Dat is even slikken voor een flinke groep medewerkers van ABN Amro. Lang hadden ze het recht op een auto van de zaak – sinds twee jaar zelfs een elektrische – maar onlangs kregen ze te horen dat dat binnenkort voorbij is. Wie hem nog heeft, mag zijn leaseauto oprijden, daarna is het voorbij.
Geen zakelijk statussymbool meer voor de deur, maar – voor het middenmanagement – een ‘mobiliteitsbudget’. Wie wil, mag daarvoor op persoonlijke titel een privéleaseauto uitzoeken, maar gunstiger is een duurzamer keuze voor openbaar vervoer of fiets. Per dag kan de gebruiker via een app de vervoersvorm aangeven. ,,Dat leidt de komende vier jaar tot een duidelijke afname van het aantal leaseauto’s: van 1800 naar 700’’, zegt een woordvoerder van de bank op AD.nl. Nieuwelingen krijgen dat budget niet eens meer. ,,Voor nieuwe medewerkers geldt de reguliere declaratieregeling, in welke loonschaal ze ook zitten’’, zegt FNV-bestuurder Aukje Falger. ,,Dat betekent dat op termijn iedereen hetzelfde wordt behandeld als het gaat om vervoer.’’
Lees ook: Greenwheels hoopt op Spotify-effect: en masse van bezit naar gebruik
Volgens werkgeversvereniging AWVN is de auto van de zaak onder ondernemers inmiddels meer uitzondering dan norm. ,,Maar er is geen eenduidig alternatief voor’’, zegt Jannes van der Velde. ,,Werkgevers pakken dat ieder op hun eigen wijze aan.’’
Zo hanteert telecombedrijf VodafoneZiggo als uitgangspunt dat iedereen zelf maar moet regelen hoe hij op het werk komt en geldt bij de ANWB een ‘waar-je-werktbudget’. Rabobank biedt werknemers die elk jaar minder dan 20.000 kilometer ‘zakelijk’ rijden het medegebruik van een ‘poolauto’. In zulke regelingen zit ook ingebakken dat wie op de fiets of met de trein komt meer budget krijgt dan wie de auto neemt.
Elektrische auto van de zaak
Twee jaar geleden nog stapten werkgevers en werknemers massaal over op de elektrische auto van de zaak: vriendelijker voor het milieu en fiscaal prettiger aftrekbaar. In coronatijd blijkt het fiscale argument bij werknemers toch zwaarder te tellen dan duurzaamheid. Thuiswerkende leaserijders kijken al twee jaar zorgelijk naar die kostenpost voor de deur. ,,Bij veel bedrijven vragen de werknemers zelf om een andere aanpak van vervoer’’, zegt Van der Velde. ,,Zeker nu de bijtelling minder gunstig is geworden.’’
Ten opzichte van een benzine- of hybride auto is het rijden in een elektrische leaseauto sinds januari minder voordelig dan voorheen, doordat de fiscale voordelen zijn versoberd. RAI Vereniging, vertegenwoordiger van de auto- en tweewielerbranche, ziet de teloorgang van de zakenauto terug in zijn cijfers over 2021. Weliswaar zijn het vooral de chiptekorten die leidden tot een historisch dieptepunt van 323.000 nieuwe auto’s (in 2020 waren dat er 356.000), maar de veranderingen van de leasemarkt spelen zeker ook een rol.
Vorig jaar werd bij slechts 10 procent van de privéleases gekozen voor een volledig elektrische auto. 28 procent nam een veel minder duurzame hybride auto. Daardoor wordt volgens RAI Vereniging de vergroening van het wagenpark de komende jaren gedwarsboomd.
,,Het is niet meer vanzelfsprekend dat werknemers een leaseauto krijgen’’, zegt Floris Liebrand. ,,Dat heeft zeker te maken met het hybride werken; als je drie of vier dagen thuiswerkt, haal je die zakelijke kilometers niet meer. Veel ondernemers hebben in coronatijd ook geen nieuwe leasecontracten afgesloten of ze hebben de grens waarbij medewerkers een leaseauto krijgen verhoogd naar bijvoorbeeld 30.000 kilometer.’’
De auto inruilen voor een mobiliteitsbudget heeft volgens de branchevereniging wel een keerzijde: in veel gevallen kan het geld ook worden ingezet voor een privéleaseauto. ,,Wij zien in onze cijfers dat consumenten vanwege het prijsverschil dan vooral kiezen voor een hybride in plaats van een volledig elektrische auto.’’
Rem op vergroening
Vorig jaar werd bij slechts 10 procent van de privéleases gekozen voor een volledig elektrische auto. 28 procent nam een veel minder duurzame hybride auto. Daardoor wordt volgens RAI Vereniging de vergroening van het wagenpark de komende jaren gedwarsboomd.
,,De nieuwe auto’s van nu zijn over vier, vijf jaar de tweedehandsjes’’, zegt Liebrand. ,,Straks hebben we te veel hybride occasions. Als onze ambitie is de klimaatdoelen te halen – 55 procent minder uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 –, dan zal het kabinet de autobelastingen moeten aanpassen.’’
Lees ook: Uniek in Nederland: overheden, weg- en railbeheerders en mobiliteitsadviseurs bundelen hun krachten
Dat is volgens de vereniging ook nodig om de automarkt stabiel te houden en de inkomsten uit mobiliteit voor de schatkist op peil te houden. Volgens het CBS haalt het rijk dit jaar met 4,2 miljard euro bijna 3 procent minder motorrijtuigenbelasting op dan verwacht. Dat zal de komende jaren verder dalen.
Elektrisch rijden zou daarbij weer meer bevorderd moeten worden, maar ook andere vormen van duurzaam vervoer. ,,De regeling voor de leasefiets is nu ontoegankelijk en levert veel administratieve rompslomp op. Voor andere elektrische voertuigen, zoals scooters, is helemaal geen regeling.’’
Lees ook: Jan Peter Balkenende: 'Innovatie duurzame mobiliteit belangrijker dan ooit'
Klimaatdoelen
De milieubeweging vindt het stimuleren van autoverkeer de verkeerde weg. ,,We moeten af van het idee dat als je van de werkgever een vergoeding krijgt, je daarmee automatisch een auto regelt’’, zegt Peter Soonius van Natuur & Milieu. ,,Iedereen zijn eigen auto kan niet meer.’’
Dat in het coalitieakkoord wordt gesproken over een verhoging van de reiskostenvergoeding van 19 cent per kilometer, is voor hem een stap achteruit. ,,In zo’n maatregel zit geen groene prikkel. De standaard reiskostenvergoeding geldt nu voor alle reisvormen, daar stimuleer je niets mee. Elke fietskilometer belonen met een kwartje, daarmee peddel je heel snel een mooie elektrische fiets bij elkaar.’’
