Bas van Abel (De Clique) maakt nieuwe, lokale producten van restafval

Van Abel zit in een provisorisch kantoortje in een bouwkeet op een braakliggend terrein aan de Utrechtse Europalaan, waar AD hem opzoekt. Er staat ook een rijtje zeecontainers en veel onkruid. Dan rijdt een wit elektrisch vrachtwagentje – van het type dat ook online supermarkt Picnic gebruikt – geruisloos het terrein op. Als het luik open gaat, zien we geen vers voedsel, maar zakken koffiedrab, uitgeperste sinaasappelen, gemengd gft en plastic. De bezorger komt zojuist terug van een ronde uit de binnenstad langs horeca en winkels en heeft daar verschillende soorten afval opgehaald.

Afval? Pardon. Hier liggen geen zakken afval, maar grondstoffen, die het jonge bedrijf De Clique verwerkt tot nieuwe producten. ,,Want het is best raar’’, zegt van Abel, ,,dat horecabedrijven bijvoorbeeld sinaasappelolie kopen die in Brazilië wordt geproduceerd, terwijl die olie ook in sinaasappelresten zit. Maar die worden hier gewoon weggegooid, zonder er iets mee te doen.’’

Ophalen van biostromen

De Clique haalt bij horeca, supermarkten en bedrijven zogeheten biostromen op. Denk naast de uitgeperste sinaasappelen en koffiedrab aan snijresten van groente en fruit, maar ook aan eten dat toch niet wordt geconsumeerd. Thuis gooien de meeste mensen dat in de gft-bak, maar bij veel bedrijven belandt het in de grijze containerzak van het restafval. ,,Door restafval te verbranden wordt weliswaar energie opgewekt, maar je kunt het niet meer als grondstof gebruiken’’, zegt Van Abel. ,,Er moet dus veel meer worden gescheiden. We hebben een service ontwikkeld om al bij de bron – in de keuken – te scheiden.’’

Afval als grondstof

Medeoprichter Anja Cheriakova (34) is al langer actief als ondernemer om afval als grondstof te gebruiken. Ze richtte onder meer Binbang op, het bedrijf dat van gerecycled plastic bakken maakt om thuis eenvoudig afval te scheiden. ,,We halen de biostromen niet alleen op, maar coachen de bedrijven ook om zo goed mogelijk te scheiden. We kijken dus mee waar het handig is om een bak te plaatsen, zodat het goed werkbaar is.’’

De Clique heeft nu één auto en twee bakfietsen rondrijden. Het terrein aan de Europalaan dient als ‘hub’, vanwaar verdere verspreiding plaatsvindt. De sinaasappelschillen gaan door naar een fabriek in Noord-Brabant. Er staat ook een composteermachine, die het vocht uit gft haalt, waardoor het volume flink afneemt. Dat scheelt weer CO2-uitstoot bij het vervoer. Het compost dat overblijft, wordt samen met het koffiedik afgenomen door een boer uit de omgeving.

Investering van half miljoen euro

Dit is pas de eerste stap. Deze week maakten vier investeerders bekend een half miljoen euro in De Clique te steken. Met dit bedrag kan het bedrijf onder andere een eigen oesterzwammenkwekerij beginnen, zodat het koffiedik een lokale productiefactor wordt. De paddenstoelen groeien namelijk goed op het koffiedrab.

Want dat is uiteindelijk de bedoeling: zoveel mogelijk lokale producten produceren – zelf of door anderen – met de opgehaalde grondstoffen. Van Abel: ,,De oesterzwammen kunnen verwerkt worden in vleesvervangers. Hoe mooi is het als we vegetarische bitterballen en kroketten kunnen leveren aan de bedrijven waar we de koffiedik hebben opgehaald?’’

Stad als productiemachine

En zo zijn er nog veel meer toepassingen voor wat de Clique voor ogen heeft: de stad als productiemachine. Op compost kunnen kruiden groeien, die restaurants gebruiken voor thee. Het eerder genoemde onkruid op het terrein blijkt namelijk een experiment met eigen geteelde thee. Of stukjes gember die gebruikt worden voor gemberthee? Die kan een bierbrouwerij verwerken in gemberbier. En overgebleven aubergine is bijvoorbeeld waardevol voor de cosmeticabranche.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Het terrein van De Clique in Utrecht. Foto: Angeliek de Jonge

Dertig restaurants en supermarkten in Hoog Catharijne, Universiteit Utrecht, TivoliVredenburg en verschillende cafés in de binnenstad zijn inmiddels klant. Ze betalen iets meer voor het ophalen van hun afval dan bij een reguliere afvalverwerker. ,,Het voordeel voor de cafés is dat het afval ophalen minder geluid geeft voor de omgeving’’, zegt Van Abel. ,,Wij komen met stille auto’s of fietsen en niet met een grote vrachtwagen. En het helpt bij het realiseren van hun duurzaamheidsdoelstellingen. We besparen op CO2-uitstoot, doordat minder afval verbrand wordt.’’

Uitbreiding naar andere steden

,,Wij proberen echt de kringloop te sluiten’’, zegt Cheriakova. ,,Het is niet alleen een slogan, we werken er aan om het echt voor elkaar elkaar te krijgen. Dat betekent dat je heel anders moet denken en naar het hele ecosysteem kijkt.’’

Van Abel houdt ervan systemen van binnenuit te veranderen. Dat deed hij eerder met het duurzame mobieltje Fairphone en nu is er nieuwe stap met afval. Het bedrijf groeit in Utrecht en er zijn plannen voor uitbreiding naar andere steden. ,,We maken het heel tastbaar om anders om te gaan met grondstoffen. Het is er nu ook een goede tijd voor: mensen zijn echt bereid om te veranderen. En restafval verwerken wordt steeds duurder. Veel meer scheiden wordt de toekomst.’’