Plots waren Kristels zakelijke bankrekeningen leeg: hoe adreswijziging tot financiële ellende kan leiden

„Ik dacht: ‘ben ik het slachtoffer van hackers’? Is het fraude? Ik zat op de bank en naast mij zat mijn man. Die heeft het die avond niet gemakkelijk met mij gehad!’’, vertelt Kristel Thieme, eigenaar van werkplaats, netwerk en innovatiehub New Future Lab, aan De Ondernemer. „De schok was enorm, ik herinner me dat ik fluisterend tegen mijn man zei: ‘Help, dit is echt compleet verkeerd’.’’

Kristel: ,,Ik keerde helemaal naar binnen, het lijf ging op slot. De vraag 'ben ik nu alles kwijt?’ ging door mijn hoofd. Mijn hersenen draaiden die avond overuren: wat heb ik over het hoofd gezien? Er was ook die doemgedachte: ze hebben alles wat ik heb op een aparte rekening gezet en geblokkeerd. Mijn lopende rekening, m’n spaarrekening… echt elke cent. Ik vroeg me af of er mogelijk zelfs een nog veel grotere schuld zou zijn dan wat ik op dat moment kon zien.’’

Wat was er gebeurd met Kristels geld?

Fraude was voor Kristel een mogelijkheid. „Ik werd deels gesterkt in dat vermoeden door die gekke zinsconstructie en vreemd geplaatste leestekens bij de afboeking (zie kader hieronder, red.).’’

„Ook dacht ik eraan hoe ik een tijd geleden afscheid genomen had van een onderneming en twee aandeelhouders, zou dat niet goed gegaan zijn?’’ Ook het feit dat de ondernemer vorig jaar was overgestapt van boekhouder passeerde de revue. „Zou mijn vorige boekhoudpartner hebben gefraudeerd of echt extreem hebben verzaakt? Hebben ze me maandelijks geld laten overmaken naar een eigen rekening in plaats van naar de Belastingdienst? Ik had al m’n loonheffingen betaald. Volgens mijn boekhoudsysteem liep ik op schema, daar lag het dus niet aan. Toen ik vorig jaar ben verhuisd, heb ik mijn adres aangepast. Toen ik dat checkte bij de KVK, bleek daar inderdaad mijn nieuwe adres te staan.’’

‘De overheid maakt een fout? Het leek onwaarschijnlijk’

Kristel bedacht met gemak nog 100 andere scenario’s. „Maar dat de overheid een fout had gemaakt, leek me onwaarschijnlijk. Ik denk met name door de heftigheid van de maatregel. Al je geld blokkeren, daar moest wel een goede reden voor zijn’’, vertelt de ondernemer. ,,Nog diezelfde avond ben ik in de digitale systemen van de overheid gaan zoeken naar communicatie, maar ik vond daar niks. Geen brief met een aankondiging, niets. Via zoekmachines en ChatGPT vond ik ook niet zo snel een verklaring voor wat er gebeurd was. Ik ben ook nog allerlei wetteksten in gedoken, onder andere de invorderingswet. Ik las hoe de overheid geld zou kunnen vorderen tót het bedrag dat je schuldig was. Dus toch die vrees: zou de schuld inderdaad nog groter zijn?’’

Lees ook: Druk op ondernemers door openstaande rekeningen: ‘3 ton schuld is kiezen tussen loon of incasso’

Een lange, slapeloze nacht

Het mag geen verrassing heten: van slapen kwam het er de daaropvolgende nacht bijna niet. ,,Op een moment moest ik concluderen dat ik er niet achter ging komen die nacht. Beter scherp zijn in de ochtend. Rond 1.00 uur in de nacht ben ik maar naar bed gegaan. Ik kon de Belastingdienst toch pas om 8.00 uur ‘s ochtends bellen om te achterhalen wat er aan de hand was. Het was een lange nacht.’’

Gelukkig werd de telefoon de volgende ochtend snel opgenomen door de Belastingdienst en wist de ondernemer eindelijk wat de oorzaak van de geblokkeerde rekeningen was. ,,Er werd mij verteld dat er een drietal bedragen openstonden. Alle brieven waren blijkbaar naar mijn oude adres gestuurd. Het ging om een paar duizend euro, inclusief boetes. Ik was opgelucht, maar ook wel gefrustreerd. De overheid verwerkt je adreswijziging niet goed en heeft dan blijkbaar het recht om al je geld te laten blokkeren. In mijn geval ruim 40 keer meer dan het bedrag dat openstond. Dit kon toch niet de normale gang van zaken zijn?’’, aldus Kristel.

Reacties van de Belastingdienst en KVK

Hoe kijkt Kristel tegen de reacties van de Belastingdienst en de KVK aan? „Met gemengde gevoelens. De eerste gesprekken met de Belastingdienst waren ronduit bot. Er was weinig begrip voor de paniek die ik had. ‘Het is je eigen schuld’, was de kern van de boodschap. Ik had blijkbaar zelf moeten weten dat ik geen post kreeg, maar digitaal was er niks vindbaar. En ik betaalde via mijn boekhoudsystemen gewoon maandelijks m’n belastingen. Toen ik vertelde dat er een factor van 40 keer meer geld was geblokkeerd dan de schuld die open stond, zei de mevrouw aan de lijn: ‘Oh, echt?’. ‘Ja, echt’, dacht ik. ‘Maar ja’, vervolgde ze: ‘Zo ging dat nu eenmaal, het was alles of niets.’. ‘Trekt er dan niemand intern bij zo’n organisatie aan de bel over dit soort situaties?’, vroeg ik me af. Dat is de immense kracht van zeggen dat iets ‘altijd zo is geweest’.’’

