Stel je voor: je hebt je door een pittige tijd heen geworsteld. Coronaschulden, inflatie, personeelstekorten, oorlogen in de wereld. Je kent het allemaal inmiddels wel. Maar nu sta je er eindelijk weer een beetje goed voor. Steeds meer ondernemers hebben volgens NLInvesteert een hogere buffer op de rekening. Meer vet op de botten. Je zou kunnen investeren, maar iets houdt je tegen. Wat is dat? Waarom is dat zo? Anne Abbenes, financieel psycholoog, legt uit wat er in je hoofd omgaat én hoe je dit oplost.
Wie is Anne Abbenes?
Financieel Psycholoog Anne Abbenes onderzoekt de invloed van het brein, emoties en persoonlijke overtuigingen op ons financieel gedrag en is pionier en autoriteit op dit gebied. Ze is lector Behavioral Finance & Financiële Psychologie, bestuurder bij het Financial Psychology Institute Europe, auteur, opleider en adviseur. Ook is ze Master in Financial Planning, (rechtbank)mediator en onderhandelaar.
Het veilige gevoel van oppotten
Voor sommigen is er misschien een beeld dat ondernemers altijd graag veel risico nemen. Maar niets is minder waar, zegt Abbenes. „Van nature zijn we allemaal risico-averse wezens”, zegt ze. Heb je zelf geen financiële klap gehad van de coronacrisis, dan ken je wel anderen. Ondernemers net als jij, die hun levenswerk in rook zagen opgaan. Hierdoor komt het allemaal dichtbij. „Na alles wat er gebeurd is, wil je niet nog eens verrast worden door nog een crisis. Dus wat doe je? Je houdt je geld vast, als een soort bescherming tegen de volgende ramp die misschien nooit komt.”
Lees hieronder verder.
Het is een natuurlijke reactie. Al die doemberichten over pandemieën, inflatie, en oorlogen blijven hangen in ons systeem. Je hebt om je heen misschien wel gezien hoe banken bij andere ondernemers de stekker eruit kunnen trekken als het tegenzit. Dat heeft veel impact op gezinnen, families en op het personeel. En nu het eindelijk weer beter gaat, wil je niets veranderen. „Ons oerbrein houdt niet van verandering”, legt Abbenes uit. „We zijn van nature geneigd om vast te houden aan wat bekend is, vooral als we net een zware tijd achter de rug hebben. Waarom zou je iets riskeren als het nu eindelijk weer een beetje rustig is?”
Dat klinkt misschien verstandig, maar door vast te houden aan de situatie zoals die nu is, mis je mogelijk de kans om te groeien. Terwijl jij alles hetzelfde laat, kunnen je concurrenten wel die volgende stap zetten. Dit heet de ‘status quo bias’, zegt Abbenes. „Dat is de onbewuste neiging om veranderingen te vermijden, zelfs als die veranderingen mogelijk beter zouden zijn.”
Bang om te spenderen
Een andere grote blokkade is wat Abbenes ‘betaalpijn’ noemt. Je kent het wel: dat knagende gevoel als je geld van je spaarrekening moet halen. Dat geld heb je met bloed, zweet en tranen bij elkaar gespaard, en nu zou je dat zomaar uit moeten geven? „Veel ondernemers hebben moeite met het idee dat hun buffer slinkt”, legt Abbenes uit. Het is een psychologische pijn, jouw oerbrein relateert dit aan in groot gevaar zijn. Liever laat je je betaalrekening rood staan dan dat je dat spaarpotje aanspreekt. Het idee dat je iets verliest, zelfs als het om een investering gaat, kan verlammend werken.”
Lees ook: Coronaschulden: waarom openen ondernemers die blauwe envelop niet?
En dan is er nog de voortdurende onzekerheid. „De berichtgeving over inflatie, een nieuw kabinet dat weer andere regels invoert, nieuwe ziekten zoals apenpokken die de kop opsteken. Al die onzekerheden versterken die angst om geld uit te geven”, zegt Abbenes. „Het voelt veiliger om alles bij het oude te laten.”
De illusie van controle
Daar komt een drang bij om alles onder controle te houden. „Voor veel ondernemers is autonomie super belangrijk”, zegt Abbenes. „Het is voor velen de basis van het ondernemen. Je hebt je bedrijf opgebouwd, je hebt alles in de hand. Maar op het moment dat je geld moet lenen of je buffer moet aanspreken, voelt het alsof je een stukje van die controle verliest.”
Je wilt niet afhankelijk zijn van banken of investeerders die misschien wel de stekker eruit trekken als het tegenzit. Dus hou je alles bij het oude. „Maar is dat wel echt controle? Of houd je jezelf voor de gek?”, vraagt Abbenes. „Het is juist die schijncontrole die ervoor zorgt dat je kansen mist.”
Hoe breek je uit deze fuik?
Hoe zorg je ervoor dat je niet blijft vastzitten in deze verlammende cirkel van voorzichtigheid? Abbenes heeft een paar tips voor ondernemers:
1. Maak een plan met echte doelen: Kijk niet alleen naar de cijfers, maar denk na over wat je echt wilt bereiken met je bedrijf. Stel bijvoorbeeld dat je een schoenenwinkel hebt. Wil je over drie jaar drie winkels hebben in plaats van één? Of heb je een ijssalon en wil je over een paar jaar meerdere locaties met een uitgebreid assortiment aan smaken? Zet die doelen op papier en werk daar naartoe. Door duidelijke doelen te stellen, wordt het makkelijker om beslissingen te nemen en stappen vooruit te zetten.
2. Investeer in je passie: Geld is niet alleen om te sparen. Het is een middel om je dromen waar te maken. Focus op wat je drijft, wat je echt wilt bereiken met je bedrijf. Bijvoorbeeld, als je een passie hebt voor mode en je droomt ervan om je eigen kledinglijn uit te breiden, richt je daar dan op. Dit maakt het makkelijker om de stap te zetten en te investeren.
3. Spreid je risico’s: Als je het eng vindt om alles op één plek te zetten, doe dat dan ook niet. Heb je bijvoorbeeld een buffer opgebouwd? Zorg dan dat je die niet allemaal op één bankrekening hebt staan, zeker niet als het meer is dan een ton (vanwege het depositogarantiestelsel). Spreid je investeringen en je spaargeld.
4. Ga in gesprek met je bank: Banken willen jou als klant, zeker nu je er financieel goed voorstaat. Ga het gesprek aan, zoek naar maatwerk en zorg dat je de touwtjes in handen houdt. Je kunt bijvoorbeeld afspreken dat je lagere rente betaalt als je niet te hoog financiert ten opzichte van je winst. Gebruik jouw sterke positie om gunstige voorwaarden te bedingen.
5. Vergeet niet hoe sterk je nu staat: Je hebt je buffer, je staat er goed voor. Dat geeft je een stevige positie om te onderhandelen en keuzes te maken. Gebruik dat in je voordeel. Denk niet alleen aan het hier en nu, maar ook aan waar je over een paar jaar wilt staan.
