'Bieb kun je ook als ondernemer leiden'

Nan van Schendel, directeur van de Goudse bibliotheek in de Chocoladefabriek vertrekt naar Den Bosch. Vanaf 1 augustus zwaait zij daar de scepter. De geboren Brabantse is vijftien jaar directeur geweest van de Goudse bieb. In die jaren is er veel veranderd. Van Schendel heeft de uitleen in die jaren omgebouwd van een min of meer stoffige gemeentelijke organisatie naar een bruisend middelpunt van cultureel en maatschappelijk Gouda.

Van Schendel heeft hoogte- en dieptepunten meegemaakt. Hoogtepunten waren er meer: de verhuizing naar de Chocoladefabriek aan Klein Amerika, de opening hiervan door prinses Laurentien en de titel Beste Bibliotheek van Nederland die vorig jaar werd toegekend. Minder aangenaam waren de forse bezuinigingen waardoor enkele nevenvestigingen gesloten moesten worden. Nan van Schendel had ook bestuurlijke functies in het landelijke bibliotheeknetwerk en was geen onbekende bij collega-bibliotheken elders in het Groene Hart. De Bosschenaren zijn bij voorbaat al blij met haar aanstelling. 'Met de komst van Van Schendel haalt Den Bosch de hoofdprijs binnen', schrijft het Brabants Dagblad.

Waarom naar Den Bosch toe? In Gouda en het Groene Hart is toch nog genoeg te doen bij de Beste Bibliotheek van Nederland? Veel beter kan het toch niet worden?

,,Het klopt dat hier nog veel te doen is. Maar in Den Bosch ook. Ik was er eerlijk gezegd niet op gekomen om weg te gaan, totdat ik de vraag kreeg om mijn Bossche collega op te volgen, die volgend jaar met pensioen gaat. En als die vraag er ligt, ga je er serieus op in. Na enkele gesprekken begon ik er wel iets in te zien. Den Bosch is bijzonder, zeker voor mij als Brabantse. De gemeente is twee keer zo groot als Gouda. De bibliotheek daar moet gaan samenwerken met de Muzerije en Bureau Babel (cultuureducatie, red.), en moet bovendien zorgen voor een nieuwe gezamenlijke huisvesting op de huidige plaats, door samenvoeging van twee monumentale panden. Hier in Gouda hebben wij daar ervaring mee opgedaan.''

Ligt misschien de gemoedelijke en gezellige Brabantse volksaard u beter dan de zakelijke Zuid-Hollandse?

,,Daar kan ik over een jaar antwoord op geven. Ik weet het niet en ga het uitvinden. Ik heb hier vijftien jaar lang heel plezierig met uiteenlopende instanties samengewerkt. Misschien duurt het hier in het Westen langer voordat je zakelijke relaties hebt opgebouwd. Dat zou kunnen. Het heeft mij echter nooit belemmerd. Ik ga in Den Bosch naar een hele nieuwe situatie waar ik bovendien maar weinig mensen ken en ik zal dus een netwerk moeten opbouwen. Helemaal opnieuw beginnen heeft ook wel wat, al is dat niet eenvoudig. Ik ga niet voor het gemak.''

Bent u ondernemer of bibliothecaris?

,,Ik kan wel zakelijk zijn en mij ondernemend gedragen, maar ben natuurlijk directeur van de bibliotheek. Ik heb veel geleerd van Jaco de Vries (Gouds ondernemer met een passie voor kunst en cultuur, red.). De Chocoladefabriek is een mooie en gelukte combinatie van het zakelijke en het culturele. Dat versterkt elkaar. Het is vanaf het begin de bedoeling geweest. Wij werkten als bieb al samen met het Streekarchief, daar is de horeca bij gekomen, de Drukkerswerkplaats en de leerwerkplek voor scholieren. Het is een gelukkige en succesvolle samenwerking gebleken.''

Wordt de Chocoladefabriek nog uitgebreid?

,,Dat zou nu niet meer kunnen. Ja, tenzij het écht een aanvullende activiteit is. Onze collectie is altijd het vertrekpunt binnen de Chocoladefabriek geweest. Daar gaat het om. Het neemt niet weg dat hier veel gedaan kan worden, we staan open voor ideeën en suggesties. Sterker nog, wij zijn inmiddels gewend om te luisteren en te kijken wat er in de Goudse samenleving gebeurt en daar óf aan mee te doen óf onze ruimte beschikbaar te stellen.''

Uw collega's uit onder meer Alphen zijn in de Chocoladefabriek komen kijken en zijn onder de indruk. Hier is een nieuw soort bibliotheek ontstaan. Heeft de oude uitleen echt afgedaan?

,,De bibliotheek heeft toekomst. Je moet die alleen breder zien dan alleen een uitleenservice. We zijn begonnen met een beperkte collectie, er was schaarste aan informatie. Nu is er informatie in overvloed. Wat een bibliotheek moet doen, is die informatie tot kennis maken. Alle gegevens en data moeten onze leden omzetten in kennis. Wij kunnen daar op allerlei manieren bij helpen. Met workshops, lezingen of themabijeenkomsten. Een groot succes was bijvoorbeeld dat schrijver Abdelkader Benali te gast was. Hij had een boek over eten geschreven, Casa Benali. Er is hier toen een bijeenkomst gehouden waarbij onze kok zijn gerechten klaarmaakte voor ongeveer honderd bezoekers aan de Chocoladefabriek. Dat was een geslaagde bijeenkomst. Ik bewaar ook nog mooie herinneringen aan de levendige zwarte pieten-discussie hier op de trappen. Er zijn toen voor- en tegenstanders uitgenodigd. We kijken wat er leeft in de lokale samenleving en pakken het op. Daardoor komen Gouwenaars hier ook zo graag. Het is publiek domein geworden. Figuurlijk gesproken heeft iedereen een sleutel van de Chocoladefabriek. Ik merk dat de naam Chocoladefabriek mensen aanspreekt. Het verwijst naar het verleden, toen hier voor 1970 nog een fabriek stond.''

U heeft ook pijnlijke beslissingen moeten nemen om wijkbibliotheken te sluiten. Hoe kijkt u daarop terug?

,,De bibliotheek moest het doen met minder subsidie en wij konden niet anders dan wijkvestigingen sluiten. Dat is natuurlijk erg pijnlijk geweest. Wel ben ik trots dat wij nu hier zitten en zeven dagen in de week open zijn. Er is wel veel bereikt en daarbij hebben wij de steun van de gemeente gehad. Uit die bezuiniging zijn deze samenwerkingsverbanden ontstaan.''

Stel, we halen u over en u blijft nog een paar jaar. Wat zou u dan gaan doen?

,,Dan zou ik verder gaan met stimuleren om te lezen. Ook zou ik iets doen aan uitleenpunten in de wijken en bekijken of het toch mogelijk is om, wellicht op een andere wijze, vestigingen te realiseren.''