In november liep de inflatie in Nederland op tot 5,2 procent, het hoogste niveau in veertig jaar. Met Prinsjesdag kondigde het kabinet nog een kleine verbetering van de koopkracht aan voor de hele bevolking. Maar daarbij rekende het nog met een inflatie die onder de 2 procent zou blijven. Hoe hoog de inflatie in werkelijkheid zal uitvallen, is nog onduidelijk, maar zeker is dat het meer dan 2 procent wordt, weet het AD te melden.
Werkenden kunnen nog een poging wagen er extra loon uit te slepen bij onderhandelingen over een nieuwe cao. Maar gepensioneerden en mensen die afhankelijk zijn van een uitkering zijn sowieso de klos. De meeste pensioenen blijven bevroren, dus de hele prijsstijging gaat ten koste van hun koopkracht. Logisch dus dat er in de politiek al stemmen opgaan om de koopkracht van burgers te verbeteren. Of dat gaat gebeuren is aan het nieuwe kabinet en dat zit er nog niet.
VOLG HIER ONZE LIVEBLOG CORONAMAATREGELEN:'Harde lockdown per direct, tot en met 14 januari'
1. Waar zit die inflatie?
Als je naar het mandje producten en diensten kijkt dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gebruikt om de inflatie te meten, zie je dat vrijwel alles duurder wordt. Vooral energie, en dan met name gas, is fors duurder geworden. Maar ook kleding en de dagelijkse boodschappen stijgen bovengemiddeld in prijs.
2. Waar komt die inflatie zo ineens vandaan?
Dat heeft twee oorzaken. Aan de ene kant neemt de vraag weer toe. En aan de andere kant hapert het aanbod. Meer vraag dan aanbod leidt tot hogere prijzen, zo simpel is het.
Laten we kleding als voorbeeld nemen. Tijdens de lockdown was er weinig vraag naar kleding. Nu de economie weer opengaat, stijgt de vraag. Maar het aanbod van katoen, de grondstof voor veel kleding, steeg niet mee. Katoen werd tussen juni en november van dit jaar daarom al ruim 40 procent duurder. Veel kleding komt uit Azië en wordt per zeecontainer vervoerd. De tarieven voor containervervoer verzesvoudigden dit jaar. Ook hier kon het aanbod van containers en schepen de vraag niet bijhouden. Logisch dus dat kleding duurder wordt.
En zo gaat het met veel producten. Meer productie leidt ook tot meer vraag naar olie, gas en elektriciteit. Toen de economieën in 2020 inzakten vanwege lockdowns was er geen oliemaatschappij die grootscheeps in nieuwe productie investeerde. Nu de vraag weer aantrekt, bieden landen en bedrijven tegen elkaar op om voldoende energie geleverd te krijgen.
Duurder gas betekent hogere stookkosten, maar maakt ook elektriciteit duurder, omdat veel elektriciteitscentrales gasgestookt zijn. En zo nestelt inflatie zich steeds meer in de prijzen.
Lees ook: Faillissementen wereldwijd stijgen in 2022 met 15 procent, Nederland: +34 procent
3. Hoe werkt dat dan?
We merken aan de pomp dat benzine duurder is. Maar die dure benzine werkt ook door in de transporttarieven. En transport maakt gemiddeld 6 procent van de kostprijs van een product uit.
Om nog even bij olie te blijven: veel kunststoffen worden uit olie gemaakt, zoals verpakkingsfolie. Verpakkingsmateriaal wordt duurder en het transport wordt duurder. Zo werkt de prijsstijging op steeds meer onderdelen van de prijs door. En dat is nog niet alles.
4. Wat speelt er nog meer mee?
Vrachtwagens worden ook duurder. Trucks hebben steeds meer chips bijvoorbeeld. Daar is ook een tekort aan, wat de prijs opdrijft. En wie slim denkt te zijn door een tweedehandsje aan te schaffen, komt bedrogen uit. De prijzen voor occasions gaan ook door het dak.
De meeste economen en monetaire autoriteiten gaan er nog steeds van uit dat de hoge inflatie tijdelijk is. Maar tijdelijk duurt wel steeds langer. Als de productie van grondstoffen en onderdelen op stoom komt en de verstoringen in de logistiek zijn opgelost, is het probleem snel voorbij.
5. Inflatie: wat kunnen we nog verwachten?
Nog een heleboel narigheid, is de vrees. Veel producenten hebben nog lang niet alle kostenstijgingen doorberekend, omdat ze eerst afwachten of de prijzen langdurig hoog blijven. De verwachting is dat die hogere kosten de komende maanden alsnog zullen worden doorberekend aan de consument.
De meeste economen en monetaire autoriteiten gaan er nog steeds van uit dat de hoge inflatie tijdelijk is. Maar tijdelijk duurt wel steeds langer. Als de productie van grondstoffen en onderdelen op stoom komt en de verstoringen in de logistiek zijn opgelost, is het probleem snel voorbij. Meer aanbod en meer zekerheid voor tijdige levering zal tot lagere prijzen leiden, redeneren ze. Bedrijven proberen nu zoveel mogelijk in te kopen, om maar zeker te zijn van levering. Want zonder voorraad liggen de fabrieken stil. Dat koortsachtig inkopen jaagt de prijs nog verder op.
Maar inmiddels neemt de vrees toe dat de verstoringen in de productie en logistiek nog lang niet voorbij zijn. China legt bijvoorbeeld hele industrieterreinen en havens plat als er een paar coronagevallen zijn. En dat betekent direct geen spullen voor de afnemers in het Westen. En corona blijkt hardnekkiger dan gedacht.
Lees ook: Minder exporterende bedrijven hebben last van gevolgen coronacrisis
6. Is er eigenlijk iets te doen tegen deze inflatie?
De beste remedie tegen hoge prijzen zijn hoge prijzen. De inflatie die we nu zien, is hoofdzakelijk geïmporteerde inflatie. Grondstoffen en producten die we uit het buitenland halen, zijn duurder. Niets doen is een oplossing. De hoge prijzen tasten de koopkracht aan. Dat zorgt ervoor dat we minder kunnen kopen. De vraag daalt dus. En minder vraag leidt tot lagere prijzen. De inflatie stort dan onder haar eigen gewicht in, zoals de Rabobank dat in een recente studie omschrijft.
Een andere mogelijkheid is de koopkracht te beschermen door de lonen te verhogen. Dat zie je in de VS al gebeuren. In Nederland speelt dat minder, omdat lonen hier langjarig vastliggen in cao's. Door de lonen te laten stijgen, loop je het risico op een loon-prijsspiraal. Hogere lonen leiden tot hogere kosten en dus duurdere producten. Dat leidt weer tot hogere lonen enzovoorts. Dan heb je van inflatie een binnenlands probleem gemaakt.
En dat probleem kun je weer bestrijden door de rente te verhogen, zodat de economie afkoelt. Dan stijgen de prijzen niet langer en dus de lonen ook niet. Maar een afkoelende economie betekent wel hogere werkloosheid.
Dus ja, er is iets te doen tegen inflatie, maar pijnloos zal het niet zijn.