Lees ook: Schuldendeal voor ondernemers: hoe je jouw bedrijf levensvatbaar maakt in zwaar weer

Constructief gesprek

Inmiddels heeft Kristel Thieme met een aantal mensen bij de Belastingdienst een constructief gesprek gehad. Daarin voelde ze zich gehoord. „Maar ik denk nu wel: ‘eerst zien, dan geloven’. Ik ben benieuwd of er echt wat mee gebeurt. Weet je, ik schrok dat iemand die ik sprak bij de Belastingdienst me vertelde dit soort verhalen toch wel vaker te horen, maar dat het tot op heden nog niet gelukt was om het echt geagendeerd te krijgen bij het management.’’

,,‘Dat u de media zo heeft opgezocht, maakt het een stuk makkelijker om hier aandacht voor te krijgen’, zei degene tegen mij. Ergens geeft dat een gevoel dat er alleen wordt gehandeld als de externe druk hoog genoeg is, in plaats van dat er naar medewerkers wordt geluisterd die problemen zien en ze proberen aan te kaarten. De KVK laat het een beetje aan zich voorbij gaan, vermoed ik. Ik heb geen idee of mijn klacht al is opgepakt. Ik heb nog geen terugkoppeling gekregen.’’

LinkedIn-post Kristel maakt reacties los

De LinkedIn-post leverde veel reacties op. Wat deed dat met Kristel? „Het was vooral fijn. Gedeelde smart is toch halve smart. Ik was niet de enige die dit proces absurd vond. Veel mensen deelden goede tips, handige connecties of ze stuurden me privé een bericht met dat ze iets soortgelijks hebben meegemaakt. Steeds meer kreeg ik het idee dat ik niet de uitzondering was, dat het vaker mis ging. Zowel de niet-verwerkte adreswijziging als dat er enorme bedragen geblokkeerd werden ten opzichte van een relatief beperkte schuld.’’

Op een punt kreeg Kristel door dat haar bericht misschien wel genoeg tractie zou kunnen krijgen om echt iets te veranderen. „Dat gaf energie. Ik vond het in de online discussie ook belangrijk dat we een beetje constructief bleven met elkaar. Fouten in systemen moeten aangepakt worden, maar met alleen maar klagen en modder gooien schiet niemand wat op.’’

Kamervragen naar aanleiding van voorval

Ook vanuit Den Haag werd er een hand naar de ondernemer uitgestoken. „Toen Tweede Kamerlid Raoul White van GroenLinks-PvdA contact met me zocht, voelde dat als dé stap die nodig was om een verschil te kunnen maken. Hij heeft aan de hand van mijn casus een reeks Kamervragen gesteld aan de minister van Economische Zaken en de staatssecretaris van Financiën. Het voelde als de democratie in haar volle werking. Hoe gaaf is dat? Ik had me als individu uitgesproken over onrecht en had via de heer White opeens invloed op de politieke context.’’

Gelukkig is Kristels rekening sinds eind vorige week weer vrijgesteld. „Ik ben nu met een adviseur van de Belastingdienst in gesprek om te zorgen dat de klacht op de juiste manier wordt gedocumenteerd en te achterhalen wat er nou mis is gegaan. Mijn energie zit nu vooral bij de stap erna. Hoe zorgen we er samen voor dat dit in de toekomst niet meer bij andere ondernemers gebeurt?’’ Kristel heeft zelf inmiddels ook contact gelegd met de bancaire sector. Ook zij spelen hierin een rol. „We zijn constructief met elkaar in gesprek.’’

Advies voor collega-ondernemers

Kristel haar advies voor collega-ondernemers die iets soortgelijks meemaken? ,,Maak er werk van als je iets tegenkomt dat onrechtvaardig voelt of als er fouten worden gemaakt door instanties waarmee je te maken hebt. Ga in gesprek, dien een klacht in en zoek bij excessen zeker de media of bestuurders op. Macht vraagt om tegenmacht. Als je ergens niks van zegt, is het ook niet zichtbaar en komt er zeker geen verandering. Wees daarin ook een beetje constructief, ga niet alleen klagen. En help elkaar, want zonder de bevestiging en alle verhalen van anderen, had ik me lang niet zo gesterkt gevoeld om dit zo grondig op te pakken.” Ze zegt daarna met een kleine lach: ,,Misschien voorlopig toch ook het advies om even na te bellen of je adreswijziging goed is doorgekomen, scheelt een hoop gedoe.”

Kristel: ,,Ik blijf dit probleem sowieso volgen tot het beter geregeld is. Dit soort vraagstukken sluiten ook naadloos aan bij de focus van mijn bedrijf.’’ De ondernemer heeft het over New Future Lab: een werkplaats, netwerk en innovatiehub in één. ,,In een wereld waarin iedereen zich steeds verder specialiseert, knopen wij de boel weer aan elkaar voor een samenleving die gelijkwaardiger en rechtvaardiger is. Deze situatie sterkt me alleen maar in mijn ambitie om mijn verantwoordelijkheid te pakken in complexe maatschappelijke uitdagingen en vanuit een kritische maar verbindende houding mee te bouwen aan tastbare oplossingen.’’