Altijd de blik naar voren

Theater de Veste in Delft bestaat deze week twintig jaar. Het theater heeft in die twee decennia heel wat veranderingen doorgemaakt. Qua gebouw, maar ook qua programmering. Directeur Jan Bartels blikt terug, maar kijkt liever nog vooruit, want daar liggen nieuwe mogelijkheden. "We proberen het begrip 'theater' op een andere manier te zien", vertelt hij in een interview met het AD.

Het is een regenachtige week in Delft. Eigenlijk geen weer voor een verjaardagsfeestje. Maar weer of geen weer, het theater viert zijn 20-jarig bestaan met een speciaal jubileumprogramma. Op zaterdag 16 januari krijgt het publiek bijvoorbeeld een diner voorgeschoteld terwijl ze ook moderne uitvoeringen van klassieke stukken zien. Het typeert de nieuwe vorm van theater die Theater de Veste biedt. Naast klassiek toneel is er ruimte voor moderne dans, een pubquiz, workshops of een college van een TU Delft-professor. De vorm waarin een verhaal verteld wordt, staat niet langer vast. Die verandering werd ingezet onder leiding van directeur Jan Bartels, die ruim tien jaar geleden aantrad. ,,Als je me tien jaar geleden had gezegd dat we nu TEDx-evenementen zouden organiseren of dat er wetenschappers op het podium staan, dan had ik gezegd: dat is toch geen theater," zegt hij.

Maar tijden veranderen. Hoewel de focus nog steeds op theater ligt, biedt Theater de Veste bezoekers nu dus een breder programma. "Elk verhaal dat inspireert, moet hier verteld kunnen worden. Vergelijk het met de Speakers' Corner in Hyde Park, Londen. Daar gaat iemand op een zeepkist staan, doet zijn verhaal en wie het interessant vindt, blijft luisteren. Daar gaat het bij ons ook om: bezoekers inspireren."

BelevingGevraagd naar de kernmomenten van de afgelopen twintig jaar, vertelt Bartels meer over innovatie. ,,Een jaar of acht geleden, hebben we ingezet op zichtbaarheid van Theater de Veste buiten het gebouw. Veel voorstellingen op locatie, op festivals. Je laat er dingen zien, die je niet kwijt kunt in het pand. Geen rechttoe-rechtaan theater, maar meer een beleving." Dat beviel goed. Zo goed, dat de zoektocht naar meer van dat soort nieuwe theater- en vertelvormen een terugkerend thema is in toekomstplannen voor Theater de Veste. ,,We proberen het begrip theater op een andere manier te zien."

Het is een tactische, maar zeker ook een noodzakelijke zet. Door de economische crisis en de bezuinigingen op de cultuursector is het lastig om publiek binnen te krijgen en bezoekers vast te houden. Maar met de nieuwe programmering lukt dat aardig. ,,Door het andere aanbod hebben we de klap grotendeels op kunnen vangen. Relatief gezien misten we maar een paar duizend bezoekers, ten opzichte van onze gouden eeuw."

Bartels vindt dat de crisis en de bezuinigingen ook iets positiefs hebben gebracht. ,,We zijn er bepaald niet door in een sleur terechtgekomen. En: het heeft de ontwikkeling van het theater in een stroomversnelling gebracht." Eens in de vier jaar blikt Theater de Veste uitgebreid vooruit op de toekomst. Er worden trends gesignaleerd met mensen uit allerlei sectoren, zoals mode, film, de non-profitsector uit de stad maar ook van daarbuiten. Het idee is dat bijvoorbeeld iemand uit de filmindustrie ontwikkelingen in zijn of haar sector signaleert waar de rest van kan leren. Uit een vorige sessie kwam onder andere het idee om meer in te zetten op de samenwerking met TU Delft.

Collega'sBartels heeft ook veel contact met andere theaterdirecteuren. Met een zes- of zevental collega's uit onder meer Rotterdam en Haarlem, heeft hij een aantal keer per jaar een overlegdag. ,,We leggen dan alles op tafel. Wat gaat er goed, wat niet. Als je iets hebt ontdekt wat werkt, dan houd je dat niet voor jezelf." Zo kan een ander theater een samenwerking met een universiteit aangaan naar Delfts voorbeeld. Graag zelfs, zegt Bartels. ,,We produceren dat programma zelf en het is erg arbeidsintensief. Als een andere plaats het overneemt, kan je de kosten verdelen. Dit soort uitwisselingen moeten we als theaters meer doen. Het gebeurt nu veel te weinig."

Glazen huisTheater de Veste werkt zelf veel samen met de Rijswijkse Schouwburg. Delft heeft de dans- en toneelvoorstellingen, Rijswijk - met een grotere zaal - musicals en andere, duurdere producties. "Het is voor ons allebei een toegevoegde waarde. Het zorgt voor publieksopbouw." Een tweede theaterzaal hoeft er wat Bartels betreft dus niet te komen. Maar, als hij een wens voor de toekomst mag noemen, dan is het een soort glazen huis op het platte dak van het gebouw. "Net als ons theatercafé creëert dat een lossere sfeer. Je maakt theater daarmee laagdrempeliger. We zijn hier tenslotte voor alle Delftenaren."