Economen zien kansen voor Amsterdam

Premier Mark Rutte rekende al op een bescheiden Brexitbonus voor Amsterdam. Als financieel centrum zou de stad op de korte termijn garen spinnen bij een Brits vertrek uit de Europese Unie, zei hij vorige week in een interview met persbureau Bloomberg. Als zelfverklaarde anglofiel zei Rutte het toch vooral om zijn argument kracht bij te zetten dat het op den duur het beste is als de Britten bij de EU blijven. Maar als het referendum uitdraait op een Britse alleingang, kan dat leiden tot het vertrek van financiële instellingen uit de Londense City.

Maar economen zijn er allerminst van overtuigd dat die dan in Amsterdam neerstrijken. Harald Benink, hoogleraar Banking en Finance aan de Universiteit van Tilburg, verwacht dat ze toch vooral zullen uitwijken naar Frankfurt - in het hart van de grootste Europese economie waar al veel banken kantoor houden, omdat de Europese Centrale Bank daar gevestigd is. En anders zullen ze wel voor Parijs kiezen.

Zuidas"De Zuidas is toch een relatief klein financieel centrum geworden. Het is maar de vraag of Amsterdam voor veel spelers in deze markt aantrekkelijk is," zegt Benink. "Misschien in bepaalde niches, zoals pensioenbeheer of institutionele beleggers."

Maar daarmee is meteen gezegd dat Benink niet rekent op financiële instellingen die nog helemaal niet in Amsterdam zitten. Hij denkt eerder aan fondsbeheerders van ING of pensioenbelegger APG. "Als er al een groei van de werkgelegenheid te verwachten valt, dan komt die van Nederlandse banken en pensioenbeleggers die personeel uit Londen terughalen."

VrijhandelsverdragEn dan nog is het maar de vraag hoe de Brexit gestalte krijgt. Als het Verenigd Koninkrijk bij het vertrek uit de EU vriendelijke voorwaarden weet te bedingen, zullen de gevolgen voor de Londense City beperkt zijn, zegt Benink. "Houden ze toegang tot de interne markt? Of is het sentiment in de EU: dat moeten we niet willen!"

Dat is ook de grote vraag als het gaat om de impact van een Brexit op de economie als geheel. Voor heel Nederland schat het Centraal Planbureau het verlies aan welvaart op 1,2 procent van het bbp in 2030, oftewel 575 euro per Nederlander. Ook zou het 40.000 banen kosten. Maar als het de EU en de Britten na de twee jaar durende uittredingsprocedure lukt om een nieuw vrijhandelsverdrag te sluiten, wordt al een deel van de schade weggenomen. Dan zal de Brexit een rem op de Nederlandse economie zetten van 0,9 procent, 450 euro per Nederlander.

Stijgende werkgelegenheidMaar dan gaat het over heel Nederland. Voor de Amsterdamse economie kan de Brexit weer net anders uitpakken. Een Brits vertrek uit de EU zal de chemie, de voedselverwerkende industrie en fabrikanten van motorvoertuigen en elektronische apparatuur nog de meeste schade berokkenen, en die sectoren zijn vooral buiten Amsterdam geconcentreerd. In andere sectoren kan de werkgelegenheid volgens het CPB juist stijgen. Daarbij noemen de rekenmeesters van het kabinet ook de voor Amsterdam belangrijke financiële dienstverlening.

Ook kredietverzekeraar Euler en de Rabobank maken dat onderscheid. Met België en Ierland behoort Nederland tot de EU-lidstaten die het hardst worden geraakt door een Brexit. Dan gaat het volgens de Rabobank vooral om de landbouw, de delfstoffenwinning en de industrie (vooral: leer en schoenen, textiel, elektrische en optische apparaten). Maar voor leveranciers van producten en diensten die de EU nu uit het Verenigd Koninkrijk importeert, geeft een Brexit ook weer nieuwe mogelijkheden. De zakelijke en financiële dienstverlening kunnen daarvan profiteren, volgens Euler en de Rabobank. Lees: Amsterdam.

