Scoren met producten die een eeuwigheid meegaan

Het uitgangspunt van de webwinkel Buy me once ligt zo voor de hand, dat je niet begrijpt dat het er nog niet allang was. Via de website, die bestaat sinds begin dit jaar, zijn alleen producten te koop die een levenslange garantie hebben. Denk aan pannen van het bekende Franse merk Le Creuset of aan schoenen van de Dr. Martens 'For Life'-collectie. En ook de pincet van Tweezerman, die je een leven lang kunt laten bijslijpen, is er te vinden.

HandiggoedBuy me once verscheept op dit moment alleen nog naar Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, maar de meeste producten op de website zijn wel te krijgen in Nederland, via andere webwinkels. Bovendien bestaat er een Nederlandse tegenhanger, de webwinkel Handiggoed.nl. Dat is toeval, zegt oprichter Jessica Scholtze (50), die pas sinds kort weet van het bestaan van Buy me once. Ze lanceerde haar webwinkel uit frustratie. "Ik probeerde duurzaam te leven, maar kon niet voorkomen dat ik spullen moest weggooien. Ging er weer een stofzuiger stuk, een week nadat de garantie verlopen was." Ze besloot daarom zelf een collectie duurzame spullen samen te stellen en te verkopen. "Mijn producten hoeven geen levenslange garantie te hebben, zoals bij Buy me once. Maar ze moeten wel heel lang meegaan, en gemakkelijk zelf te repareren zijn met een likje lijm." Scholtze test alle producten zelf voordat ze in de webwinkel verschijnen. Zijn slijtbare onderdelen te vervangen? Kan er veel aan kapot? Onder de bestsellers zijn bijvoorbeeld een eierrekje en wollen plaid, en ook de robuuste toiletborstel van het Duitse merk Redecker doet het goed. De steel is van hout, en de borstel vervangbaar.

Duurzame pareltjesVeel spullen op de website komen met een verhaal. Zoals de passeerzeef, die ze baseerde op een erfstuk. "Die kwam een poosje geleden uit een doos met oude spullen rollen. Nog van mijn overleden schoonmoeder geweest, en zeker veertig jaar oud." De passeerzeef in kwestie wordt tegenwoordig niet meer gemaakt, maar Scholtze vond wel een vergelijkbaar product. Die verkoopt ze nu in de webwinkel. "Ik selecteer producten die generaties lang meegaan. Spullen die over vijftig jaar uit een vergeten verhuisdoos komen, en direct weer kunnen worden gebruikt."

Wie niet wil worden beperkt tot het aanbod van Buy me once en Handig goed, kan ook zelf om advies vragen in online BIFL-communities (Buy it for life), bijvoorbeeld op Reddit. Dagelijks worden er vragen gesteld als: 'Wat is de duurzaamste tandenstoker?' of 'Welk matras gaat een leven lang mee?' Ook delen gebruikers foto's van hun eigen duurzame pareltjes. Bijvoorbeeld een twintig jaar oude Stanleythermoskan. 'Zo worden ze tegenwoordig niet meer gemaakt,' schrijft iemand als reactie. Het is een veelgehoord geluid in de community: de BIFL-beweging wordt deels gedreven door nostalgie. Maar dat betekent niet dat er geen moderne klassiekers bestaan. Zo wordt een bepaalde titanium 'spork' (een lepel en vork ineen) van het merk Snow Peak alom bejubeld. 'That is one nice fucking spork,' vat iemand het treffend samen.

Afgedankte mobieltjesScholtze verkoopt allerlei soorten duurzame producten, maar geen elektronica. Dat geldt ook voor Buy me once. Terwijl er juist binnen dat segment een hoop wordt weggegooid: alleen al in Nederland verslijten we jaarlijks acht miljoen huishoudelijke apparaten. Daarnaast liggen er momenteel zo'n drie miljoen afgedankte mobieltjes te verstoffen in de kast. Dit probleem wordt deels door de industrie zelf veroorzaakt: volgens het principe van geplande veroudering worden bepaalde producten of onderdelen bewust zo ontwikkeld, dat ze na afzienbare tijd aan vervanging toe zijn. Als voorbeeld wordt vaak de iPhone genoemd, omdat die een niet-uitneembare batterij heeft. Consumenten moeten op een gegeven moment dus de batterij laten vervangen, en dat is best prijzig in de winkel. Dus kiezen veel mensen in dat geval voor een nieuwe telefoon. Ook het stimuleren van bepaalde software-updates, terwijl die niet optimaal werken in combinatie met verouderde hardware, wordt gezien als een voorbeeld van geplande veroudering.

