Hoe Bart Smit na 50 jaar verdween uit Volendam

,,Intertoys? Jakkes!'' roept Frank Veerman verontwaardigd als hij met zijn moeder de nieuwe letters op de gevel van de oudste Bart Smit van Nederland ziet. De Volendammer komt hier om iets nieuws uit te zoeken van het verjaardagsgeld dat hij afgelopen weekend ophaalde, maar voor hem blijft Bart gewoon Bart. ,,Het liefst haal ik die letters er meteen weer af'', zo zegt hij tegen zijn moeder.

Frank is nog maar 10 jaar oud, maar de altijd lachende clown die jarenlang op de gevel prijkte, heeft nu al een onuitwisbare indruk op hem achtergelaten. En niet alleen op hem. Ook zijn moeder Ingrid (43) moest even slikken toen ze hoorde dat de naam gaat verdwijnen. ,,Bart Smit is een begrip in Volendam. Mijn zus is getrouwd met een neef van de familie. En ik heb in drukke periodes als kind nog geholpen in het magazijn.''

Wie werkte er niet, kun je in dit dorp beter vragen. Bart Smit is zo vergroeid met Volendam dat er in elke familie wel iemand is die er een baantje heeft, zelfs bij de grote Nederlandse sterren die er wonen. De moeder van Jan Smit werkt er bijvoorbeeld nog steeds.

Naamgever Bart Smit

En dat allemaal dankzij de in 1940 geboren Bart Smit. De naamgever van de speelgoedketen, die nog altijd in Volendam woont in een eenvoudig rijtjeshuis, begon in 1967 met zijn handeltje. Toen nog in een klein hoekje van de winkel van zijn moeder die vooral koppen en schotels verkocht. Playmobil bestond nog niet. En computerspelletjes al helemaal niet. Het was vooral speelgoed van hout waar hij succes mee had. Blokken. Spellen. Treinen. En poppen.

Tijdens het venten weet Smit goed reclame te maken voor het speelgoed dat in de winkel ligt uitgestald en als hij op zijn 27ste de zaak van zijn moeder overneemt, stort hij zich volledig op deze nieuwe spulletjes. De winkel krijgt zijn naam en aan de keukentafel tekent hij eigenhandig het zo herkenbare clowntje dat vijftig jaar later nog steeds zal worden gebruikt. De verkopen lopen zo goed dat hij een tweede vestiging opent in Purmerend. Andere plaatsen in Noord-Holland volgen snel en uiteindelijk verovert Smit heel Nederland en zelfs België. Op het hoogtepunt telt het bedrijf 234 filialen.

Overstap naar speelgoedketen Intertoys

Aan die glorieuze tijd komt binnenkort een eind. Vanaf 1 april bestaat Bart Smit niet meer. Het moederbedrijf Blokker, waar ook Intertoys onder valt, wil verder met één internationale naam en koos voor Intertoys. In Volendam is dat al zover. Twee weken geleden werd deze winkel omgebouwd.

Een pijnlijk moment voor veel Volendammers, zoals Theo Schilder. Hij werkte veertig jaar in het magazijn. Inmiddels is hij met pensioen, maar over het verdwijnen van het merk Bart Smit kan hij nog altijd moeilijk praten. ,,Dat raakt me heel diep. Ik heb het net afgesloten., maar laat ik dit zeggen: ik zie liever de clown.''

De familie Smit zelf is minder emotioneel. In 1985 verkochten ze het bedrijf al aan Blokker. Sinds die tijd hield Bart Smit er rekening mee dat zijn naam op enig moment zou kunnen verdwijnen. De voormalige eigenaar heeft dat toen zelf ook al voorgesteld, zegt hij nu. ,,Het bedrijf is al dertig jaar niet meer van mij. Blokker mocht met de naam doen wat ze wilden. Het leek mij bij de verkoop al niet meer dan logisch dat ze er een andere naam op zouden zetten. Dat is toen niet gebeurd, maar ik snap dat het na vijftig jaar Bart Smit tijd wordt voor iets anders. Daar kan ik prima mee leven'', is alles wat Smit erover wil zeggen.

Werkgelegenheid

De familie is vooral blij dat ondanks de naamswijziging de werkgelegenheid in het dorp is behouden. Zo blijft het grote magazijn bij hun om de hoek gewoon bestaan. En daar prijzen de werknemers zichzelf ook gelukkig mee. Met kerst kregen ze het verlossende antwoord. ,,Dat was het beste kerstcadeau dat we konden krijgen'', zegt de neef van oprichter Bart Smit die nog altijd in het bedrijf werkt. ,,Natuurlijk baal ik ervan dat de naam verdwijnt. Maar we zijn nu vooral blij dat we onze baan hebben kunnen behouden.''