OnzekerheidOp de korte termijn is er vooral veel onzekerheid, schrijven twee economen van De Nederlandsche Bank (DNB) in economenblad ESB. Die onzekerheid is nu ook al terug te zien in de beurskoersen en de Brexitvrees van grote bedrijven. Voor nogal wat Nederlandse multinationals geldt dat ze grote belangen hebben in Groot-Brittannië of zelfs dat ze in de kern Brits-Nederlands zijn, zoals Shell en Unilever. En hoe hard zal de Britse economie worden geraakt?

Maar ook de DNB-economen achten het mogelijk dat sommige sectoren wijzer worden van een Brexit. Open landen met een hoogopgeleide en Engelssprekende bevolking kunnen ervan profiteren als Londen voor multinationals niet meer bruikbaar is als bruggenhoofd naar Europa. Die landen, Nederland en Ierland met name, worden dan aantrekkelijker voor investeringen en de vestiging van hoofdkantoren.

Ook de Rabobank ziet nieuwe kansen om te knabbelen aan de positie van Londen als toegangspoort tot Europa. De sterke punten die de bank noemt -Schiphol, de goede ict-infrastructuur, de gunstige ligging binnen Europa en de hoogopgeleide beroepsbevolking- zijn toch vooral troeven van de regio rond Amsterdam.

LogistiekVoor de logistiek komt Nederland na een Brexit in één klap aan de buitenrand van Europa te liggen. Dat kan volgens Buck Consultants International de schaduwkant zijn voor Nederland distributieland en de Amsterdamse regio in het bijzonder. Nu is het mogelijk om vanuit distributiecentra alhier ook grote delen van het Verenigd Koninkrijk binnen een dag te bevoorraden. Na een Brits vertrek uit de EU valt dat nog te bezien.

"Stel nou dat je weer slagbomen krijgt, douanepapieren en lange rijen vrachtverkeer zoals we die kenden bij Hazeldonk en Venlo," zegt René Buck. Dan ligt het voor de hand dat grote transporteurs in het hart van Engeland met nieuwe distributiecentra komen. Voor bedrijven die nu vanuit Nederland de Britse eilanden bevoorraden, kan dat zo een kwart van hun omzet schelen, schat Buck. "En dan gaat het ook om bedrijven die op Schiphol en in de Amsterdamse haven gevestigd zijn."

Daar staat tegenover dat ook Buck kansen ziet voor Amerikaanse en Aziatische multinationals die Amsterdam zullen beschouwen als alternatief voor Londen, vooral voor Europese hoofdkantoren.

VestigingsklimaatIn vooruitblikken op de mogelijkheid van een Brexit gaat het vooral over de schade aan de Nederlandse economie. Maar zeker voor de Amsterdamse regio zijn er ook veel kansen, zegt regio-econoom Rico Luman van ING. Die blijven onderbelicht, vindt hij. Het vestigingsklimaat in Londen wordt ietwat minder aantrekkelijk en Amsterdam kan voor sommige sectoren een alternatief zijn. Niet van de ene op de andere dag, maar toch. "Ik denk niet meteen aan banken, maar wel aan zakelijke dienstverlening die raakt aan de financiële sector. Diensten worden steeds meer afhankelijk van ict en hierin heeft Amsterdam een sterke positie."

Dat leidt hij ook af uit de sterke punten van Amsterdam ten opzichte van concurrenten als Frankfurt, Parijs, Londen en Dublin, zoals die naar voren komen in de ranglijsten voor het vestigingsklimaat. Tegen Amsterdam pleit dat de financiële sector relatief klein is. Maar voor expats blijft Amsterdam een relatief goedkope stad. En als gaat om innovatie en de woonomgeving scoort de stad juist heel goed. Luman: "Dat wordt steeds belangrijker gevonden."