Een lijstje eromheen, dat is vakwerk

Het zegt de buitenstaander niets, maar in het wereldje van de lijstenmakers bén je iemand als je de letters GCF achter je naam mag zetten . Dat staat voor Guild Commended Framer. De Hengelose lijstenmaker Marcel Kistemaker kreeg dat certificaat van het prestigieuze Engelse Fine Art Trade Guild, nadat hij stevig aan de tand was gevoeld over zijn vakkennis. Kistemaker GCF, dus. De ‘geëerden’ zijn zeldzaam, heeft hij al gezien. In Enschede zit Toon Govaarts, de Nederlandse examinator van het Engelse gilde. „En de dichtstbijzijnde volgende ‘framer’ zit in Harderwijk.” Wereldwijd is hij nummer 1.269. Een select clubje.

PensioenKistemaker is 65 jaar. Het is voor velen de leeftijd om te stoppen met werken en iets te gaan doen wat je écht leuk vindt. Maar dat is bij hem juist het geval: lijsten maken ís het leukste dat er is. Hij gaat gewoon door. „En dan wilde ik op mijn 65e ook nog eens kijken of ik dat certificaat niet kon behalen.”

WerkplaatsTien jaar geleden begon hij in Oldenzaal met een lijstenmakerij. „Zúlk mooi werk: daar had ik twintig jaar eerder mee moeten beginnen.” Maar de crisis hakte er even later in, waarop hij besloot te verhuizen naar zijn achtertuin. Het gebouwtje is ook zijn eigendom, en dat is een stuk goedkoper en veel handiger.

Een paar wanden hangen vol lijstprofielen. Zo’n tweeduizend heeft hij er op voorraad en honderd kleuren passepartoutkarton. Zo’n passepartout maken, dat gaat snel en precies met perslucht. En de lijst, da’s ook routine. Het echte vakmanschap: welke kleuren, welk materiaal, welke combinaties? „Je tast eerst af welke kant iemand op wil. Heb je iets klassieks en je wilt daar een gouden lijst omheen, dan valt de rest al af. Meestal hebben ze al wel een idee, soms ook niet.”

BijzonderEen bijzonder project dat hem nog vers in het geheugen ligt is het inlijsten van een reusachtige foto van De Nachtwacht, maar dan met vrouwen erop. Het is een project van de Hengelose kapster Müfide Halaceli. De foto werd gereproduceerd op een doek van zo’n 2,50 bij 2 meter. Plaats van bestemming was het provinciehuis in Zwolle. „Een uitdaging.” Want zó groot heeft hij ze niet vaak.

Maar de leukste opdrachten zijn vitrinelijstjes. „Met kwetsbare voorwerpen erin. Daar heb ik er al heel wat van ingelijst. Ze blijven zo goed bewaard en zijn tóch zichtbaar.” Hij heeft in zijn atelier een paar voorbeelden hangen: medailles, een rozenkrans, een paar cd’s, een doopjurkje, babyschoentjes. Vooral die laatste zijn populair om in te lijsten.

MeerwaardeDoor zo’n lijstje krijgt een schilderij, een foto of een persoonlijk voorwerp een meerwaarde. Maar een zekere terughoudendheid past erbij. Kistemaker: „Een omlijsting kan een werk maken of breken. Als het de overhand krijgt en een eigen leven gaat leiden, ben je verkeerd bezig. Het moet ondersteunend zijn.”

Soms komt er wel eens klant over de vloer met een schilderijtje dat, diplomatiek uitgedrukt, ‘niet helemaal zijn smaak is’. Maar dat speelt geen rol. „Als iemand een afbeelding van een zigeunerjongen met een traantje wil laten inlijsten, dat wordt het tien keer mooier.” En dan die klant die bijzonder gehecht was aan een affiche van het Rijksmuseum in Amsterdam. „Een affiche van 5 euro met een lijst van 125 euro eromheen.”Foto: Marcel Kistemaker (Lenneke Lingmont)