Hoe belangrijk zijn de grote bedrijven voor toeleverende mkb-bedrijven?

Wie is van alle grote bedrijven de belangrijkste werkgever van Nederland? Het is een vraag die op het eerste oog makkelijk te beantwoorden is. Duik in het jaarverslag, zoek op pagina 47 rechts onderaan naar het aantal Nederlandse werknemers, en klaar. Het antwoord geven we meteen maar weg: Ahold-Delhaize. Maar liefst 100.000 mensen - onder wie veel scholieren - verdienen binnen onze landsgrenzen hun brood (of zakcentje) bij de eigenaar van Nederlands grootste super. Bij elkaar zijn ze goed voor 32.000 voltijdsbanen. Na Ahold volgt PostNL, met ruim 21.000 fte.

Werkgelegenheid

Maar zijn Ahold-Delhaize en PostNL daarmee wat werkgelegenheid betreft ook meteen de belangrijkste Nederlandse bedrijven? Dat valt te betwisten, om meerdere redenen. Neem het postbedrijf. Dat is, zoals hoog- leraar Jaap Koelewijn het noemt, typisch zo'n bedrijf met 'veel poppetjes'. Buiten de bedrijfspoorten is de impact beperkt. PostNL geeft het zelf al toe: ,,We zijn een logistiek bedrijf en hebben relatief weinig leveranciers.'' Met andere woorden: het bedrijf voert zijn taak uit en daarmee hebben we het ook wel zo'n beetje gehad. Andere bedrijven profiteren daar niet noemenswaardig van.

Leveranciers

Bij Ahold-Delhaize is het een ander verhaal. Het bedrijf mag talloze leveranciers tot de hare rekenen. Veel van die leveranciers zouden zonder het geld van Albert Heijn meteen failliet gaan. Maar tegelijk krijgt de grootste grootgrutter van ons land op deze manier iets te veel eer. Want ga maar na: stel dat Albert Heijn er niet geweest was, dan was er wel een andere supermarkt waar mensen hun spullen kochten, en dan had die winkelier orders geplaatst bij de leveranciers. Ahold-Delhaize heeft dan wel een grote keten aan leveranciers, maar het voert te ver om te zeggen dat de bedrijven bestaan dankzij de grootgrutter.

Vergelijk die situatie eens met - bijvoorbeeld - ASML. De Veldhovense chipmachinebouwer liet zich door deze krant uitgebreid in de boeken kijken. Daaruit blijkt onder meer dat het bedrijf, dat in Nederland ongeveer 9.000 mensen in dienst heeft, vorig jaar 1,6 miljard besteedde in ons land, verdeeld over 1.560 leveranciers.

Uniek

Stel je nou eens voor dat ASML zijn boeltje zou pakken en in Zuid-Korea opnieuw begon. Anders dan Ahold-Delhaize en PostNL doen de Brabanders iets wat wereldwijd uniek is. Er komt geen tweede ASML als het eerste verdwijnt. Voor veel van de leveranciers zou zo'n vertrek een ramp zijn, omdat een deel van de vraag verdwijnt. Met andere woorden: ASML is onvervangbaar, en schraagt met zijn aanwezigheid de werkgelegenheid van veel meer mensen dan alleen de werknemers op de eigen loonlijst.

Daarom scoren bedrijven ook voor dat aspect punten in onze Kaascup, de prijs voor het bedrijf dat we met zijn allen het meest dankbaar mogen zijn voor hun aanwezigheid. Omdat het exacte aantal banen dat extern gecreëerd wordt moeilijk in te schatten is, maakten experts Jaap Koelewijn, innovatiehoogleraar Henk Volberda en economiechef Sandra Phlippen een rangschikking.

ASML en Philips kwamen op dit terrein als winnaars uit de bus, gevolgd door Shell en DSM. Koelewijn over de eerste twee bedrijven: ,,Daar drijft een hele regio op. Andere bedrijven liften daarop mee. Als zij verdwijnen, is dat echt een aderlating.'' Volgens Volberda trekt ASML ontzettend veel kenniswerkers en is er geen bedrijf dat relatief zoveel geld in onderzoek en ontwikkeling steekt.

Kaascup

Om tot een score te komen die rekening houdt met zowel de directe als indirecte werkgelegenheid die een bedrijf biedt, zijn de dertien deelnemende bedrijven in de Kaascup op beide onderdelen gerankt. Vervolgens zijn beide scores gemiddeld. Het toekennen van kazen om het belang van bedrijven te wegen, is uiteraard niet volmaakt wetenschappelijk en zeker betwistbaar, maar toch geeft het een aardig beeld.

Philips komt als winnaar uit de bus. Onterecht is het niet, stelt Volberda. ,,Alhoewel de werkgelegenheid bij Philips in Nederland is afgenomen, is het bedrijf een hotspot voor nieuwe bedrijvigheid. NXP en ASML zijn voortgekomen uit Philips en VDL neemt veel productietaken van Philips over.'' Bovendien staat Philips aan de wieg van de hightechcampus, volgens de hoogleraar 'de aandrijver van de regio Eindhoven als hightechregio'.

Unilever

Opvallend is de lage positie van Unilever. Commentatoren laten geen kans onbenut om het bedrijf neer te zetten als zo ongeveer het belangrijkste bedrijf dat we hebben, oer-Hollands bovendien. Een blik op de feiten leert dat een beetje nuchterheid geen kwaad kan. Zo werken er bij ABN Amro bijna zes keer zoveel mensen als bij Unilever. De reden dat het voedingsbedrijf niet helemaal onderaan staat, is dat een deel van de Nederlandse banen een hoogwaardig onderzoekskarakter heeft.

Het zijn verwarrende tijden voor de grootmachten van het Nederlandse bedrijfsleven. Unilever, AkzoNobel en PostNL vielen recent bijna ten prooi aan buitenlandse kopers. Laten wij ons de kaas van het brood eten? Deze krant onderzoekt hoe belangrijk de 'biggies' voor onze economie zijn. De Kaascup is voor het bedrijf dat we écht niet kunnen missen. Dat de beste moge winnen!