winkel, net als bij het kopen van sigaretten of alcohol.
Ook AFM ziet gevaren door de stapeling van schulden bij ‘kwetsbare groepen’ die het financiële overzicht verliezen. Volgens de toezichthouder is er een wezenlijk verschil tussen online op afbetaling kopen of in een fysieke winkel. Online kun je er nog een goede reden voor hebben. Past die jas wel? Maar in een winkel zijn het mogelijk vooral kopers die eigenlijk het geld niet hebben voor die nieuwe merkjas.