Toch is maar moeilijk vast te stellen of deze voorbeelden het gevolg zijn van kwade opzet. Dat iPhones een niet-uitneembare batterij hebben, kan bijvoorbeeld ook een ontwerpkeuze zijn. Innovatie is een inherent onderdeel van technologische ontwikkeling, dus dat elektronica op een gegeven moment veroudert, is niet te voorkomen.

Maar wat als je niet steeds een heel apparaat hoeft te vervangen, alleen kapotte of verouderde onderdelen? Dat is het uitgangspunt van de modulaire telefoon. Ontwerper Dave Hakkens bedacht in 2013 zo'n telefoon, genaamd PhoneBloks. Het idee: software en onderdelen zijn los te koop, dus de consument stelt zijn eigen telefoon samen. Gaat er iets kapot, dan kan dat gemakkelijk worden vervangen. PhoneBloks was slechts een prototype, geen volwaardige telefoon. Maar omdat het concept zoveel support kreeg, besloot Motorola (destijds nog onderdeel van Google) een modulaire telefoon te ontwikkelen. Het eindresultaat, Ara, zal aankomende herfst door Google worden gelanceerd.

MisbruikEen andere manier om de weggooicultuur te bestrijden, is klanten laten betalen voor gebruik in plaats van bezit. De Utrechtse start-up Gerrard Street maakt modulaire koptelefoons die je kunt huren: vanaf 6,50 euro per maand haal je er een in huis. Gaat er iets stuk, dan levert Gerrard Street een vervangend onderdeel. Het voordeel van dit systeem, legt medeoprichter Dorus Galama (28) uit, is dat hun bedrijf er bij gebaat is om producten te leveren die zo lang mogelijk meegaan. Het tegenovergestelde van geplande veroudering dus.

Momenteel is de schade nog te overzien: Gerrard Street krijgt vrijwel dagelijks een verzoek binnen voor een nieuw onderdeel, maar leden maken nog geen misbruik van de situatie. "Zolang dat niet gebeurt, stellen wij geen voorwaarden. Maar als we op en gegeven moment gebruikers krijgen die elke week een nieuw snoertje nodig hebben, wordt dat wellicht een ander verhaal." Inmiddels heeft de start-up 550 leden. De meeste zijn twintigers en dertigers. "Oudere generaties lijken hier iets minder voor open te staan. Die willen toch liever bezitten dan huren." Met Gerrard Street hoopt Galama te laten zien dat de kringloopeconomie wel degelijk kan worden gecombineerd met een verdienmodel. "Jaarlijks wordt wereldwijd vijftien miljoen kilo aan koptelefoons weggegooid. Het zou toch mooi zijn als dat een beetje minder werd."

Levenslange garantie bij een product klinkt mooi, maar je bent wel gebonden aan bepaalde voorwaarden.

TweezermanDe pincet wordt gratis voor je bijgeslepen, maar dit kan alleen in de VS. Verzendkosten betaal je zelf.

Le CreusetDe meeste producten van Le Creuset hebben een levenslange garantie, mits ze na 2001 zijn gekocht. Normale slijtage is geen reden tot omruilen, net als abnormaal gebruik.

Dr. Martens 'For life'-collectieIn principe worden alle onderdelen van de schoenen gerepareerd, tenzij de reden van slijtage te maken heeft met 'onredelijk misbruik.' Je kunt de schoenen dus niet in brand steken, om een vreemd voorbeeld te geven, en nieuwe exemplaren claimen.